Volgens United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) verkeren asielzoekers met een bridging visa die niet gerechtigd zijn om te werken in Australië, veelal in een slechte financiële situatie. Vaak mankeert er ook iets aan hun huisvesting. Zo leven ze bijvoorbeeld met een te groot aantal mensen in één woning of ontbreken er bepaalde onmisbare meubels of apparaten (bijvoorbeeld een bed of een koelkast).7
Asielzoekers met een bridging visa van wie de financiële situatie zeer slecht is, komen in aanmerking voor deelname aan het Asylum Seeker Assistance
Scheme (ASAS); dit programma bestaat al sinds 1993. Zeer kwetsbare c.q.
minder zelfredzame asielzoekers met een bridging visa kunnen sinds 2009 deelnemen aan het programma Community Assistance Support (CAS). Beide programma’s worden geheel gefinancierd door de Australische overheid en worden uitgevoerd door non-gouvernementele organisaties (ngo’s). Tot 2012 voerde alleen het Rode Kruis de beide programma’s uit; na dat jaar zijn zes andere ngo’s de programma’s ook gaan uitvoeren.8 Het Rode Kruis is de ngo met de grootste caseload en is als enige in heel Australië actief.
Doelgroep
Het programma ASAS is bedoeld voor asielzoekers met een bridging visa van wie de financiële situatie zeer slecht is en die geen financiële steun vanuit de Australische samenleving kunnen krijgen (bijvoorbeeld van familie of
vrienden). Een ander deelnamecriterium is dat asielzoekers al minstens zes maanden wachten op een beslissing over hun verblijfsstatus. Deze termijn geldt echter niet voor:
· minderjarige asielzoekers zonder begeleiding; · oudere asielzoekers;
· asielzoekers die niet kunnen werken als gevolg van de effecten van marteling en trauma’s uit het verleden;
· asielzoekers die niet kunnen werken als gevolg van een fysieke of geestelijke beperking of ziekte;
· asielzoekers met een minderjarig kind; · zwangere asielzoekers;
· asielzoekers die de echtgeno(o)t(e)/verloofde zijn van een Australische burger;
· asielzoekers die in zware financiële nood verkeren sinds hun aankomst in Australië als gevolg van veranderende omstandigheden waarop zij geen invloed hebben.
7 UNHCR (2013). Asylum-seekers on bridging visas in Australia: Protection Gaps. 8 De andere ngo’s zijn Access Community Services Limited, Adult Multicultural Education Services, Communicare Incorporated, Migrant Resource Centre of South Australia Incorporated, Multicultural Development Association en Settlement Services International.
Om aan het programma CAS te kunnen deelnemen, moet een asielzoeker blijk geven van een hoge mate van kwetsbaarheid en een geringe mate van zelfredzaamheid. Het gaat om de volgende asielzoekers:
· asielzoekers met een slechte psychische gesteldheid hetgeen een barrière vormt om een beslissing over hun verblijfsstatus te nemen;
· asielzoekers met ernstige fysieke problemen zoals een beroerte of hersentrauma;
· oudere niet-zelfredzame asielzoekers;
· asielzoekers die niet zelfredzaam zijn als gevolg van de effecten van marteling en trauma;
· asielzoekers met gezinsgerelateerde problemen, zoals kindermisbruik, huiselijk geweld, ernstige relationele problemen of asielzoekers met kinderen met gedragsstoornissen;
· kwetsbare minderjarige asielzoekers of een voogd van een kwetsbare minderjarige asielzoeker.
Uitgaande van de huidige omvang van de asielzoekerspopulatie in Australië (zoals gezegd naar schatting 25.000 tot 30.000 asielzoekers) kan slechts een minderheid van de asielzoekers deelnemen aan ASAS en CAS (zie tabel 4.1). Het aantal ASAS-deelnemers is sinds 2006 verdubbeld; het aantal CAS-deelnemers is redelijk stabiel sinds 2009.
Tabel 4.1 Aantal deelnemers ASAS en CAS
Periode Aantal deelnemers
ASAS Aantal deelnemers CAS 2006-2007 1.780 -2007-2008 1.867 -2008-2009 2.692 -2009-2010 2.802 449 2010-2011 2.898 376 2011-2012 3.083 410 * 2012-2013 3.505 574 *
* Asielzoekers die zich vanuit detentie in de Australische samenleving mogen vestigen met een
bridging visa, kunnen voor een periode van maximaal zes weken ook gebruik maken van
(delen van) CAS. Deze asielzoekers zijn niet opgenomen in deze tabel. Bron: jaarverslagen Australische immigratiedienst.
Asielzoekers met een bridging visa die niet mogen deelnemen aan ASAS of CAS, komen mogelijk in aanmerking voor andere vormen van casemanage-ment in Australië, zoals het Asylum Seeker Project (ASP) van Lentara
UnitingCare. Hieraan neemt jaarlijks echter slechts een beperkt aantal
asielzoekers deel (zie box 4.1).
Doelen casemanagement
In de jaarverslagen van de Australische immigratiedienst worden de doel-stellingen van ASAS en CAS beschreven. Het doel van ASAS is het bieden van financiële ondersteuning aan asielzoekers die in slechte financiële
omstandigheden leven, totdat een beslissing is genomen over hun verblijfs-status. De inkomensondersteuning (89% van de hoogte van een reguliere Australische uitkering) is bedoeld als financiële steun om de kosten van eten, onderdak en (basale) gezondheidszorg te kunnen dekken. Het doel van CAS is het bieden van ondersteuning op de terreinen van gezondheidszorg, welzijn en inkomensondersteuning aan zeer kwetsbare asielzoekers totdat een beslissing is genomen over hun verblijfsstatus.
De Australische immigratiedienst ziet het als succes wanneer een beslissing over iemands verblijfsstatus zo snel mogelijk (en adequaat) wordt genomen. In principe geldt dan: hoe korter de duur van deelname aan ASAS of CAS, hoe beter. Het Rode Kruis stelt het gezondheids- en welzijnsaspect meer voorop; men beoordeelt de programma’s als succesvol wanneer deelname leidt tot relatief goede leefomstandigheden van de asielzoekers totdat een beslissing is genomen over hun verblijfsstatus.
Fase waarin casemanagement plaatsvindt
Deelnemers aan CAS worden ondersteund vanaf hun aankomst in Australië tot het moment dat een besluit over hun verblijfsstatus is genomen. Datzelfde geldt voor een deel van de asielzoekers die aan ASAS deelnemen (zie ook box 4.1). Voor een ander deel van de ASAS-deelnemers geldt echter dat zij hieraan pas na (ten minste) zes maanden na het indienen van hun
asielaanvraag mogen deelnemen.
Box 4.1 Uitvoering casemanagement Asylum Seeker Project
Niet alle asielzoekers met een bridging visa voldoen aan de deelnamecriteria van ASAS of CAS. Voor deze groep asielzoekers bestaan wel nog andere vormen van casemanagement in Australië. Het Asylum Seeker Project (ASP) van Lentara
UnitingCare is daarvan een voorbeeld. ASP is in 1997 door vrijwilligers opgezet om
asielzoekers die niet mochten werken in Australië en geen recht hadden op inkomensondersteuning, te ondersteunen. Tot 2013 was het project onderdeel van ngo Hotham Mission; sindsdien wordt het uitgevoerd door ngo Lentara UnitingCare. Asielzoekers die in aanmerking komen voor deelname aan ASP:
· mogen met een bridging visa in de Australische samenleving wonen; · voldoen niet aan de deelnamecriteria van ASAS en CAS;
· hebben geen inkomstenbron, geen eigen vermogen of spaargeld waarmee zij in hun levensonderhoud kunnen voorzien;
· hebben geen mogelijkheden om financieel ondersteund te worden door familieleden;
· hebben geen toegang tot enige vorm van formele financiële ondersteuning; · mogen niet werken in Australië of zijn hier niet toe in staat;
· lopen het risico dakloos te worden of in een financieel zeer slechte situatie terecht te komen.
Deelnemers aan ASP vormen een zeer kwetsbare groep asielzoekers die in de Australische samenleving verblijven terwijl zij wachten op een beslissing over hun verblijfsstatus. Jaarlijks nemen circa honderd asielzoekers deel aan ASP.9 Volgens een medewerker van Lentara UnitingCare heeft ASP als doel om asielzoekers van wie de financiële situatie zeer slecht is, te voorzien van veilige huisvesting. Asielzoekers kunnen deelnemen aan ASP vanaf het moment dat zij in Australië arriveren totdat er een beslissing over hun verblijfsstatus is genomen.