Uitstroom van doelgroepen op de arbeidsmarkt en de evaluatie van afspraken over doelgroepen

Naast afspraken over instroom en doorstroom, kunnen in cao’s ook afspraken worden gemaakt die beogen de uitstroom van mensen uit de doelgroepen naar werkloosheid te voorkomen. Als uitstroom toch niet voorkomen kan worden, dan is het mogelijk om bijvoorbeeld een hogere ontslagvergoeding of extra begeleiding beschikbaar te stellen. Alleen de cao van Heineken bevat hierover een afspraak.

29

Afstand tot de arbeidsmarkt

Deze afspraak heeft niet alleen betrekking op de uitstroom van doelgroepen, maar ook op in- en doorstroom.

…Gedurende de looptijd van de CAO worden de bestaande initiatieven gericht op het bieden van werkervaringsplaatsen aan Wajongers/WSW-ers, gecontinueerd. Daar bovenop stelt Heineken in 2013 5 extra werkervaringsplaatsen beschikbaar voor Wajongers/WSW-ers. Er wordt nader onderzocht binnen welke onderdelen van de organisatie de (tijdelijke) tewerkstelling zal plaatsvinden. Doelstelling is om dat zo breed mogelijk binnen de organisatie te realiseren.

Heineken zal daarnaast doorgaan met het aanbieden van werkervaringsplaatsen voor jeugdigen in Den Bosch.

Na afloop van de looptijd van de CAO zal de toegevoegde waarde van de hierboven bedoelde werkervaringsplaatsen binnen Commercie en de Brouwerij Den Bosch worden geëvalueerd. Hierin zal de arbeidsmarktpositie van de Wajongers/WSW-ers/binnen en buiten Heineken worden meegenomen…

De uitstroom is voor dit onderzoek ook op een andere manier benaderd. De vraag of er in algemene zin in de cao afspraken staan over een handicapvriendelijke werkomgeving, maakte eerder deel uit van het onderzoek Preventie en Ziekteverzuimaanpak 2012²⁶. Deze vraag is in dit onderzoek dus niet alleen beantwoord voor de doelgroep. Staan in de cao afspraken die een handicapvriendelijke werkomgeving bevorderen? Het kan dan gaan om faciliteiten zoals aanpassing van de werkpek, aangepaste werkzaamheden, aangepaste werktijden of andere vormen van aanpassingen. In 43 cao’s van toepassing op 35%

van de werknemers staat een afspraak hierover. In het merendeel van die afspraken (34 cao’s) is de afspraak vrij algemeen gehouden zoals het treffen van voorzieningen gericht op het behoud, herstel of bevordering van de arbeidsgeschiktheid.

Bepalingen die de werkgever verplichten om werknemers die minder dan 35%

arbeidsongeschikt zijn in dienst te houden, voorkomen ook uitstroom in algemene zin van arbeidsgehandicapten. Het gaat om bepalingen die een ontslagverbod inhouden voor deze groep mensen, bepalingen inhoudende dat deze werknemers in dienst blijven of om intentionele bepalingen die het voornemen van partijen benoemen om aanvullende afspraken te maken voor deze werknemers. In 20 cao’s van toepassing op 24% van de werknemers staat een afspraak hierover.

Afspraken over de evaluatie van de inzet van de doelgroep komt in 14 cao’s voor van toepassing op 14% van de werknemers. In de cao voor de Jeugdzorg staat bijvoorbeeld de volgende afspraak:

CAO-partijen spreken de intentie uit dat de sector Jeugdzorg een evenredig deel van de garantiebanen voor haar rekening neemt. Werkgevers zullen zich maximaal inspannen om, ondanks de bovengenoemde beperkingen dit evenredige aantal garantiebanen te realiseren. Medio 2016 zal bezien worden hoeveel garantiebanen er in de Jeugdzorg zijn gerealiseerd en zullen indien nodig aanvullende afspraken volgen.

26 Preventie en ziekteverzuimaanpak 2012

30

Afstand tot de arbeidsmarkt

4.5 Ontwikkelingen in 2011 - 2014

Onderstaande tabel laat de ontwikkeling zien van afspraken in cao’s gericht op de instroom van doelgroepen in de periode 2011 - 2014.

Tabel 4.3 Cao-afspraken over de instroom van doelgroepen in de periode 2011 – 2014, naar aantal cao’s en percentage werknemers

Tabel 4.3 laat zien dat in 2014 bijna de helft van de onderzochte cao’s afspraken kent over bevordering van de instroom van doelgroepen. Ten opzichte van 2013 is dit een toename van 4 cao’s.

De tabel geeft een beperkt beeld van de ontwikkelingen in 2014. Het afgelopen jaar zijn in meer dan de helft van de 50 afgesloten principeakkoorden afspraken gemaakt die de arbeidsmarktpositie van kwetsbare groepen (vooral Wajongers) kunnen versterken²⁷. Deze afspraken gaan voornamelijk over aandacht voor het creëren van extra arbeidsplaatsen voor mensen met een arbeidsbeperking. In de principeakkoorden gaat het in 14 akkoorden over een nieuwe afspraak, in zeven akkoorden om een wijziging van een bestaande afspraak en in zes akkoorden om continuering van bestaande afspraken.

Dat de nieuwe afspraken in 2014 in 14 principeakkoorden nog niet hun weerspiegeling hebben in de ontwikkeling van het aantal cao’s met afspraken over instroombevordering van doelgroepen heeft een aantal redenen.

De eerste reden heeft te maken met de onderzoeksmethodiek: voor de stand van zaken eind 2014 wordt alleen gekeken naar afspraken in cao’s, en niet naar afspraken in principeakkoorden (die wel worden onderzocht om de ontwikkelingen in 2014 in beeld te brengen). Van de 10 akkoorden met afspraken over bevordering van de instroom van doelgroepen, zijn er in 2014 vier in 2014 ook als cao aangemeld (de afspraken in deze cao’s zijn dus ook in tabel 2014 meegenomen;

vijf princiepakkoorden zijn in 2014 nog niet als cao aangemeld; en in één cao zijn de afspraken in het principeakkoord niet in de cao zelf opgenomen.

De tweede reden is dat de afspraken in de princiepakkoorden wel op doelgroepen betrekking hebben, maar niet op bevordering van de instroom. In één akkoord is afgesproken om overleg te voeren over de gevolgen van de Participatiewet; in het andere akkoord is afgesproken om specifieke afspraken te maken over onder andere Wajongers.

De derde reden is dat de afspraken niet direct te maken hebben met bevordering van de instroom, maar meer indirect de instroom kunnen bevorderen. In twee cao’s zijn afspraken gemaakt om een aparte loonschaal voor doelgroepen te introduceren.

27 Uit aanvullende informatie van cao-partijen blijkt dat naast deze 27 akkoorden ook in de onderhandelingen over tien andere akkoorden aandacht is besteed aan de kwetsbare groepen.

Om verschillende redenen zijn hierover in de principeakkoorden geen afspraken opgenomen, bijvoorbeeld omdat het werk in de sector zich er niet voor leent, omdat het later in overleggen aan bod zal komen of omdat er al verschillende bestaande initiatieven zijn.

31

Afstand tot de arbeidsmarkt

32

Normale arbeidsduur in cao’s