Vier combinaties

Combinatie 1: (H)erkenning zoeken

Figuur 7.1: (H)erkenning zoeken

R4: Ik heb een eigen blog en daar heb ik mijn verhaal opgeschreven (…). En op deze manier kun je wel mensen helpen. En het meer bespreekbaar maken doordat er in de media-aandacht voor is. #00:48:42-3#

Hierboven vertelt een onderzoekdeelneemster hoe zij door middel van de publicatie van haar verhaal abortus bespreekbaar maken en daarmee andere mensen wil ondersteunen. De rituele vorm van het publiceren van ervaringen komt vaak samen voor met de rituele functies van het ‘bespreekbaar maken’ en ‘onderlinge steun’. Vrouwen die publiceren en daarmee hun ervaringen bespreekbaar willen maken, blijken bezig te zijn met de existentiële thema’s ‘sociale acceptatie’ en ‘selectieve communicatie’, beide thema’s binnen de sociale dimensie. Door middel van de publicatie van hun ervaringen kunnen vrouwen hun ervaringen bespreekbaar maken voor een online publiek van lotgenoten en vinden ze hierin erkenning, herkenning en de mogelijkheid zich uit te drukken. Een uitkomst van betekenisgeving die hieraan gekoppeld zou kunnen worden is dus bespreekbaar maken.

Combinatie 2: Koesteren van verbinding

Figuur 7.2: Koesteren van verbinding

‘Elke dag huil ik erom en denk ik aan mijn engeltje in de hemel (…) Ik hou zielsveel en met heel mijn hart van mijn engeltje, ik zal je nooit vergeten en elke dag aan je denken. Rust zacht mijn liefje.’ (7/2015)

In het bovenstaande citaat vertelt een vrouw hoe zij elke dag met verdriet en liefde contact maakt met een verbeelde vorm van haar potentiële kind, een engeltje. Een veelvoorkomende combinatie in de ervaringsberichten, die ook enkele keren in de interviews naar voren komt is het koesteren van verbinding met het potentiële kind. Hier komen de rituele vormen van het ‘zich een

voorstelling maken van het potentiële kind’ en/of ‘naamgeving’, de rituele functie ‘verbinding koesteren’ en het thema ‘relatie potentieel kind’ samen voor. Soms gaan deze gepaard met het thema ‘schuldgevoel’ en de rituele functie ‘om vergeving vragen’.

Vrouwen stellen zich hun potentiële kind voor op diverse manieren, bijvoorbeeld als engel, ster, vlinder of gids. Deze personificatie van het kindje kan in een bepaalde verbeelde omgeving optreden. Er is dan sprake van een ‘hemel’, van ‘reïncarnatie’, of van een ‘vlinder op mijn schouder’. Door de aanwezigheid van het potentiële kind op te roepen kunnen vrouwen ook uiting geven aan eventuele gevoelens van schuld of spijt en om vergeving vragen.

Combinatie 3: Een plek geven

Figuur 7.3: Een plek geven

R6: Ik wilde zelf een soort gedenk iets. Dus ik had nog een mooie doos liggen, dus ik dacht van nou, doe ik dat wel. Best wel simpel, maar het betekent toch best wel veel. #00:37:46-0#

I: Mm. En waar staat die? #00:37:50-4#

R6: In mijn slaapkamer. Wel verstopt natuurlijk. Want anders word je er de hele tijd aan herinnerd en dat wil je ook niet. Soms heb je zo'n moment en dan pak ik hem even. #00:38:06-6#

Hierboven vertelt een respondent hoe zij een bewaardoos inricht om het potentiële kind te eren. Bij de combinatie ‘een plek geven’ komen de rituele vorm van het ‘bewaren’, de rituele functies van het ‘eren’ en van het ‘gevoelens uiten/verwerken’ en het existentiële thema’s ‘relatie met het potentiële kind’ samen voor. Het bewaren van herinneringen lijkt vrouwen te helpen om hun verdriet tastbaar te maken of letterlijk een plek te geven. Mogelijk heeft het ook een link met het existentiële thema ‘levensoriëntatie’ dat verwijst naar de worsteling met de ontwrichting van levensvisie en toekomstbeelden. Het bewaren van herinneringen op een speciale plaats is dan een manier om weer grip te krijgen op een ervaring die het leven van de vrouw heeft ontwricht.

Combinatie 4: Transformatie zichtbaar maken

Figuur 7.4: Transformatie zichtbaar maken

R5: En ik heb die bewust op mijn lichaam gezet want ik wou dat het een herinnering zou zijn (...). Niet een verdrietig iets maar meer zo van dat is ook een stukje van mij en dat is ook gebeurd en ik ga dat niet ontkennen (…). De rest van de tatoeage stond voor vriendschap en relatie en liefde en dat dat met de jaren groeit. #01:03:05-5#

In het bovenstaande citaat komt naar voren hoe een vrouw via een tatoeage markeert dat de abortus deel van haarzelf, van haar identiteit, is geworden. De thema’s identiteit’ en ‘lichaam’ komen relatief vaak voor met de rituele vorm ‘sieraad kiezen, krijgen of dragen’ of een ‘tatoeage met symbolische waarde’. De functie van deze rituelen is daarbij het transformeren van de ervaring. De focus ligt op en wat de vrouw van de ervaring heeft geleerd en in haar

identiteitsbeleving heeft geïntegreerd. Zowel de tatoeage alsook het sieraad zijn vormen van lichamelijke versiering waarin het aspect van transformatie zichtbaar wordt.

7.2 Samenvatting

Het antwoord op deelvraag 4 ‘Welke patronen zijn aan te wijzen in de combinatie van existentiële thema’s, rituele vormen en rituele functies?’ is zoals gezegd van verkennende aard. Uit de 56

praktijkrapportages van vrouwen met abortuservaring komen de bovenstaande genoemde combinaties ‘publiceren van ervaringen’, ‘koesteren van verbinding’, ‘een plek geven’ en ‘transformatie zichtbaar maken’ naar voren. Het blijkt dat vrouwen ritualiseren om veroordeling en taboe te lijf te gaan en hun ervaringen bespreekbaar te maken, verbinding met het potentiële kind te onderhouden, een ontwrichtende ervaring tastbaar te maken en de positieve aspecten van de ervaring zichtbaar te benadrukken.

HOOFDSTUK 8: CONCLUSIE EN DISCUSSIE