Ontleend aan de literatuur, de gesprekken met sleutelpersonen en de interviews met clubs en andere betrokkenen in het praktijkonderzoek, presenteren we in dit hoofdstuk een aantal verbetersuggesties om excessen op en om het voetbal-veld te beteugelen. Het gaat hierbij niet om het beïnvloeden van algemene maatschappelijke ontwikkelingen als verruwing, individualisering en zwakke opvoeding van kinderen, maar om verbetersuggesties die binnen de invloeds-sfeer van de betrokken partijen (clubs, KNVB, politie, gemeente) liggen. Ver-schillende van die verbetersuggesties zijn impliciet al in de voorgaande hoofd-stukken aangestipt. Het gaat soms namelijk om zaken die we al bij enkele clubs zijn tegengekomen (good practices). Waar dat het geval is, volstaan we met een kor-te verwijzing. We maken in dit hoofdstuk onderscheid tussen preventieve (§6.1) en repressieve verbeterpunten (§6.2). Binnen deze twee categorieën geven we een opsomming van de punten die we zijn tegengekomen en hebben terug-gehoord van de respondenten.
6.1 Verbeterpunten op preventief gebied
De sleutelpersonen in het verkennend onderzoek en respondenten in het veld-onderzoek deden ons vele verbetersuggesties op het gebied van preventie aan de hand. Het gaat daarbij om zaken die geweldsincidenten kunnen helpen voor-komen. De verbetersuggesties hebben betrekking op de volgende aspecten:
• spelregels;
• arbitrage;
• informatie-uitwisseling tussen clubs;
• zelfcorrigerend vermogen;
• verenigingsondersteuning ‘van binnenuit’.
Spelregels
In het vooronderzoek constateerden wij dat Janssens, lector Sportbusiness Development aan de Hogeschool van Amsterdam, een lans brak voor het aanpassen van een aantal spelregels:25
• Afschaffen van buitenspel en/of voordeelregel (in de B-categorie, red.), omdat de toepassing van die onduidelijke regels steeds terugkerende problemen geeft.
• Verplichte deling van kleedkamers door teams die elkaar in het veld ontmoeten, net zoals in het hockey.
• Invoeren van tijdstraffen om te de-escaleren.26
• Een duidelijke, duale opzet van prestatieve en recreatieve competities, om onbegrip en botsingen te voorkomen tussen teams die primair spelen voor de punten dan wel het plezier.
• Aanpassing van de wedstrijdplanning: zondagochtendvroeg is het alcohol-percentage in het bloed bij sommige spelers nog onacceptabel hoog.27
In het praktijkonderzoek hebben wij geen verbetersuggesties gehoord op het gebied van de spelregels. Wel hoorden we terug dat verschillend wordt aange-keken tegen de invoering van tijdstraffen. Een deel van de respondenten acht een korte afkoelingsperiode zinvol. Een ander deel is bang dat partijdige scheidsrechters hiermee een extra middel in handen krijgen een wedstrijd te beïnvloeden, waardoor juist meer frustratie kan ontstaan.
Arbitrage
Janssens28pleit voor een aantal maatregelen, gericht op verbetering van de arbitrage:
• Roulatie van clubscheidsrechters, zodat er niet overal (vermeende) thuisfluiters zijn, die bij voorbaat al de schijn tegen hebben.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
25 Janssens (2012).
26 Vanaf het seizoen 2013-2014 wordt dit ingevoerd in de B-categorie: een gele kaart gaat dan gepaard met een tijdstraf van 10 minuten.
27 Een van de respondenten pleit voor het inzetten van een blaastest bij spelers van wie het vermoeden bestaat dat ze nog onvol-doende nuchter zijn.
28 Janssens (2012).
• Afschaffen van grensrechters (in de B-categorie, red.), omdat die vaak par-tijdig zijn, dan wel de schijn tegen hebben en om die reden verbaal vaak van alles naar hun hoofd krijgen.29
• Inzet van scheidsrechterscoaches in plaats van rapporteurs, ter morele steun en als klankbord.
• Scheidsrechters en clubs systematisch voorbereiden op en begeleiden bij risicowedstrijden, opdat ze zich ertegen kunnen wapenen.
• Zero tolerance bij commentaar op de wedstrijdleiding, om acceptatie van beslissingen vanzelfsprekender te maken en onrust in de kiem te kunnen smoren.
• Een verplichte scheidsrechterscursus voor junioren, om het respect voor het gezag van de scheidsrechter te bevorderen en de spelregelkennis op te krikken.
Ook uit het praktijkonderzoek blijkt dat discutabele beslissingen van een grens-of scheidsrechter kunnen bijdragen aan het ontstaan van excessen. Specifieke aandachtspunten hierbij zijn: voorkomen van (de schijn van) partijdigheid, vergroten van spelregelkennis, strenger handhaven van gedragsgrenzen en rekening houden met culturele verschillen. De respondenten geven de volgen-de verbetersuggesties mee:
• Het rouleren van clubscheids- en grensrechters door een regionale poule te creëren.
• Inzet van KNVB-scheidsrechter bij risicowedstrijden op alle niveaus, om op die manier de angel van vermeende partijdigheid weg te nemen. Door goe-de informatiegoe-deling kan ruim van tevoren bepaald worgoe-den welke wedstrij-den een verhoogd risico hebben. Dit kan ook als stimulans gebruikt worwedstrij-den voor het vermelden van incidenten op het wedstrijdformulier.
• Meer aandacht voor het opleiden van grens- en scheidsrechters is een veel-gehoorde suggestie. In de jeugd kan hier al mee begonnen worden door spelers te stimuleren wedstrijden te fluiten, zodat ze kunnen ervaren wat het is om scheidsrechter te zijn. Naast het leren van de regels moet er veel aandacht zijn voor omgang met verschillende culturen. Dat is volgens veel respondenten nu eenmaal een gegeven bij voetbal en heeft invloed op hoe teams reageren in een wedstrijd en daarbuiten.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
29 In België wordt hier al mee geëxperimenteerd. De ervaringen zijn positief: het zorgt ervoor dat meer geaccepteerd wordt van de scheidsrechter, omdat deze ook niet alles kan waarnemen.
• Veel respondenten geven aan dat er strenger en sneller moet worden inge-grepen door scheidsrechters bij verbaal geweld. Ook dit zou in de opleiding voor scheidsrechters moeten worden meegenomen. Nu wordt er te veel toegelaten en worden soms tolerantiegrenzen van clubs overschreden: ‘Ter-wijl ik als voorzitter na afloop van een wedstrijd aan een speler uit stond te leggen dat zijn opmerkingen niet door de beugel kunnen, loopt de scheids-rechter voorbij en merkt op het niet zo erg te vinden en wel wat te kunnen hebben.’
• Strenger handhaven van de gedragsgrenzen in het betaald voetbal. Veel respondenten wijzen op de voorbeeldfunctie van spelers en trainers in het betaald voetbal. De wijze waarop zij op elkaar en richting de arbitrage reage-ren, wordt gekopieerd op amateurvelden.