babysitters of “nounous” om de kinderen enkele uren bij te houden om “de gaten te vullen” tussen de verschillende uurroosters. Ondanks een sta-bielere beroepssituatie overheerst bij deze groep een gevoel van ‘moe zijn’, soms uitputting; het is een “dubbele dagtaak” en in het weekend kunnen ze niet bepaald uitrusten. Deze moeders hebben het vaak over de “opofferingen” die ze moeten doen voor hun kinderen en de moeilijkheid – soms schuldgevoel – er niet vaker te kunnen zijn voor hun kinderen. De woonomstandigheden zijn heel uiteenlopend maar sociale woningen zorgen voor meer zekerheid. De uitdaging van het eenouder zijn wordt hier gekenmerkt door een “moeizaam en strak getimed compromis” om tegemoet te komen aan de verschillende verwachtingen. Deze situaties gaan vaak samen met het ‘moe zijn’ en de grote moeilijkheid wat ruimte voor zichzelf te kunnen creëren.
3. Eerder precaire trajecten, met de steun van de ex-partner
Deeltijdse arbeid is in deze groep schering en inslag. Hierdoor kunnen werk en privé gecom-bineerd worden maar het lagere inkomen duwt deze vrouwen verder naar de armoede en beknot sterk hun bewegingsvrijheid. Bij de meesten gaat het in de realiteit om een keuze die gemakkelijker kan genomen worden omdat er met de ex-partner kan onderhandeld worden: minder werken om er meer te kunnen zijn voor de kinderen en om een zeker evenwicht te bewaren ten voordele van een kwaliteitsvoller leven. Ze vinden hun huisvesting
grotendeels op de privémarkt maar de woning is vaak niet aangepast aan hun noden. Deze precaire stabiliteit laat toe om toch enige afstand in te bouwen met de kinderen. Deze positievere manier van leven laat toe om zich te engageren in andere domeinen en te genieten van een zekere vrijheid.
4. Precaire inschakelingstrajecten met conflictueus co-ouderschap
Deze grote groep bestaat uit personen die ten hoogste deeltijds werken en personen die een opleiding volgen of een ander integratietraject.
Veel van deze vrouwen kregen te maken met geweld in het huwelijk en kwamen daarna in allerlei moeilijke situaties terecht. Een deel van de vrouwen heeft hun leven terug vanaf nul moeten opbouwen, doorstonden intense crisissen, maar hebben ook wel de capaciteit om “terug overeind te krabbelen”. Andere vrouwen in deze groep werken deeltijds, hebben loopbaanonderbreking genomen of werken onder tijdelijke tewerkstel-lingscontracten maar ontvangen geen enkele steun van hun ex-partner. Ze hebben allemaal één ding met elkaar gemeen: de moeilijkheid om de eindjes aan elkaar te knopen. Het gevaar voor de werkloosheidsval is alomtegenwoordig: (deel-tijds) werken of een opleiding volgen betekent extra kosten (crèche, opvang, enz.) die moeilijk gedragen kunnen worden met het inkomen waar-over ze beschikken. Die extra-kost zorgt voor een zelfde inkomen, voor en na. Slechte woningen, weinig steun en hulp kunnen de situatie steeds
39
doen omslaan naar “een verlaten ouder thuis” (of zonder huis). Betere toegang tot kinderopvang betekent voor deze vrouwen dat ze hun profes-sioneel leven beter kunnen opbouwen en nog wat bewegingsvrijheid hebben buiten het loutere moederschap. Maar de hoofduitdaging blijft de bestaanszekerheid.
5. Onderhandeld ouderschap thuis
Deze groep omvat een kleine minderheid aan vrouwen zonder werk. Hun ex-partners zor-gen één weekend op twee voor de kinderen en betalen alimentatiegeld. Deze vrouwen moes-ten stoppen met werken toen de kinderen klein waren, ze praten dan ook vaak over hun eigen opofferingen. Ze wonen in een sociale woning en ze brengen de meeste tijd door thuis en in de wijk. Ze ontbreken de middelen en de steun om in andere maatschappelijke projecten te kunnen investeren. Ze kunnen enkel de toekomst van de kinderen verzekeren “ten koste van zichzelf” en hun streven naar meer autonomie beperkt zich tot het moederschap thuis. Deze moeders wachten tot de kinderen groter zijn om “iets anders” te kun-nen beginkun-nen doen met hun leven.
6. Achtergelaten moeders thuis
De trajecten die deze vrouwen doorliepen zijn complex. Ze voelen zich nogal in de steek gelaten door hun ex-partner, de scheiding en de laatste jaren van het huwelijk verliepen onder zware con-flicten. Deze moeders leven allen in een min of meer armoedige situatie. De vrouwen die zich
het best weten te redden zijn diegenen die een werkloosheidsuitkering krijgen en die in een sociale woning leven, en nog beter als ze kunnen rekenen op kinderbijslag en alimentatiegeld. De verschillende bestaande opvangvormen zijn voor hen onbereikbaar en ze kunnen enkel op adem komen als de kinderen op school zijn. Deze moe-ders hebben heel weinig mogelijkheden om te investeren in andere projecten dan het moeder-schap. De kinderen vormen dus de belangrijkste investering in een context die gekenmerkt wordt door ‘het er alleen voor staan’, een expliciet gebrek aan steun. Een groot deel van deze moe-ders zoekt geen werk meer. Het aantal kinderen, gebrek aan opleiding en gezondheidsproblemen maken inschakeling op de arbeidsmarkt quasi onmogelijk, waardoor deze vrouwen zich in de steek gelaten voelen door hun man en door de samenleving. De beproeving van het eenouder-schap is hier vooral proberen te overleven, uit de armoede te blijven en al het nodige te doen opdat de kinderen niet te erg te lijden hebben onder de negatieve effecten van de scheiding.
Toch vinden deze vrouwen nog wat bewegings-vrijheid in lokale sociale activiteiten.