In het rapport “Toetsing huidige activiteiten in het Elperstroomgebied” is
onderscheid gemaakt tussen activiteiten tot 31 maart 2010 en daarna (nieuwe en toekomstige activiteiten). De activiteiten die bekend waren op 31 maart 2010 zijn opgenomen als huidige activiteiten. Indien gebleken is dat een huidige activiteit een relatie heeft met de eerder genoemde knelpunten en daarmee een negatieve invloed heeft op de instandhoudingsdoelstellingen, worden deze hieronder nader
beschouwd. Hierbij is per knelpunt een uitwerking gegeven van de huidige activiteiten die hiermee een relatie hebben.
4.3.1 Verdroging en verminderde kweldruk Bosbouw
Binnen begrenzing
Binnen de begrenzing van het Natura 2000-gebied is de aanwezigheid van bos op de oostflank een knelpunt voor de instandhouding en ontwikkeling van blauwgrasland en kalkmoeras. Uit het modelonderzoek van Grontmij (Schunselaar 2009b) komt naar voren dat de aanwezigheid van bos binnen de begrenzing een negatieve invloed heeft op de toevoer van kwel bij de beekloop.
Buiten begrenzing
Van de bosbouw buiten de begrenzing kan uit het modelonderzoek van Grontmij (Schunselaar 2009b) niet worden opgemaakt in welke mate dit invloed heeft op de kwel bij de beekloop. De invloed van bos op kwelstromen neemt af naarmate de afstand tot het kwelgebeid toeneemt. Uit het modelonderzoek (Schunselaar, 2009b) komt naar voren dat het beperken van de hoeveelheid bos binnen de begrenzing, samen met de overige genoemde maatregelen voldoende winst oplevert voor realisatie van de doelen. De foutmarge van het model laat ruimte voor onzekerheid ten aanzien van het doel kalkmoeras (H7230). Nader onderzoek moet uitwijzen of aanvullende maatregelen nodig zijn. Een mogelijke maatregel zou kunnen zijn het verminderen van de hoeveelheid bos buiten de begrenzing van het Natura 2000- gebied. Totdat uit onderzoek blijkt dat het verminderen van bos buiten de begrenzing een noodzakelijke bijdrage levert aan de realisatie van de
instandhoudingsdoelen kan het bos buiten de begrenzing in zijn huidige omvang blijven staan.
Waterbeheer
Detail waterhuishouding binnen de begrenzing
De inrichting van de waterhuishouding binnen de begrenzing van het Natura 2000- gebied Elperstroom is een compromis tussen de eisen van de landbouw en de natuur. Het betreft hier alleen de wijze van inrichting en niet de specifieke
werkzaamheden die ten aanzien van het waterbeheer worden uitgevoerd. De huidige inrichting van de waterhuishouding op het moment van toetsen (31 maart 2010) is niet optimaal voor het behoud en ontwikkelen van de Natura 2000-doelen. Daarmee vormt de detailwaterhuishouding binnen de begrenzing een knelpunt ten aanzien van de Natura 2000-doelen.
Detail waterhuishouding buiten de begrenzing
De wijze van inrichting van de waterhuishouding buiten de begrenzing is niet optimaal voor het ontwikkelen van de Natura 2000-doelen. Uit het modelonderzoek van Grontmij (Schunselaar 2009b) kan niet worden opgemaakt in welke mate de detailwaterhuishouding buiten de begrenzing invloed heeft op de kwel bij de beekloop. De invloed van de detailwaterhuishouding op kwelstromen neemt af naarmate de afstand tot het kwelgebeid toeneemt. Uit het modelonderzoek (Schunselaar, 2009b) komt naar voren dat wanneer de detailwaterhuishouding binnen de begrenzing conform het voorstel wordt beperkt, dit samen met de overige genoemde maatregelen voldoende winst oplevert voor realisatie van de doelen. De foutmarge van het model laat ruimte voor onzekerheid ten aanzien van het doel kalkmoeras (H7230). Nader onderzoek moet uitwijzen of aanvullende maatregelen nodig zijn. Een mogelijke maatregel zou kunnen zijn het opzetten van het peil en aanpassing van de polder Grevema buiten de begrenzing van het Natura 2000- gebied. Totdat uit onderzoek blijkt dat hydrologische ingrepen buiten de begrenzing een noodzakelijke bijdrage leveren aan de realisatie van de instandhoudingsdoelen kan de detailwaterhuishouding buiten de begrenzing in zijn huidige vorm blijven bestaan.
Constant verlaagd peil
Ten behoeve van de landbouw wordt het peil in de Grevema kunstmatig verlaagd door een gemaal bij het Oranjekanaal. De beoordeling hiervan betreft het effect van deze kunstmatige peilverlaging op de natuurdoelstellingen. Omdat de Grevema zowel binnen als buiten de begrenzing ligt wordt bij de beoordeling onderscheid gemaakt tussen het gebied binnen en buiten de Natura 2000-begrenzing. Het peilbeheer in vooral de Grevema heeft een kwelaanzuigende werking wat inhoudt dat er minder kwelwater in de Reitma terecht komt. Voor het gedeelte van de Grevema binnen de begrenzing (zie Figuur 1.1) heeft onderzoek (Schunselaar 2009a-b) aangetoond dat dit een kleine maar significante invloed heeft op het halen van de doelstellingen en vormt daarmee een knelpunt ten aanzien van de Natura 2000-doelen.
Voor het gedeelte van de Grevema wat buiten de begrenzing kan uit het model- onderzoek (Schunselaar 2009a&b) niet worden opgemaakt in welke mate dit invloed heeft op de kwel bij de beekloop.
Begreppelen
Het onderhouden van bestaande begreppeling vormt geen knelpunt. Begreppelen op een grotere diepte dan 20 cm beneden maaiveld vormt een knelpunt ten aanzien van de Natura 2000-doelen wanneer dit leidt tot lagere waterstanden.
Vast waterpeil
De waterstaatkundige inrichting van de Reitma is zodanig ingesteld dat alleen kwel- en regenwater ingelaten wordt. Alleen een teveel aan water wordt afgevoerd. Er wordt geen ander water van buiten het gebied ingelaten. Het peilbeheer in en om de Reitma heeft ertoe geleid dat dit gebied feitelijk geïsoleerd is van de rest van het Elperstroomgebied. Dit betekent dat er geen water van buitenaf de Reitma
binnenstroomt en dat het gebied voor zijn watervoorziening helemaal afhankelijk is van kwel- en lokaal regenwater. Vooral in de zomer betekent dit dat er te weinig water in het gebied aanwezig is waardoor nadelige effecten optreden voor kalkmoeras en blauwgrasland. Het vaste peilbeheer voor Reitema vormt hiermee een knelpunt ten aanzien van de Natura 2000-doelen.
Drainage
Binnen de Natura 2000-begrenzing vormt drainage, voor zover aanwezig, een knelpunt ten aanzien van de Natura 2000-doelen.
4.3.2 Verzuring en vermesting als gevolg van een verhoogde voedselrijkdom en een verhoogde atmosferische depositie.
Waterhuishouding
Inlaat water naar agrarische percelen
Wanneer in de zomer het waterpeil dusdanig zakt dat mogelijk schade voor de landbouw kan optreden wordt vanuit het Oranjekanaal water ingelaten. De
beoordeling is gericht op het optredende, onderscheidende effect van het ingelaten water op de natuurdoelstellingen. Dit water heeft een ongewenste kwaliteit en vormt daarmee een knelpunt ten aanzien van de Natura 2000-doelen.
Doorlaat water naar agrarische percelen
Als beekdalsysteem heeft ook de Elperstroom een functie in de waterafvoer van de omliggende gebieden. In natte periodes wordt water vanuit het noorden en de flanken via het Elperstroomgebied afgevoerd naar het Oranjekanaal. Dit water is afkomstig uit een landbouwgebied en is daarom geëutrofieerd. Dit water komt vooral in de Oosterma terecht om dan zijdelings lang de Reitma, door de Grevema het Oranjekanaal in te stromen. Om beïnvloeding te voorkomen wordt de Reitma geïsoleerd gehouden van het natuurlijk oppervlakkig afstromende water. Het beoordeelde betreft bij dit onderdeel het landbouwwater dat via de Stroetma uit het noordelijk gelegen landbouwgebied stroomt en het vanuit de aanwezige
landbouwpercelen vanaf de flanken afstromende water. De Natura 2000-waarden zijn vooral gesitueerd in de Reitma, waar geen invloed te verwachten valt en waarvoor deze activiteit geen direct knelpunt vormt. Voor het ontwikkelen van blauwgrasland en heischraal grasland wordt echter ook aan de Oosterma gedacht. Daar kan deze activiteit mogelijk wel een knelpunt vormen ten aanzien van de Natura 2000-doelen
Landbouw
Bemesting / Stal- en weidegangemissies
Veel habitattypen in het gebied zijn gevoelig voor stikstofdepositie. Vanuit de Programmatische Aanpak Stikstof (zie hoofdstuk 5) is gebleken dat vier stikstofgevoelige habitattypen (H4010A Vochtige heide, H6230 Heischrale
Elperstroom. Uit de PAS gebiedsanalyse blijkt dat alle habitattypen effecten ondervinden als gevolg de huidige depositie van stikstof.
4.4 Uitkomsten beoordeling nieuwe en toekomstige activiteiten