Hoe verder?

De bovenstaande signalen wijzen op het belang van reflectie op wat goed reken­

wiskundeonderwijs nu eigenlijk inhoudt. In navolging van Van der Craats (2007), Gelderblom (2007) en Van Putten (2008) pleit de inspectie voor meer evidence-based reken-wiskundeonderwijs. Omdat er tot nu toe in Nederland weinig onder­

BASISVAARDIGHEDEN REKENEN-WISKUNDE

zoek is uitgevoerd naar de relatie tussen de kwaliteit van onderwijsprocessen en de kwaliteit van de opbrengsten, geeft het onderhavige onderzoek aanleiding tot het doen van vervolgonderzoek naar het reken-wiskundeonderwijs.

Op basis van het onderhavige onderzoek kan geconcludeerd worden dat met name het analyseren van de resultaten, het borgen van de kwaliteit van het leren en on­

derwijzen, het didactisch handelen, de leerlingenzorg en de geplande onderwijstijd te beschouwen zijn als kritische succesfactoren voor hoge opbrengsten. Deze factoren zijn ook door scholen te beïnvloeden.

Onderhavig onderzoek kan een goede bijdrage leveren aan het verbeteren van de kwaliteit van het rekenonderwijs. Dat is van groot belang, gezien de signalen uit de praktijk (niveau pabo-studenten, nationaal en internationaal peilingsonderzoek) en bevindingen uit dit onderzoek (scholen met onvoldoende opbrengsten, aantal rekenzwakke scholen, verschillen tussen scholen).

Het feit dat in de meeste lessen wel interactie plaatsvindt, maar weinig refl ectie op de gebruikswaarde van verschillende oplossingsprocedures, geeft aan dat een belangrijk doel van interactie – inzicht verkrijgen via reflectie – op veel scholen onvoldoende bereikt wordt. Wat nog belangrijker is: de bevindingen wijzen uit dat interactief onderwijs positief samenhangt met zowel de resultaten gedurende de schoolperiode als de resultaten aan het einde van de schoolperiode, maar dit is voor het reflecteren op de verschillende oplossingsprocedures niet het geval. Het ontbreken van een statistische significantie betekent niet dat reflectie op oplos­

singsprocedures geen meerwaarde heeft voor reken-wiskundeonderwijs. Ondui­

delijk blijft hoe deze reflectie vormgegeven dient te worden om optimaal rende­

ment te behalen: dient er bijvoorbeeld verschillend mee omgegaan te worden voor verschillende groepen leerlingen? Nader onderzoek kan hierover mogelijk meer duidelijkheid verschaffen.

Ook roepen de uitkomsten aanvullende onderzoeksvragen op. Zo is dit onderzoek alleen uitgevoerd in het basisonderwijs. De speciale scholen voor basisonderwijs zijn hierbij buiten beschouwing gelaten. Gezien de discussies over goed rekenon­

derwijs, die vaak betrekking hebben op de zwakkere leerlingen, is het van belang om ook op deze scholen na te gaan wat de kwaliteit van het rekenonderwijs is.

Het laatste verschenen PPON-rapport over rekenen-wiskunde in het speciaal ba­

sisonderwijs dateert uit 2000 (Kraemer, Van der Schoot & Engelen, 2000)². Het is van belang na te gaan hoe het reken-wiskundeonderwijs zich sindsdien heeft ontwikkeld en of er grote verschillen zijn met het reken-wiskundeonderwijs in het reguliere basisonderwijs.

Daarnaast roept het onderzoek vragen op over het rekenaanbod. Tekorten in de methodes die de laatste jaren zijn gesignaleerd, hebben onder meer betrekking op het automatiseren van basiskennis (Gelderblom, 2007; Ruijssenaars, van Luit & van Lieshout, 2004). Scholen hebben dit in verschillende mate gesignaleerd en hebben er op verschillende manieren op ingespeeld. Gezien de risico’s in de resultaten voor rekenen-wiskunde is het van belang na te gaan in hoeverre scholen hierop inspelen met een aanvullend, gestructureerd aanbod en in hoeverre dit samenhangt met de

LITERATUUR

Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen (2008). Tijd voor Onderwijs. Zoetermeer, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Craats, J. van de (2007). Waarom Daan en Sanne niet kunnen rekenen. Nieuw Archief voor Wiskunde (pp. 132-136). Leiden, Koninklijk Wiskundig Genootschap.

Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen (2008). Over de drempels met rekenen. Consolideren, onderhouden, gebruiken en verdiepen. Onderdeel van de eindrapportage van de Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen.

Enschede: Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen.

Gelderblom, G. (2007). Effectief omgaan met verschillen in het rekenonderwijs. Elk kind kan rekenen. Amersfoort: CPS.

Heuvel-Panhuizen, M. van den & Vermeer, H.J. (1999). Verschillen tussen meisjes en jongens bij het vak rekenen-wiskunde op de basisschool. Eindrapport MOOJ­

onderzoek. Utrecht: Freudenthal Instituut.

HBO-raad (2007) Uitval onder eerstejaars pabostudenten gestegen met 7,5%.

Nieuwsbericht 2-10-2007.

Inspectie van het Onderwijs (2003). Onderwijsverslag 2002. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs.

Inspectie van het Onderwijs (2005). Onderwijsverslag 2003/2004. Utrecht: Inspec­

tie van het Onderwijs.

Inspectie van het Onderwijs (2006). Onderwijsverslag 2004/2005. Utrecht: Inspec­

tie van het Onderwijs.

Inspectie van het Onderwijs (2007a). Onderwijsverslag 2005/2006. Utrecht: In­

spectie van het Onderwijs.

Inspectie van het Onderwijs (2007b). Analyse en Waardering

Inspectie van het Onderwijs (2008a). Onderwijsverslag 2006/2007. Utrecht: In­

spectie van het Onderwijs.

Inspectie van het Onderwijs (2008b). Basisvaardigheden taal in het basisonderwijs.

Een onderzoek naar het niveau van de taalvaardigheden in het basisonderwijs en naar verschillen tussen scholen met lage, gemiddelde en goede taalresultaten.

Utrecht: Inspectie van het Onderwijs.

Janssen, J., Van der Schoot, F., & Hemker, B. (2005). Balans van het reken-wiskun­

deonderwijs aan het einde van de basisschool 4. Uitkomsten van de vierde peiling in 2004. Arnhem: Cito Instituut voor Toetsontwikkeling (PPON-reeks nummer 32).

INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS

Knecht-van Eekelen, A. de, Gille, E., & Rijn, P. van (2007). Resultaten Pisa-2006.

Praktische kennis en vaardigheden van 15-jarigen. Nederlandse uitkomsten van het OESO Programme for International Student Assessment (PISA) op het gebied van natuurwetenschappen, leesvaardigheid en wiskunde in het jaar 2006. Arnhem:

Cito.

Kraemer, J.-M., Janssen, J., Van der Schoot, F., & Hemker, B. (2005). Balans van het reken-wiskundeonderwijs halverwege de basisschool 4. Uitkomsten van de vierde peiling in 2003. Arnhem: Cito Instituut voor Toetsontwikkeling (PPON-reeks nummer 31).

Kraemer, J.-M., Schoot, F. van der & Engelen, R. (2000). Balans van het rekenwis­

kundeonderwijs op lom- en mlk-scholen 2. Uitkomsten van de tweede peiling in 1997. Arnhem: Cito Instituut voor Toetsontwikkeling (PPON-reeks nummer 14).

Martin, M.O., Mullis, I.V.S., Gonzalez, E.J., & Chrostowski, S.J. (2004). Findings From IEA’s Trends in International Mathematics and Science Study at the Fourth and Eighth Grades. Chestnut Hill: TIMSS & PIRLS International Study Center.

Milo, B.F. (2003). Mathematics instruction for special-needs students: Effects of instructional variants in addition and substraction up to 100. Academisch proef­

schrift, Universiteit Leiden.

Ministerie van OCW (2007). Scholen voor morgen. Samen op weg naar duurzame kwaliteit in het primair onderwijs.

Mullis, I.V.S., Martin, M.O., Gonzalez, E.J., & Chrostowski, S.J. (2004). Findings From IEA’s Trends in International Mathematics and Science Study at the Fourth and Eighth Grades. Chestnut Hill: TIMSS & PIRLS International Study Center.

Opmeer, M.R. (2005). Vraagtekens bij realistisch reken-wiskundeonderwijs. Reken­

wiskundeonderwijs: onderzoek, ontwikkeling, praktijk, 24(4), 25-28.

Organisation for Economic Co-operation and Development (2004). Learning for tomorrow’s world. First results from PISA 2003. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.

Putten, C.M. van (2008). De onmiskenbare daling van het prestatiepeil bij de be­

werkingen sinds 1987 – een reactie. Reken-wiskundeonderwijs: onderzoek, ontwik­

keling, praktijk, 27 (1), 35 – 40.

Ruijssenaars, A.J.J.M., Luit, J.E.H. van & Lieshout, E.C.D.M. van (2004). Reken­

problemen en dyscalculie: theorie, onderzoek, diagnostiek en behandeling. Rot­

terdam: Lemniscaat.

Schoot, F. van der (2008). Onderwijs op peil? Een samenvattend overzicht van 20

Woodward, J., Monroe, K. & Baxter, J. (2001). Enhancing student achievement on performanceassessments in mathematics. Learning Disabilities Quarterly, 24, 33-46.

BASISVAARDIGHEDEN REKENEN-WISKUNDE