Voetbal en Religie

Ook in deze casus over Jorginho zijn voetbal en religie duidelijk met elkaar verbonden. Hoe komt het nu dan binnen het huidige professionele voetbal religie en voetbal zodanig met elkaar verbonden zijn? Waarom zijn ze eigenlijk verbonden en waarom komen religie en voetbal met elkaar in aanraking?

Op deze laatste vragen kan ik naar aanleiding van deze casus wel het een en ander zeggen. Zoals binnen alle maatschappelijke velden is ook binnen het maatschappelijk veld van sport of voetbal, religie aanwezig. Daarnaast heb ik in mijn beschrijving van de religieuze context gewezen op het feit dat de pinksterbewegingen en ook andere kerkgenootschappen in Brazilie op krachtige wijze penetreren binnen sociale ruimtes (Freston 1995: 129). Freston noemde als voorbeeld de Universal Church of the Kingdom of God, een kerk die zich binnen veel maatschappelijke velden zichtbaar maakt, maar ook andere kerken die ontstaan zijn voorafgaande of binnen de derde golf kenmerken zich door activiteiten als bijvoorbeeld het gebruik van massamedia om de religieuze boodschap over te brengen.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat ook binnen het voetbal deze religieuze verschijnselen zichtbaar worden. Net als binnen andere maatschappelijke en sociale velden, is een bepaald percentage religieuze personen aanwezig. Een sterke toename in aantal kerkleden, zorgt mijns inziens ook voor een toename van het aantal leden op het voetbalveld. De pinksterbewegingen in Brazilië en het voetbal in Brazilië zullen voorlopig onverminderd populair blijven, beide maatschappelijke velden zullen dan ook met elkaar in aanraking blijven komen.

De autobiografie moet daarnaast worden gezien als een bekeringsgeschiedenis, waarin op gedetailleerde wijze wordt beschreven waarom voetballer Jorginho zich bekeerde tot een christelijke beweging. Deze bekering en evangelisatiedrang is kenmerkend voor deze religieuze vormen van het christendom waar Jorginho toebehoort. Ik ben ingegaan op welke wijze gelovige voetballers, deze evangelisatiedrang naar buiten toe uitdragen. De autobiografie moet dan ook worden geplaatst in een breder spectrum van biografieën, videomateriaal en artikelen waarin voetballers spreken, schrijven en laten schrijven over

75

hun bekering naar het christendom. Naast Jorginho zijn er nog meer Braziliaanse voetballers te noemen zoals: Ze Roberto en Kaka

Zegwaart geeft aan dat de bekeringsdrang binnen de pinksterbewegingen voortkomt uit het idee van de Grote Opdracht, zoals dat in Handelingen 1:8 wordt omschreven. Hij formuleert het als: ondernemerschap dat hoog wordt aangeslagen (Zegwaart 2003: 108). Dit is ook de reden dat zending en evangelisatie een hele belangrijke rol spelen binnen de pinksterbewegingen. Zo zijn er vele initiatieven ontstaan op het terrein van de zending. Voorbeelden als tijdschriften, boeken, tv-evangelisten en tegenwoordig internet zijn er in overvloed (Zegwaart 2003: 109).

De vraag die daarbij oprijst, is waarom sommige voetballers wel bekeren tot het christendom en andere voetballers niet? Jose Sergio Lopes vond het niet verwonderlijk dat voetballers bekeerden tot het christendom omdat zij onder grote druk moesten presteren. Het rotsvaste vertrouwen in een God kon en kan als leidraad dienen in een stressvol leven. Maar niet elke voetballer bekeert zich daarom tot, in dit geval, het christendom?

Een reden zou kunnen zijn dat het milieu van de voetballers deels bepalend is voor een bekering. Andrew Chesnut (1997) wijst al op persoonlijke evangelisatie door familieleden en vrienden. Jorginho kwam immers in aanraking met het christelijke geloof door familieleden. Een fysieke en/of psychische crisis kan daarnaast de aanleiding zijn voor een bekering. Voetballers die een langdurige of chronische blessure oplopen, zouden zich kunnen bekeren omdat voetbal niet meer het fundament van het leven zal vormen. Voor Jorginho is een heftige blessure de aanleiding voor zijn bekering.

Jorginho’s evangelisatie binnen de voetbalwereld wordt uigebreid beschreven. Zo wees ik eerder al op het voorbeeld waarbij Jorginho elke wedstrijd opnieuw een bijbel aan de aanvoerder van de tegenstander overhandigde. Daarnaast was hij mede-oprichter van bijbelclubs bij verschillende voetbalclub.

Het zijn voorbeelden die passen in zijn levensmissie en op zichzelf niet veel met voetbal te maken heeft. Daarmee bedoel ik te zeggen dat als Jorginho binnen een ander maatschappelijk veld actief was geweest, ofwel binnen de sport ofwel binnen andere organisaties, deze evangelisatiedrang of missie ook naar voren was gekomen. Daarbij plaats ik de kanttekening dat het voetbal natuurlijk wel voor veel mogelijkheden zorgde.

76

Zijn beroemde status en zijn financiële mogelijkheden geven hem alle kans zijn missie te vervolbrengen.

De autobiografie van Jorginho moeten we ook plaatsen in deze missie. Jorginho wil zoveel mogelijk mensen kennis laten maken met zijn God en Jezus Christus. Hij vertelt uitgebreid over zijn eigen ervaringen en zijn bekering. Het boek kent dan ook een duidelijke structuur. Zo staat zijn leven vóór zijn bekering heel duidelijk beschreven in het boek (preconversion). Ook beschrijft hij zijn momenten van twijfels, maar ook zijn motieven voor de bekering. De fase van conversion is in het boek ook zichtbaar. Jorginho schrijft over het moment van bekering. Hij begint langzamerhand christelijke elementen te implementeren in zijn voetballeven. De fase van postconversion zien we ook in het boek terug. Zo beschrijft hij heel veel voorbeelden waarbij het geloof in Jezus en God hem helpt binnen zijn voetballeven.

Ik sluit deze casus hierbij af en zal verder gaan met mijn slotbeschouwing, waarin ik nogmaals kort de casussen zal beschouwen en analyseren en waarin ik me ook zal wagen aan een paragraaf vanuit vergelijkend perspectief. Ik ga kortom op zoek naar raakvlakken en misschien ook wel verbanden tussen voetbal en religie.



 ϳϳ

Hoofdstuk 4 Slotbeschouwing

In deze slotbeschouwing wil ik een aantal conclusies trekken over de afzonderlijke casussen, maar ook over de raakvlakken tussen de twee geschetste onderwerpen. Daarmee zal ik concluderen welke bijdrage ik geleverd heb aan het thema voetbal en religie. De twee casussen hebben gewerkt als fuikprincipe in dit complexe en diverse verband. De casus The Old Firm heeft als organiserend het thema collectieve identificatie. De casus Jorginho draait daarentegen om het thema (individuele) bekering.

Zoals aangegeven gaat het hier om een verkennend onderzoek, maar ik ben van mening dat ik aan de hand van deze casussen een aantal conclusies kan trekken over de verbanden tussen voetbal en religie.

4.1 Beschrijving