Wie maakt deel uit van de Kafkabrigade?
De Kafkabrigade is een samenwerkingsproject van Stichting Nederland Ken-nisland en onderzoeks- en adviesbureau Zenc. Soms doen ook andere onder-zoekers mee. Tezamen vormen we een groep van inmiddels bijna twintig betrokken bestuurskundigen die de publieke dienstverlening willen helpen verbeteren. Oprichters zijn Jorrit de Jong, Joeri van den Steenhoven en Arre Zuurmond. Eerder namen zij het initiatief tot de zelfbenoemde staatscommis-sie Belgen doen het beter (zie www.belgendoenhetbeter.nl).
Naar wie rukt de Kafkabrigade uit?
Elke (semi-)publieke organisatie die te maken heeft met medewerkers, bur-gers of ondernemers die tegen problemen door onnodige bureaucratie aanlo-pen, kan de Kafkabrigade inschakelen.
Welke projecten heeft de Kafkabrigade zoal gedaan?
Een indruk van de projecten is te vinden op pagina 66 of – uitgebreider – op onze website www.kafkabrigade.nl.
Wat kan de Kafkabrigade betekenen?
De Kafkabrigade is flexibel inzetbaar. Naast een uitgebreid casusonderzoek behoren ook losse ‘functioneringsgesprekken’, workshops, master classes, simulatiespellen, ‘train de trainer’-sessies en Kafkacoaching tot de mogelijk-heden. Als u als ambtenaar of bestuurder denkt dat de Kafkabrigade u zou kunnen helpen om een kafkaëske toestand op te lossen of in de toekomst te voorkomen, dan komen we graag langs om de mogelijkheden te bespreken.
Voor wie werkt de Kafkabrigade?
De Kafkabrigade werkt meestal in opdracht van een (semi-)publieke organi-satie. Als u als burger in een kafkaiaanse situatie zit, raden wij u aan dit te melden bij het meldpunt van het ministerie van Binnenlandse Zaken (www.lastvandeoverheid.nl).
Waarom de naam Kafkabrigade?
We hebben ons laten inspireren door de Tsjechische (Duitstalige) schrijver Franz Kafka (1883–1924). Het leidende thema in zijn werk zijn burgers die verstrikt raken in de bureaucratie van een afstandelijke overheid. Zijn beroemdste werken zijn Het Proces (Der Prozess) en De Gedaanteverwisseling (Die Verwandlung). Hoewel Kafka zijn beschrijvingen tot in het absurde door-trekt, bestaan er in werkelijkheid ook kafkaiaanse situaties.
Daarnaast zijn we geïnspireerd geraakt door twee bewindspersonen. Ten eer-ste door de voormalig Belgische staatssecretaris van administratieve vereen-voudiging, Vincent van Quickenborne (‘Q’ genoemd): hij streed tegen de admi-nistratieve rompslomp in België. Zijn website: www.kafka.be. Ten tweede zijn we geïnspireerd door voormalig premier Tony Blair van het Verenigd Konink-rijk: hij organiseerde de befaamde round table meetings met uitvoerders om heikele problemen te bespreken. Niemand verliet de meeting zonder concrete opdracht – inclusief hijzelf.
e e n s e l e c t i e u i t d e k a f k a b r i g a d e p r o j e c t e n 2 0 0 5 –2 0 0 8
• Vergunningen voor startende ondernemers (Gemeente Amsterdam, 2005)
• Vergunningen voor startende ondernemers (Gemeente Den Haag, 2005)
• Aanpak van Voortijdig Schoolverlaten (Ministerie van OCW, 2006)
• Bouwvergunning voor tuinhuisjes (Ministerie van BZK, 2006)
• Masterclass ‘Effectieve Uitvoering’ (projectmanagementbureau gemeente Utrecht, 2006)
• Indicatiestelling Chronisch Zieken (Ministerie van BZK, 2007)
• Bezwaar in de zorg (Ministerie van BZK, 2007)
• Samenloop van uitkeringen (Ministerie van BZK, 2007)
• Vergunningen voor restaurant (Ministerie van BZK, 2007)
• Uitkering voor ex-gedetineerden (Ministerie van BZK, 2007)
• Immigratie van een partner (Ministerie van BZK, 2007)
• Bewijsstukken (Ministerie van BZK, 2007)
• Startende ondernemers en loketten (Ministerie van BZK, 2007)
• Jeugdzorg (Ministerie van BZK, 2007)
• PGB-houders als werkgevers (Ministerie van BZK, 2007)
• Complexe bouwinitiatieven (Gemeente Utrecht, Ministerie van BZK, 2007)
• Masterclass Kafkabrigade (FUTUR, 2007)
• ‘Functioneringsgesprek’ ervaren lastendruk in de jeugdzorg (Jeugd & Gezin 2007)
• Onderzoek naar reïntegratie (Rekenkamercommissie gemeente Den Haag, 2008)
• Onderzoek naar overbodige bureaucratie voor onderwijsteams (Regionaal Opleidings Centrum / ROC, 2008)
• Quickscan Windenergie op zee (Stichting Natuur en Milieu, 2008)
• Training en overdracht van de Kafkamethode in vier steden in Wales:
Bridgend (transitie voorzieningen voor jonggehandicapten),
Cardiff (voortijdig schoolverlaten), Swansea (voortijdig schoolverlaten), Rhondda Cynon Taf (huiselijk geweld) (Welsh Assembly Government, 2008)
Literatuur
• Crozier, Michel, Le phénomène bureaucratique, Parijs 1963.
• Frissen, Paul H.A., De staat van verschil; een kritiek van de gelijkheid, Amster-dam 2007.
• Hammer, Michael, The agenda: what every business must do to dominate the decade, New York 2001.
• Jong, Jorrit de, and Gowher Rizvi, The state of access. Success and failure of democracies in creating equal opportunities, Washington 2008.
• Lipsky, Michael, Street level bureaucracy and the dilemmas of the individual in public service, New York 1980.
• Moore, Mark H., Creating public value; strategic management in government, Harvard 1995.
• Osborne, David, and Ted Gaebler, Reinventing government; how the entrepre-neurial spirit is transforming the public sector, Reading 1992.
• Rosenthal, Uri, Bureaupolitiek en bureaupolitisme; om het behoud van een com-petitief overheidsbestel, Den Haag 1988.
• Tops, Pieter, Frontlijnsturing; uitvoering op de publieke werkvloer van de stad, Den Haag 2005.
• Wildavsky, Aaron, How great expectations in Washington are dashed in Oakland;
or, Why it’s amazing that Federal programs work at all, this being a saga of the Economic Development Administration as told by two sympathetic observers who seek to build morals on a foundation of ruined hopes, California 1973.
r a p p o r t e n
• Algemene Rekenkamer, Tussen beleid en uitvoering; lessen uit recent onderzoek, Den Haag 2003.
• Nationale Ombudsman, De maakbare overheid, verslag van de ombudsman over 2005/
‘Regel is regel’ is niet genoeg, verslag van de ombudsman over 2006/Burgerschap verzilverd, verslag van de ombudsman over 2007, Den Haag, 2005 - 2007.
• Raad van State, jaarverslagen 2003, 2004 en 2005, Den Haag, 2003 - 2005.
• Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling, De ontkokering voorbij; lessen voor meer regelruimte, Den Haag 2008.
• Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, Maatschappelijke dienst-verlening; een onderzoek naar vijf sectoren, Den Haag 2004.
• Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, Lerende overheid; een pleidooi voor probeemgerichte politiek, Den Haag 2006.
Dank!
De Kafkabrigade bestaat uit een netwerk van circa twintig onderzoekers, die afhankelijk van hun expertise en beschikbaarheid worden ingezet voor de ver-schillende Kafkaprojecten. Op deze plaats willen wij hen bedanken voor hun inzet, enthousiasme en flexibiliteit. Onze dank gaat uit naar Janine van Niel, Frank van IJzerloo, Constant Hijzen, Albert Jan Kruijter, Chris Sigaloff, Edwin Stuart, Abdel Azouz, Barry Woudenberg, Frans Jan Douglas, Arno Janssen, Eline Vree, Desir van Enthoven en onze overzeese Kafkabrigadiers Johannes Taal, Irwin Turbitt, John Palmer en Megan Mathias.
Ook willen wij enkele ‘eminences grises’ uit het Haagse bedanken: Arthur Doc-ters van Leeuwen, Saskia J. Stuiveling en Herman Tjeenk Willink. Zij hebben ons aangesproken op de soms wel erg makkelijke analyse van ‘Belgen doen het beter’ en in gesprek met hen zijn we actie en reflectie gaan combineren. Ze hebben ons gecoacht, gestimuleerd, maar ook deuren voor ons geopend. Wij hebben het als voorrecht ervaren met hen in gesprek te zijn en zoveel ver-trouwen te krijgen. We hopen dat hun betrokkenheid en inzet voor een goed functionerend openbaar bestuur niet alleen voor ons een bron van inspiratie is gebleken, maar dat velen met ons die betrokkenheid en inzet willen tonen.
Een moderne samenleving kan niet zonder goede overheid.
Verder willen we staatssecretaris Ank Bijleveld en de medewerkers van het programma Regeldruk en Administratieve Lastenvermindering bedanken. Zij gaven ons de kans de methode in de praktijk verder te ontwikkelen en hierop met elkaar te reflecteren. Dat legde de basis voor dit handboek waar hopelijk velen binnen en buiten de overheid van profiteren. Bovendien hebben we de afgelopen jaren prettig samengewerkt met een aantal vooruitstrevende amb-tenaren: Erik Gerritsen, Harry van Zon, Jacqueline Rutjens en Gerard Hage-doorn. Waarvoor onze dank!
Ook hebben een aantal mensen ons in een zeer vroeg stadium geholpen bij het tot stand komen van dit boek, zoals Sanderijn Cels, Richard ’t Hart, Friedolien de Fraiture en Silvina Kahil. Wij danken hen zeer voor hun bijdrage.
Magda Jablonski danken we voor haar bijdrage helemaal op het eind.
Dank gaat tenslotte uit naar alle burgers, bedrijven, uitvoerende ambtenaren, hun leidinggevenden, de beleidsmakers en politici. Bijna zonder uitzondering blijken zij te willen helpen, zeker als het gaat om concrete probleemsituaties.
Het sterkt ons in onze overtuiging dat ‘de ambtenaren’ of ‘de politiek’ niet het probleem vormen. Oplossingen zijn vindbaar en realiseerbaar, als je bereid bent te praten en te luisteren, als iedereen voor zich een ‘kleinst denkbare stap’ wil zetten, als je niet in grote structuren en nieuw beleid denkt en als je ruimte maakt.