Voortgang van het project .1 Realisatie van de doelen

Hoogwaterbescherming vertraagd

In 1997 besloot de minister van VenW, mede op verzoek van de Tweede Kamer, dat het gewenste niveau van bescherming tegen hoog water op bepaalde plaatsen (namelijk de belangrijkste bevolkingscentra in het plangebied van de Maas) niet pas in 2015 maar al in 2005 zou worden gerealiseerd.

Deze tussendoelstelling voor de hoogwaterbescherming is niet in 2005 gerealiseerd. Er ontstond vertraging van twee jaar als gevolg van een verschil van mening met de waterschappen. Dit meningsverschil is in 2006 bijgelegd. De versnelde hoogwaterbescherming kan nu naar verwachting van de minister eind 2007 worden gerealiseerd, met een kleine kans op uitloop naar 2008.

27Zie bijlage 4 voor beschrijving van de ramingensystematiek die het Ministerie van VenW hanteert voor grote projecten.

28Onder meer in de rapporten van de commissies-Boertien I en II, in de Beleidslijn Ruimte voor de rivier en in de planologische kernbeslissing Ruimte voor de rivier.

Volledige bescherming zou oorspronkelijk voor 2015 worden geboden, maar vanaf de zesde voortgangsrapportage wordt, zoals gezegd gesproken over realisatie in 2015.

Sinds 2001 is, zoals hiervoor vermeld, de einddoelstelling voor de hoogwaterbescherming in het deelproject Grensmaas verschoven naar 2017. De uitvoering van dit deelproject ligt volgens de tiende voortgangs-rapportage nog steeds op dat schema.

Effectberekeningen bevredigend

Aan de hand van het proefproject Meers is het effect berekend dat inmiddels aangebrachte verdiepingen, verbredingen en vergravingen hebben op de waterafvoersnelheid in dit deel van de Maas. Het effect van de maatregelen bleek voldoende te zijn. Op basis van dit project verwacht het Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehande-ling (RIZA) dat in vergelijkbare situaties een vergelijkbaar pakket aan maatregelen eveneens voor voldoende waterafvoer zal zorgen.

Natuurdoelstelling op schema

De voorbereidingen voor de realisatie van de natuurdoelstellingen voor de deelprojecten Zandmaas (realisatietermijn: 2015) en Grensmaas (realisatietermijn: 2018) liggen op schema. De grondverwerving is gestart en de inrichtingseisen van de provincie Limburg en het Ministerie van LNV voor de te ontwikkelen natuurgebieden liggen vast. De inrichting van de natuurgebieden is volgens planning afgerond in 2022.²⁹

Grinddoelstelling op schema

Ook de realisatie van de grinddoelstelling verloopt volgens planning.

De Tweede Kamer is via de voortgangsrapportages over het algemeen goed geïnformeerd over wijzigingen in de oorspronkelijke (in juni 2000 en later bijgestelde) projectdoelen en de afzonderlijke prestatiedoelen (op maatregelniveau) voor Zandmaas en Grensmaas.

4.4.2 Beheersing van de kosten

Het budget voor het totale project «Maaswerken» is vanaf de start van het project opgelopen van€ 274,5 miljoen (prijspeil 1997) tot € 672,9 miljoen (prijspeil 2006), inclusief de geraamde bijdragen van het Ministerie van LNV en de provincie (zie figuur 7).³⁰

Door onvolledige ramingen en onduidelijkheden over de vraag in hoeverre de tot september 1997 realiseerde investeringen ook in latere budgetten zijn meegenomen, valt de toename van het budget in de periode 1997–2000 niet goed te reconstrueren.

29Dit is het moment van overdracht van alle natuurgebieden aan de beheerders Natuurmo-numenten en Staatsbosbeheer.

30Na correctie op basis van investeringen vaste activa overheid komt het startbudget in 1997 overeen met€ 346,9 miljoen prijspeil 2006.

Figuur 7 Kostenontwikkeling Grensmaas en Zandmaas (in lopende prijzen)

Jaar 0

100 200 300 400 500 600 700 800

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Bedragen in miljoenen euro's

Totaal Zandmaas Grensmaas

Het budget is tussen 2000 en medio 2006 gestegen van€ 442 miljoen (prijspeil 2006) tot€ 673 miljoen. De toename van het budget met €231 miljoen verklaart de minister van VenW als volgt:

• wijzigingen in de scope van het project (47%);

• technische mutaties/tussentijdse herijking van kostenramingen en ontvangsten (18%);

• mee- en tegenvallers (10%);

• mutaties als gevolg van prijsontwikkeling en loonbijstelling (20%).³¹

De kwaliteit van de (historische) informatievoorziening aan de Tweede Kamer over de kosten is in de loop der jaren een fors toegenomen. Sinds 2005 ontvangt de Tweede Kamer een volledig en toegankelijk meerjarig historisch overzicht van alle budgetmutaties. Tevens verstrekt het Ministerie van VenW toereikende informatie over de (noodzaak van) budgetmutaties.

Er is op dit moment geen aanleiding aan te nemen dat de Tweede Kamer niet waar nodig en relevant tijdig en volledig wordt geïnformeerd over budgetontwikkelingen. Deze informatie wordt steeds gepresenteerd in samenhang met de inspanningen en resultaten van het risicomanagement van de projectdirectie Maaswerken. Hierdoor ontvangt de Tweede Kamer voor zover wij hebben kunnen nagaan een sluitend beeld van de

geraamde kosten, de werkelijke en te verwachten uitgaven, lopende verplichtingen, uitstaande risico’s en budgetontwikkelingen. Het oordeel van de auditdienst van VenW bij de voortgangsrapportages bevestigt dit beeld.

4.4.3 Mogelijkheden voor actualisatie beleidsbeslissing

Ook na het kabinetsbesluit tot uitvoering van het project «Maaswerken»

heeft de minister van VenW regelmatig verkennende activiteiten verricht naar externe ontwikkelingen die op middellange of lange termijn van invloed kunnen zijn op het project en het gewenste hoogwaterbescher-mingsniveau.

Zo heeft de minister het RIZA verzocht onderzoek te doen naar de overstromingsrisico’s van de Maas op de lange termijn (RIZA, 2003),

31Verschillen in percentages zijn het gevolg van toepassing verschillende prijsindexen door de jaren heen.

publiceerde het Milieu- en Natuurplanbureau met het RIVM in 2004 een onderzoek naar overstromingsrisico’s en berekende Rijkswaterstaat in de periode 2001–2005 de overstromingsrisico’s in heel Nederland (VenW, 2005c).

In november 2005 heeft de staatssecretaris van VenW daarnaast een debat aangekondigd over de actualisatie van het beschermingsbeleid tegen overstromingen (VenW, 2005d). Het kabinet is voorts, mede naar aanleiding van de genoemde onderzoeken, gestart met de verkenning

«Waterveiligheid 21e eeuw». De beleidsnota Waterveiligheid zal naar verwachting in 2008 gereed zijn.

De door deze acties beschikbaar gekomen informatie is op verschillende momenten en via verschillende kanalen gepresenteerd aan de Tweede Kamer. In de voortgangsrapportages over het project «Maaswerken»

wordt echter niet ingegaan op de lopende discussie over de actualisatie van het waterveiligheidsbeleid. De voortgangsrapportages zijn daarom op dit moment nog beperkt bruikbaar voor een integrale discussie in de Kamer over de actualiteit van het pakket aan maatregelen.