Volumeontwikkelingen kustzone Ameland

De volumeontwikkeling van de kustzone van het eiland Ameland is beschouwd aan de hand van de vergridde JARKUS data (Figuur 3.6). In deze dataset zitten niet de volledige buitendelta’s van de aanliggende zeegaten, waardoor er geen sluitende zandbalans ontstaat. In een vervolgstudie zou deze balans uitgebreid moeten worden met een volumeanalyse van de vaklodingen om een volledig beeld te krijgen. De (vergridde) JARKUS data zijn beschikbaar sinds 1965, voor een gebied tot ongeveer 1 km uit de kust. Sinds 1985 zijn ook verlengde profielen (JARKUS doorlodingen) beschikbaar wat het mogelijk maakt ook de diepere vooroever te bekijken. Om optimaal gebruik te maken van de verschillende dekking van de bodemdata is de eilandkust onderverdeeld in 3 stroken (kust, midden en zee). Daarnaast zijn er per strook 7 deelgebieden gedefinieerd (Figuur 3.6, boven). Door verschillen in dekking van deze polygonen is er alleen over de periode 1990 – 2012 een volumebepaling met voldoende nauwkeurigheid te maken (Figuur 3.6b). Voor de strandhaak Bornrif en de centrale eilandkust kan vanaf 1980 een redelijke schatting worden gegeven. Alle volumes in Figuur 3.6c-f zijn weergegeven ten opzichte van het 2012 volume. Een stijgende lijn betekent hier dus een volume toename (sedimentatie) en een dalende lijn volume afname (erosie).

Over de periode 1990-2012 is er een beperkt verlies van 1.9 miljoen m3 uit het totale balansgebied (Figuur 3.6b). Dit verlies wordt voornamelijk veroorzaakt door erosie van de eilandkop (-11.3 miljoen m3) en -staart (-3.8 miljoen m3). In het centrale gedeelte van het eiland (polygonen 3-6) is er juist een volumetoename van 7.2 miljoen m3. Deze toename is het grootst naast het aanlandingsgebied van de strandhaak Bornrif en neemt in oostelijke richting sterk af. In totaal mag er dan wel een toename zijn, maar dit is inclusief suppleties. Langs het eiland Ameland is er in deze periode in totaal 22 miljoen m3 gesuppleerd, waarvan 17 miljoen m3 binnen het zandbalansgebied van de eilandkust (zie Hoofdstuk 3.5). Corrigeren we voor deze zandtoevoer, dan betekend dit eigenlijk dat er langs de eilandkust een volumeverlies is opgetreden van bijna 10 miljoen m3 (-0.45 miljoen m3/jaar). Inclusief de eilandkop en -staart is het volumeveries bijna 24 miljoen m3 (-1.12 miljoen m3/jaar).

De strandhaak Bornrif vertoont over de periode 1982-2008 een volumeafname van bijna 20 miljoen m3(Figuur 3.6c,e). Sinds 2008 nemen de volumes hier weer toe. Dit is waarschijnlijk gerelateerd aan het landwaarts migreren van een voorliggende bank op het Bornrif (Figuur 3.6e laat zien dat deelgebied 2, zee in volume toeneemt). Deze bank kan mogelijk in de toekomst weer verhelen met de kust van Ameland. Uit de bodemopnamen is te zien dat deze nieuwe zandbank zich niet hetzelfde gedraagt als de aanlanding van de strandhaak Bornrif (Figuur 3.2 en Figuur 3.5). De strandhaak Bornrif verplaatste zich vanuit het centrale gedeelte van de buitendelta en landde dicht tegen de eilandkop aan. De nieuwe bank verplaatst zich langs de rand van de buitendelta en zal waarschijnlijk verder oostwaarts aanlanden. De relatief grote geul die tussen de bank en het eiland aanwezig is en het zand kustlangs verplaatst, zou hier verantwoordelijk voor kunnen zijn. Het verder landwaarts opschuiven van de bank zou er ook voor kunnen zorgen dat deze geul verder verdiept en landwaarts migreert. Deze geul kan een doorgaande (toenemende) erosie in het gebied van de strandhaak Bornrif veroorzaken. Deze ontwikkeling moet in de toekomst nauwgezet gevolgd worden.

In de tijdseries van volumeverandering van de strandhaak Bornrif (Figuur 3.6e) is de oostwaartse verspreiding van de Bornrif strandhaak duidelijk te zien. Het volume in het westelijke deel neemt sinds 1985 af. Het zeewaartse deel verliest tussen 1986 en 1993 10 miljoen m3 zand uit deelgebied 1 en in de periode 1995-2005 10 miljoen uit deelgebied 2. De middenpolygoon van deelgebied 1 blijft initieel vrijwel constant in volume, maar erodeert in de

periode 1990-2008 met 7 miljoen m3. Ongeveer 8,5 miljoen m3 van dit geërodeerde sediment vinden we in 2002 direct terug in de middenpolygoon van deelgebied 2. Sinds 2002 vertoont ook deze polygoon een continue erosie. Gezien de oostelijke vervorming van de spit is het zeer waarschijnlijk dat het geërodeerde sediment oostwaarts is getransporteerd. De oostwaartse transporten kunnen over deze periode worden geschat op 0,8 miljoen m3/jaar. Ondanks de significante toevoer van sediment van de Bornrif strandhaak vertoont ook de eilandkust een trend van continue erosie. Ongecorrigeerd voor suppleties neemt het volume wel iets toe (Figuur 3.6d), maar gecorrigeerd voor suppleties (Figuur 3.6f) is de volumeafname 0.45 miljoen m3/jaar. Met een afname van 0.45 miljoen m3/jaar van de eilandkust en 0.8 miljoen m3/jaar van de strandhaak, betekent dit dat er in totaal ruwweg 1.25 miljoen m3 sediment per jaar verplaatst wordt. Het is de verwachting dat het merendeel hiervan oostwaarts het Pinkegat in wordt getransporteerd. Misschien dat deze transporten juist bijdragen in het opvangen van de effecten van bodemdaling door gaswinning. Een nadere detailanalyse van de volumeontwikkeling in het Pinkegat is zeer wenselijk om hier meer inzicht in te verkrijgen.

Een conclusie die hier getrokken kan worden is dat de sedimenttransportcapaciteit langs het eiland zeer groot is. Indien er sediment in overvloed aanwezig is zal dit ook getransporteerd worden tot er een evenwicht wordt bereikt. Verstoring van het natuurlijke (dynamische) evenwicht kan veroorzaakt worden door natuurlijke processen zoals de aanlanding van de strandhaak Bornrif, maar ook door suppleties. De zeer grote suppleties die zijn uitgevoerd op de vooroever en het strand van Ameland hebben, als een reactie op deze verstoring, geleidt tot de grote transporten. Om dit evenwicht te herstellen zal de suppletie initieel, direct na aanleg, sterk vervormen waardoor zandverliezen toenemen.

Ontwikkeling gefaseerde suppletie Ameland 2010-2011 1207724-002-ZKS-0010, 5 december 2013, definitief

24

Figuur 3.6 : Zandbalans Ameland eiland. (a). Overzicht ligging polygonen. (b). Sedimentatie-erosie volumes en patroon over de periode 1990-2012. (c - f) Volume veranderingen binnen de verschillende deel-polygonen.

3.4 Kustlijnontwikkeling