Verenigbaarheid

De verenigbaarheid van een innovatie staat voor de mate waarin de innovatie verenigbaar is met de bestaande waarden, eerdere ervaringen en behoeften van de persoon zelf. Deze variabele is op de volgende manieren naar voren gekomen in de interviews met medisch specialisten en

operatieassistenten: vragen naar de eerdere ervaringen met veranderingen omwille van kostenefficiëntie en/of duurzaamheid, vragen naar de eigen prioritering van de waarden patiëntveiligheid, kostenefficiëntie en duurzaamheid en vragen naar de prioritering van deze waarden in het ziekenhuis.

Meerdere van de medisch specialisten noemden een negatieve ervaring die te maken heeft met kostenefficiëntie. Er werden goedkopere hulpmiddelen aangeschaft die van mindere kwaliteit waren. Of hulpmiddelen werden te lang gebruikt, waardoor er te veel kwaliteitsverlies optrad en het niet prettig werkte (persoonlijke communicatie, nr. 11, 12, 14, 16). Deze medisch specialisten vielen onder de afdeling Heelkunde. Wellicht heeft de grootte van de afdeling en de uitdagingen die de grootte met zich meebrengt, invloed op de hoeveelheid negatieve ervaringen met veranderingen omwille van kostenefficiëntie.

Naast deze specialisten waren er ook twee medisch specialisten die zich een positieve ervaring herinnerden. Eén van hen had het uniformeren van hulpmiddelen door verschillende afdelingen als positief ervaren (persoonlijke communicatie, nr. 18, 19). (Deze ervaring werd ook genoemd door een van de geïnterviewde operatieassistenten. Zij keek net zoals de medisch specialist positief terug op deze verandering). (persoonlijke communicatie, nr. 24). Een andere specialist had een positieve ervaring aan het vervangen van een hulpmiddel voor een goedkopere en duurzamere variant overgehouden. Drie van de medisch specialisten konden zich geen ervaringen met een verandering omwille van kostenefficiëntie en/of duurzaamheid herinneren. Uit deze antwoorden van de negen medisch specialisten blijkt dat medisch specialisten meestal negatief of neutraal

terugkijken op veranderingen rondom kostenefficiëntie. Verder blijkt dat weinig specialisten ervaringen hebben met veranderingen omwille van duurzaamheid.

Van de waarden patiëntveiligheid, kostenefficiëntie en duurzaamheid is volgens de medisch specialisten patiëntveiligheid binnen het Radboudumc en voor henzelf duidelijk de belangrijkste waarde om na te streven. Eén van de medisch specialisten omschreef het als volgt: ‘’Ik kan mij niet voorstellen dat iemand iets anders dan patiëntveiligheid op één zet.’’ (persoonlijke communicatie, nr. 18). De medisch specialisten gaan hierin soms verder dan andere medewerkers van het ziekenhuis. Dit is op twee manieren te merken. Allereerst blijkt uit drie interviews met medisch specialisten dat er soms een spanningsveld ontstaat tussen de waarden patiëntveiligheid en kostenefficiëntie (persoonlijke communicatie, nr. 11, 12, 14). ‘Managers’ hechten in bepaalde gevallen meer waarde aan kostenefficiëntie dan artsen en besluiten dat artsen moeten werken met een ander product dat in de ogen van de artsen kwalitatief minder hoogstaand is.

Ten tweede blijkt uit interviews met medewerkers van het Radboudumc, die zich bezighouden met en inzetten voor duurzaamheid, dat de nadruk op patiëntveiligheid zorgt voor beleid dat het doel mist (persoonlijke communicatie, nr. 5, 6, 8). Patiëntveiligheid is en blijft een belangrijke waarde, maar er moet volgens hen niet worden doorgeslagen. Volgens hen worden er, uit angst om aansprakelijk te zijn voor een complicatie bij een patiënt, buitensporige

voorzorgsmaatregelen overwogen. Dit gaat ten koste van duurzaamheid binnen het ziekenhuis. Deze voorzorgsmaatregelen werden door sommigen aangedragen als reden voor de toename in het

64 gebruik van voor eenmalig gebruik bedoelde hulpmiddelen (persoonlijke communicatie, nr. 8, 13). De medisch specialisten benoemden deze gevolgtrekking niet in de interviews.

Een voorbeeld dat in één van de interviews naar voren kwam, was dat er een keuze gemaakt diende te worden tussen verpakkingsmateriaal van twee of vier lagen (persoonlijke communicatie, nr. 8). De leverancier van het verpakkingsmateriaal met vier lagen benadrukte dat zijn

verpakkingsmateriaal de veiligheid bood die nodig was. Hierdoor gingen mensen serieus overwegen om het verpakkingsmateriaal met vier lagen te kopen, terwijl er al jaren werd gewerkt met

verpakkingsmateriaal van twee lagen dat voldeed aan alle veiligheidscriteria.

Medewerkers van het Radboudumc, die zich bezighouden met en inzetten voor een

duurzaam ziekenhuis, hadden uiteenlopende verwachtingen over de waarde die medisch specialisten zouden toekennen aan duurzaamheid. Eén van hen vond dat medisch specialisten over het algemeen weinig duurzaamheidsbesef hebben (persoonlijke communicatie, nr. 5). Ook één van de

geïnterviewde operatieassistenten vond dat bij medisch specialisten het duurzaamheidsbesef nog moet groeien (persoonlijke communicatie, nr. 24). Sommigen van hen vonden kostenefficiëntie veel belangrijker dan duurzaamheid14_{. Een andere respondent vertelde juist het tegenovergestelde. Zij} ervaarde dat medisch specialisten zich vaak schuldig voelen over de hoeveelheid afval die zij produceren tijdens een operatie (persoonlijke communicatie, nr. 6).

Uit de interviews met medisch specialisten blijkt dat de meerderheid kostenefficiëntie belangrijker vindt dan duurzaamheid. Dit betekent niet dat de medisch specialisten geen duurzaamheidsbesef hebben, maar wellicht wel minder dan andere medewerkers binnen het Radboudumc graag zouden willen. De prioritering van waarden hangt deels samen met de aandacht die de medisch specialist in het dagelijks leven schenkt aan duurzaamheid (persoonlijke

communicatie, nr. 18). Deze resultaten zijn vergelijkbaar met de onderzoeksresultaten die Adviesbureau Berenschot heeft verzameld (de Boer, Kraal, Taks, 2017). In dit onderzoek gaf de meerderheid van de ziekenhuizen aan dat een kostenreductie een voordeel is van het hergebruik van (oorspronkelijk voor eenmalig gebruik bedoelde) hulpmiddelen. De reductie van afval en het

verminderen van het gebruik van grondstoffen kreeg minder bijval als voordeel van hergebruik. Voor de prioritering van kostenefficiëntie boven duurzaamheid werden een aantal redenen gegeven. Duurzaamheid zou een ongrijpbaar begrip zijn voor een medisch specialist.

Kostenefficiëntie is praktisch in te vullen en daarom een waarde die beter na te streven is

(persoonlijke communicatie, nr. 11, 14). Een medisch specialist omschreef het als volgt: ‘’Als je de hele dag nadenkt over wat je gebruikt en hoe je het gebruikt en soms ook nadenkt of er alternatieven zijn, kan je best kostenefficiënt zijn daarin. Maar als ik de hele tijd nadenk over hoe ik duurzaam kan zijn, zou ik niet weten wat. Daar kan ik weinig verschil in maken.’’ (persoonlijke communicatie, nr. 11). Verder kwam er meerdere keren naar voren in de interviews met medisch specialisten, dat zij vinden dat kostenefficiëntie en duurzaamheid in balans moeten zijn (persoonlijke communicatie, nr. 15, 16, 18). Duurzaamheid mag iets kosten, maar ook weer niet te veel en het fijnst zou het natuurlijk zijn, wanneer een innovatie allebei de waarden ten goede komt

Verder verwachtten de medisch specialisten en operatieassistenten dat kostenefficiëntie binnen het ziekenhuis belangrijker wordt gevonden dan duurzaamheid (persoonlijke communicatie, nr. nr. 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 23). De operatieassistenten gaven hierbij het voorbeeld uit

14 _{Zelf vindt zij dat duurzaamheid belangrijker is dan kostenefficiëntie. Initiële hoge kosten moet niet}

afschrikken om een duurzame praktijk in te voeren. Zij verwacht dat de kosten van hergebruik in de loop van de tijd zullen dalen (persoonlijke communicatie, nr. 24).

65 de praktijk dat een accu werd vervangen door wegwerpbatterijen. Duurzaamheid is in opmars als belangrijke waarde binnen het ziekenhuis, maar het heeft meer tijd nodig om te aarden.