Thema Vitale infrastructuur en voorzieningen Crisistype Verstoring drinkwatervoorzieningVerstoring drinkwatervoorziening Verstoring drinkwatervoorzieningVerstoring drinkwatervoorziening
V V V V
Incidenttypen Uitval drinkwatervoorziening Uitval drinkwatervoorziening Uitval drinkwatervoorziening Uitval drinkwatervoorziening
Context
ActorenDe VROM-Inspectie is verantwoordelijk voor de handhaving van de Drinkwaterwet. De inspectie en houdt toezicht op de bedrijfsvoering van drinkwaterbedrijven en op de kwaliteit van het geproduceerde en gedistribueerde drinkwater. Een
drinkwaterbedrijf heeft de verantwoordelijkheid om maatregelen te treffen om een verstoring van de drinkwatervoorziening zo spoedig mogelijk op te heffen. Als een verstoring optreedt die kan leiden of heeft geleid tot een onderbreking in de levering van drinkwater gedurende een periode van langer dan 24 uur, of als er sprake is van gevaar voor de volksgezondheid, dan treedt het drinkwaterbedrijf in overleg met de regionale inspecteur van VROM. Is er een direct (dreigend) ernstig gevaar dan kan de minister van VROM maatregelen nemen ter voorkoming of beperking van het gevaar. Als het nodig is, kan de burgemeester op grond van zijn noodbevelbevoegdheid (inclusief het opperbevel) in verband met de openbare orde en veiligheid aan het drinkwaterbedrijf een bevel geven. Maar toepassing van het beginsel van subsidiariteit houdt in dat de burgemeester een verzoek tot interventie doet aan de regionale VROM-inspecteur.
Verder is de regionale VROM-inspecteur ook rijksheer voor VROM; als het nodig is, vertegenwoordigt hij de minister in het regionaal beleidsteam.
Als de levering van drinkwater door een verstoring en naar oordeel van de regionale VROM-inspecteur niet meer mogelijk is, dan zorgt het drinkwaterbedrijf voor nooddrinkwater binnen een door de inspecteur vast te stellen termijn.
Met het drinkwaterbedrijf binnen de regio Brabant-Zuidoost (Brabant Water) is de afspraak gemaakt dat zij binnen 24 uur een noodvoorziening kunnen treffen waarmee 3 liter per persoon per dag kan worden verstrekt. In het meest
maatgevende scenario (uitval drinkwatervoorziening Eindhoven) kan Brabant Water 80 leveringspunten opstellen. Deze leveringspunten worden ingericht samen met de gemeenten. Ter voorbereiding moeten de gemeenten deze punten inventariseren en opnemen in het gemeentelijk draaiboek ‘voorzien in primaire levensbehoeften’.
Oorzaak
Er zijn verschillende aspecten die invloed hebben op de continuïteit van de drinkwatervoorziening. Dit kan zowel voorzienbare als onvoorzienbare oorzaken hebben, waaronder vandalisme, terrorisme en technisch of menselijk falen.
Risicobronnen en kwetsbaarheden
Risicobronnen zijn de productielocaties waar het grondwater gezuiverd wordt tot drinkwater, het ondergronds transport en het distributienet zelf. In de regio Zuidoost-Brabant zijn er in totaal 11 waterproductiebedrijven. Een falen van of bij
een van deze productiebedrijven is door redundantie in het systeem klein, maar als het gebeurt dan treft het een groot aantal mensen.
Falen van het transportnet kan een groot effectgebied hebben. Veelal kan middels omleidingen een (al dan niet beperkt) herstel van de levering plaatsvinden.
Falen van het distributienet heeft veelal een kleiner effectgebied, maar kan gezien de omvang van het net vaker voorkomen.
Scenariobeschrijving
Voor de scenariobeschrijving wordt een scenario met lokale of regionale uitval van drinkwatervoorziening van 8 uur tot 6 dagen16 geselecteerd. Vanaf 8 uur is er sprake van een behoorlijke impact op de maatschappij, vanaf 24 uur is er sprake van dreiging voor de volksgezondheid.
Als een uitval van drinkwatervoorziening plaatsvindt, kan de melding zowel bij Brabant Water als bij de gemeenschappelijke meldkamer (GMK) gedaan worden.
Onderlinge communicatie hierbij is noodzakelijk. De procedure hiervoor loopt via de gemeenschappelijke meldkamer en is bij beide partners bekend. Deze omvat de alarmering, de informatie m.b.t. de omvang van het getroffen gebied en de oorzaak evenals de verwachte hersteltermijn.
Indien besloten wordt tot opschaling zijn afspraken gemaakt over de
vertegenwoordiging van Brabant Water binnen de GRIP-structuur, zoals beschreven staat in het draaiboek “uitval drinkwatervoorziening” van de Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost.
Impactanalyse
De gevolgen van het scenario uitval drinkwatervoorziening zijn:
1. criterium 2.3 ‘lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften)’, 2. criterium 3.1 ‘kosten’
3. criterium 5.1 ‘verstoring dagelijks leven’
4. criterium 5.2 ‘aantasting positie lokale en regionale openbaar bestuur’
5. criterium 5.3 ‘sociaal psychologische impact en de M-factor’
Criterium 2.3 ‘lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften)’
Impactscore: D (zeer ernstig gevolg, van 24 uur tot 6 dagen en > 40.000 personen) Drinkwater is een primaire levensbehoefte Bij een uitval van drinkwatervoorziening langer dan 24 uur is sprake van dreiging voor de volksgezondheid. Langdurige uitval zoals in 2007 meerdere malen plaatsvond in Noord-Holland geeft aanleiding tot een score D.
Criterium 3.1 ‘kosten’
Impactscore: A – C (beperkt tot ernstig gevolg, tussen 2 miljoen en 200 miljoen)
16 In de Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost is sprake van een langdurige uitval bij een tijdsduur vanaf 8 uur omdat dan sprake is van een verstoring of incident dat behoorlijke gevolgen heeft op de maatschappij. Dit in tegenstelling tot de landelijke indicatoren die bij de impactanalyse gehanteerd worden, te weten vanaf 2 dagen.
Bij een uitval van drinkwatervoorziening is er vooral sprake van:
- de directe en indirecte bedrijfsschade - gezondheidsschade (thuiszorg) - materiële schade (procesindustrie) - bestrijdings- en herstelkosten(divers)
De schade kan naar schatting oplopen tot enkele tientallen miljoenen euro’s: A – C (in extreme gevallen).
Criterium 5.1 ‘verstoring dagelijks leven’
Impactscore: B – C (aanzienlijk tot ernstig gevolg, 1 dag tot 1 week en < 40.000 inwoners)
Onder verstoring dagelijks leven wordt verstaan de aantasting van de vrijheid zich te verplaatsen en samen te komen op publieke plaatsen en openbare ruimten. Hierdoor wordt deelname aan het normale maatschappelijk verkeer belemmerd. Denk hierbij aan scholen, werk, sporten en gezondheidszorg.
De uitval drinkwater is bij het criterium 2.3 ‘lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften)’ gedefinieerd als uitval vanaf 8 uur – 6 dagen en > 40.000
inwoners. De verstoring van het dagelijks leven is op dezelfde wijze gescoord, waarbij de inschatting is dat het aantal getroffenen ook kleiner kan zijn, omdat deelname aan het maatschappelijk verkeer op dat moment niet voor iedereen noodzakelijk is.
Criterium 5.2’aantasting positie lokale en regionale openbaar bestuur’
Impactscore: A – C (beperkt tot aanzienlijk gevolg, 2 uit 6 indicatoren)
Van de 6 gegeven indicatoren (zie voor toelichting bijlage ‘Impactanalyse’) is met name de openbare orde en veiligheid bedreigd, maar dit is tevoren gescoord bij fysieke veiligheid en bij de verstoring dagelijks leven. Met de uitval van drinkwater wordt het financiële stelsel in meer of mindere mate aangetast. Ook is de wijze van het optreden van het openbaar bestuur bij uitval drinkwatervoorziening van belang voor het vertrouwen in het bestuur en de bestuurder. Dit kan echter positief als negatief uitpakken.
Criterium 5.3 ‘sociaalpsychologische impact en de M-factor’
Impactscore: B (aanzienlijk gevolg, 1 significante categorie bij een gemiddelde eindgradatie)
Bij het scenario uitval drinkwatervoorziening is één categorie van toepassing, te weten: het verwachtingspatroon rond het incident. Bij de getroffenen zal sprake zijn van een gevoelde verwijtbaarheid van relevante bedrijven en de overheid alsook het verlies van vertrouwen in hen.
Waarschijnlijkheidsanalyse
In 2007 werd Nederland getroffen door twee drinkwaterincidenten. In mei werd in Hoofddorp de E-coli bacterie ontdekt in het drinkwater: 170.000 huishoudens zaten zonder zuiver drinkwater en kregen een kookadvies. In september werden 500.000 huishoudens getroffen door een waterleidingbreuk, verspreid over de twee Veiligheidsregio’s Noord-Holland-Noord en Kennemerland. Daarnaast zijn er verschillende aspecten die invloed hebben op de continuïteit van de
drinkwatervoorziening, waaronder vandalisme, terrorisme en technisch of menselijk falen.
Ondanks dat de drinkwatervoorziening n.a.v. de aanslag op de World Trade Center (WTC) in New York extra beveiligd is en in de regio Zuidoost-Brabant het drinkwater uit grondwater wordt gewonnen (wat leidt tot een verminderd dreigingsrisico), wordt de uitval van drinkwatervoorziening door bovenstaande aspecten voorstelbaar geacht.