Helikopters met een vliegroute komend van of gaand naar de Noordzee passeren het Natura2000 gebied “Duinen Den Helder en Callantsoog” (zie Hoofdstuk 1.3). Uit het voorlopige gebiedendocument blijkt dat dit gebied is aangemeld voor de habitattypen 2120, 2140, 2160, 2170 en 2190. Tot de kernopgaven in dit gebied behoren uitbreiding en herstel van de kwaliteit van Grijze duinen, ook als habitat voor de Tapuit, Velduil en Blauwe Kiekendief”, het behoud van oppervlakte en herstel van de kwaliteit van vochtige duinvalleien en de ontwikkeling van “heischrale graslanden… op kansrijke locaties”. In de aanvullende doelen wordt de Tapuit specifiek genoemd: gestreefd wordt naar een uitbreiding van de omvang en een verbetering van de kwaliteit van het leefgebied van deze soort. Bij de instandhoudingsdoelen van habitattype 2130 worden het Konijn en diverse vlindersoorten specifiek genoemd.
De waarnemingen op de aan8 en afvliegroute werden uitgevoerd op 6 juni vanaf een uitkijkpost in de duinen ter hoogte van de Middenvliet. Vanaf deze hooggelegen post kunnen zowel de duinvalleien als de omringende duinen goed worden overzien. Hier kunnen zowel het gedrag van verschillende paren Tapuiten als van het plaatselijk talrijk voorkomende Konijn goed worden bestudeerd. Op deze dag werden tussen 11.45 en 15.00 h in totaal 14 passages van helikopters waargenomen (5 S76, 3 S61, 3 AW139, 1 Super Puma, 1 Dolphin en 1 maal 2 naast elkaar vliegende Lynx helikopters), de meeste in de directe nabijheid van de waarneempost. De vlieghoogte varieerden van 3008500 m, waarbij binnenkomende toestellen vaak op 300 m vlogen en uitgaande (met
uitzondering van de Lynx helikopters) hoger. Ten tijde van de waarnemingen was het helder en zonnig weer, woei er een 3B NW, bij een temperatuur van 15 graden.
Fig. 4.10. Globale vliegroute van helikopters die vanaf Den Helder Airport in8 en uitvliegen van en naar de Noordzee. Deze route voert over het Natura2000 gebied “Duinen van Den Helder en Callantsoog”. De ster markeert de locatie waar werd waargenomen
Fig. 4.11. Studiegebied binnen het Natura2000 gebied “Duinen van Den Helder en Callantsoog”, waar op 27 mei waarnemingen werden uitgevoerd om de reacties te bestuderen van lokale broedvogels en andere fauna op overvliegende helikopters. Foto: C.J. Smit
Als onderdeel van de waarnemingen werd gelet op gedragsveranderingen bij de aanwezige vogelsoorten en Konijnen, waar specifiek werd gelet op balts, zang en foerageergedrag (Tapuiten, Graspiepers, Spreeuwen, Kauwen), jaaggedrag (Torenvalk), graas8 en comfortgedrag (Konijnen) en mogelijk afwijkend gedrag van andere ter plaatse aanwezige of passerende vogels. De waarnemingen leverden het volgende beeld op:
• Tapuit: er werd geen effect geconstateerd op balts en foerageergedrag
• Graspieper: geen effect op zangactiviteit waargenomen (hierbij werd gelet op zowel het aantal zingende mannetjes tijdens een passage van een helikopter als de zangactiviteit van individuele vogels tijdens een passage)
• Konijn: geen effect op graas8 en graafactiviteit waargenomen (hierbij werd gelet op het aantal Konijnen dat boven de grond was al het gedrag van deze dieren)
• Houtduif: geen gedragsveranderingen waargenomen
• Torenvalk: geen effect op bidden (stilstaand jagen) waargenomen • Witte kwikstaart: geen gedragsveranderingen waargenomen • Kneu; geen gedragsveranderingen waargenomen
• Spreeuw: geen effect op foerageergedrag en sociaal gedrag waargenomen • Grasmus: geen effect op zangactiviteit waargenomen
• Kauw: geen effect op foerageergedrag en sociaal gedrag waargenomen • Ekster: geen gedragsveranderingen waargenomen
• Zwarte kraai: geen effect op foerageergedrag waargenomen
Bij een aantal passerende of in de lucht foeragerende soorten (Boerenzwaluw, Visdief, Zilvermeeuw, Kleine mantelmeeuw en Tureluur) werden evenmin reacties vastgesteld. Tijdens eerder onderzoek op dezelfde locatie, op 17/2/2004 (Smit 2004), werden evenmin reacties van vogels en Konijnen op overvliegende helikopters vastgesteld.
Op basis van deze waarnemingen wordt geconcludeerd dat helikopterbewegingen geen negatief effect hebben op de natuurwaarden van het betreffende Natura2000 gebied. Er is geen enkele aanwijzing gevonden dat het gedrag van (broed)vogels en Konijnen wordt beïnvloed. Ook de vegetatiekundige waarden van het gebied worden niet significant aangetast. Voorstelbaar is dat uitstoot van uitlaatgassen effect zou kunnen hebben maar vanwege de hoogte waarop wordt gevlogen en de daardoor optredende verdunning wordt deze bijdrage als zeer klein beschouwd in vergelijking tot de bijdrage van het verkeer, de in de omgeving aanwezige kassencomplexen en recreatieparken en de import van luchtvervuilende en vermestende stoffen uit de wijde omgeving. Wel mogen
(mogelijk significant) verstorende effecten worden verwacht van de veelvuldig in het gebied recreërende wandelaars, fietsers en trimmers. Een klein deel van deze recreanten doorkruist het gebied buiten de paden (eigen waarneming CJS).
Het zeegebied ten westen van Natura2000 gebied maakt deel uit van het Natura2000 gebied Noordzeekustzone. Dit gebied is alleen aangewezen op basis van de Vogelrichtlijn. Tot de in dit gebied te beschermen soorten behoren Roodkeelduikers, Parelduikers, Aalscholvers, Eiders, Zwarte zee8eenden. Gelet op de door helikopters en vaste8vleugelvliegtuigen boven dit gebied aangehouden vlieghoogte, die in het geval van uitgaand verkeer
minimaal 500 m zal bedragen wordt geen effect op deze vogelsoorten verwacht. Deze vlieghoogte ligt boven de vlieghoogte die minimaal boven de Waddenzee dient te worden aangehouden en die als niet verstorend wordt aangemerkt (zie ook Hoofdstuk 5).
Conclusie
Op basis van de uitgevoerde waarnemingen wordt geen effect van vliegverkeer op de fauna van het Natura2000 gebied “Duinen van Den Helder en Callantsoog” verwacht. Dit geldt ook voor in het voorlopige gebiedendocument specifiek genoemde soorten als Tapuit en Konijn. De vegetatiekundige waarden van het gebied en de waarden voor vlindersoorten worden niet door vliegverkeer aangetast. Op basis van de ter plaatse aangehouden
vlieghoogtes (in veel gevallen 500 m en meer) worden evenmin effecten verwacht op vogels die aanwezig zijn in het Natura2000 gebied Noordzeekustzone.