Marion Drolsbach (23 March 2017)
- Hoelang werk je nu voor Harlequin / Audax, of hoelang heb je voor ze gewerkt?
Ik schat dat ik in totaal een jaar of acht voor Harlequin/Audax heb gewerkt. Voor Harlequin langer dan voor Audax.
- Heb je zelf iets met het genre?
Nee, totaal niet zelfs! Voordat ik die boekjes ging vertalen, had ik er ook nog nooit een gelezen. Het was beslist een eye- opener voor me, haha. Een totaal andere wereld dan andere fictieve werelden die ik tot dan toe kende.
- Zijn er bepaalde dingen die je leuk vindt aan het genre, of juist zaken die je helemaal niet liggen?
Leuk: van de Audax-boeken vond ik het verhaal vaak leuker dan van de Harlequin-boeken. Van Audax ook de historische feitjes en dat er soms een beetje humor in zat. Van Harlequin vond ik de exotische locaties waar veel verhalen zich afspeelden leuk.
Niet leuk: het erbarmelijk slechte tarief waar ook niet eens royalty's tegenover staan. Voor Audax-vertalingen krijgen we zelfs geen Lira!
Niet leuk: van Audax vond ik het een gruwel dat er voor de vertaling een maximumaantal tekens (!!!) gold, waardoor ik tijdens het vertalen meer geconcentreerd was op het aantal tekens dat ik 'verbruikte' dan op het zo soepel mogelijk vertalen. Hetzelfde gold in mindere mate voor Harlequin, die een maximumaantal pagina's hanteerde. De vertaling moest dus altijd veel korter zijn dan het origineel, soms wel 30 pagina's minder, uiteraard zonder dat je afbreuk mocht doen aan de plot. Het kwam vaak neer op gepuzzel en gereken om binnen die maximumaantallen te blijven en je moest trucjes hanteren om iets zo kort mogelijk te formuleren. Een simpel voorbeeld: personages nooit voluit bij hun naam noemen als duidelijk is om wie het gaat, maar altijd aanduiden met hij of zij. Dingen als 'hij zei", 'vroeg ze', 'hij richtte zich tot haar' kun je vaak ook weglaten.
Maar elk nadeel hepse voordeel, want soms vond ik het stiekem een verademing om een bepaalde saaie of erg ingewikkeld beschreven alinea gewoon radicaal te kunnen schrappen.
Nog minder leuk vond ik de seksfragmenten, die tot mijn verbazing in de vertaling bovendien moesten worden gekuist. Zelfs zeer expliciete beschrijvingen moesten in de vertaling worden aangepast. Ik vond het erg lastig om van al die strakke rozenknopjes en hijgerige harde opwindingen soepel lezend Nederlands te maken. Erg verleidelijk geschreven waren zulke fragmenten meestal ook niet, dus er viel al weinig eer aan te behalen.
- Wat zijn je verdere vertaalactiviteiten? Uitgevers, genres, etc?
Voordat ik boekvertaler werd, heb ik vijftien jaar lang als 'zakelijk' vertaler voor heel veel verschillende vertaalbureaus gewerkt, omdat ik aanvankelijk geen contacten had in Boekvertalië. Daardoor heb ik wel veel nuttige, praktische vertaalervaring opgedaan over allerlei ondwerpen en in uiteenlopende stijlen, van formele teksten en handleidingen tot managementcursusmateriaal en toeristische brochures. Intussen vertaal ik al jaren alleen nog maar boeken in allerlei genres: literaire romans, Young Adult, non-fictie, fantasy, thrillers voor verschillende uitgeverijen. Hoewel de betaling schandalig veel slechter is dan in de 'zakelijke' vertaalsector, is het vertalen op zich veel plezieriger. Interessanter bronmateriaal, leerzamer vanwege de feedback die in de zakelijke sector vrijwel altijd ontbreekt.
- Wat is, over het algemeen, je ervaring met Harlequin / Audax (geweest)? Hoe is/was (het contact met) de redactie, andere vertalers, etc?
Het contact met de redactie van Harlequin was altijd erg goed. Ze reageerden vlot op vragen of opmerkingen en het mailcontact was vriendelijk. Soms kreeg ik een redactieverslag, wat leerzaam was. Ze waren ook erg inschikkelijk met deadlines als ik bang was om door privéomstandigheden niet op tijd te kunnen inleveren. Dat is overigens gelukkig
maar een paar keer voorgekomen. Met Audax heb ik minder te maken gehad. Ik kreeg een mail waain me een boek werd aangeboden en als ik dat aannam, mailde ik de vertaling na verloop van tijd terug. Daar bleef het bij.
- Zijn er bepaalde aspecten van het vertalen voor Harlequin / Audax die anders zijn dan bij andere uitgevers of genres?
Zie boven bij leuk/niet leuk: de maximumaantallen pagina's of tekens waar je bij het vertalen rekening mee moet houden. Wat ook anders is bij deze uitgeverijen is dat je van je vertaling nooit correcties of drukproeven te zien krijgt. Je levert de tekst in en krijgt soms hooguit een redactieverslag, maar wat er precies met je vertaling gebeurt, weet je niet. Je hebt er na het inleveren dus geen omkijken meer aan, maar daar staat tegenover dat je (althans, zo voelde ik het) minder 'trots' bent op je werk, dat de tekst als het ware minder als 'jouw vertaling' voelt. Bij andere uitgeverijen krijg je de vertaling na het inleveren nog minstens één keer en soms vaker onder ogen met correcties en suggesties van een persklaarmaker. Dat is meestal prettig, want dan kun je bepaalde vertaalknopen alsnog ontwarren en gladstrijken, en dat komt het eindresultaat ten goede.
Ook anders is dat je van deze uitgeverijen alleen één (Audax) of twee (Harlequin) presentexemplaren krijgt in plaats van drie of acht.
- Dingen die leuker of juist vervelender zijn aan dit vertaalwerk?
Vervelender vond ik dat er zoveel clichés in voorkwamen en dat er zo vaak in overdreven detail met lichaamsdelen werd gemanipuleerd: mensen die voortdurend specifiek hun linker- of juist hun rechterhand uitstaken, hun hoofd schudden, hun bovenlip 'omkrulden', met hun zeegroene of hemelsblauwe ogen 'rolden', hun schouders optrokken of hun lange, golvende, kastanjebruine haren op het zachte, satijnen kussen lieten uitwaaieren. Sommige beschrijvingen werden keer op keer herhaald, bv. de oog- en haarkleur van de Held of Heldin werd er steevast bij vermeld. Al kwam het ook voor dat die kleur in de loop van het boekje ongemerkt bleek te zijn veranderd. Daar moest je op bedacht zijn.
Was het vertalen vrijer dan voor andere genres en uitgevers, of voelde het juist als voldoen aan een bepaald keurslijf?
Het maximumaantal pagina's/tekens vond ik een crime, maar het vertalen op zich was wel een oefening in vrij leren vertalen. En in inkorten natuurlijk.
- Een punt dat sterk uit de handleiding van Harlequin en de Candlelight naar voren komt, is het inkorten (de woordenlimiet). Hoe ging dit te werk?
Voor mijn eigen gemoedsrust maakte ik voordat ik begon te vertalen altijd een werkschema. Voor Harlequin telde ik van ieder hoofdstuk het aantal pagina's en dan had ik een totaal aantal bladzijden. Op basis daarvan zette ik in mijn schema hoeveel pagina's ik per hoofdstuk kwijt moest raken, ongeveer gelijkmatig verdeeld over de hoofdstukken. Als hoofdstuk 1 uit 15 pagina's bestond en hoofdstuk 2 uit 7, dan probeerde ik van hoofdstuk 1 uiteraard meer pagina's te schrappen dan van hoofdstuk 2. Tijdens het vertalen had ik het uitgeprinte schema naast mijn computer liggen en ik vulde na elk hoofdstuk in op hoeveel bladzijden ik was uitgekomen. Dan wist ik of ik in het volgende hoofdstuk nog grondiger moest schrappen of dat ik precies goed zat.
Ik wilde per se voorkomen dat ik op het eind een heel stuk zou moeten schrappen of, nog erger, erbij moest verzinnen om op het maximum uit te komen.
Ik werkte met een sjabloon waarin de pagina-indeling, het lettertype enz. waren ingesteld.
- Had je van tevoren voor jezelf, of via de uitgever, een beeld van wat je niet opnam in vertaling, of wat je bijvoorbeeld samenvattend vertaalde? Of gebeurde dit meer ‘vanzelf’?
Dat bepaalde ik tijdens het vertalen. Ik probeerde de leuke, spannende fragmenten zo veel mogelijk te behouden en de saaie, herhalende alinea's of lange zinnen te schrappen. Het was altijd een beetje schipperen, want je moest uiteindelijk op dat maximumaantal pagina's uitkomen.
- Heb je het idee dat de uitgever bepaalde aanpassingen aan het origineel graag zag? Of juist niet?
Alleen de seksfragmenten wilde de uitgever aanpassen. Van andere voorkeuren voor aanpassingen aan het origineel heb ik niets gemerkt.
- Ben of ken je de doelgroep?
Nee, behalve wat ik erover heb gelezen en in documentaires heb gezien. Ik herinner me een interessant programma op, ik meen, de BBC over schrijvers van Mills & Boons en hun lezerspubliek.
Emmy van Beest (1 April 2017)
- Hoelang werk je nu voor Harlequin / Audax, of hoelang heb je voor ze gewerkt?
Ik ben in 2001 begonnen bij Harlequin en tot 2004 heb ik uitsluitend voor hen gewerkt. Daarna nog een paar jaar onregelmatig om de gaatjes tussen de opdrachten in te vullen.
- Heb je zelf iets met het genre?
Een vriendin van mij las bouquetjes. Ik neusde er weleens in, maar het kon me volstrekt niet boeien. Ook nu ik er een aantal zelf heb vertaald, ben ik geen liefhebber van het genre.
Zijn er bepaalde dingen die je leuk vindt aan het genre, of juist zaken die je helemaal niet liggen?
Bouquet vond ik erg cliché, maar een aantal boeken uit de andere series (Baccara, Black Rose, IBS, Kerstverhalen) zijn me wel bijgebleven, hetzij omdat ze lekker spannend waren, hetzij omdat ze een aardig plot hadden en goed geschreven waren.
- Wat zijn je verdere vertaalactiviteiten? Uitgevers, genres, etc?
Na Harlequin heb ik fantasy vertaald voor Luitingh Sijthoff. Daarna heb ik diverse romans vertaald voor Unieboek, Prometheus, Orlando en Nieuw Amsterdam.
- Wat is, over het algemeen, je ervaring met Harlequin / Audax (geweest)? Hoe is/was (het contact met) de redactie, andere vertalers, etc?
Het contact met de bureauredactie was meestal plezierig. Je kon altijd terecht met vragen en als je een opdracht vroeg, kreeg je die snel binnen. Ook het honorarium stond binnen een maand op je rekening. Andere vertalers leerde ik pas later kennen via de boekvertalerslijst.
- Hoe was het om voor ze te vertalen?
Omdat het contact zo gezellig en soepel verliep, werkte ik graag voor Harlequin. Dat heeft me nog een tijd weerhouden om er helemaal mee te stoppen.
Zijn er bepaalde aspecten van het vertalen voor Harlequin / Audax die anders zijn dan bij andere uitgevers of genres?
Verschillen zijn:
a) Het sjabloon waarin je werkt.
b) De vrijheid die je hebt bij het vertalen. c) De ruime deadline.
d) Geen pkm maar de redactie corrigeert zonder raadpleging.
Dingen die leuker of juist vervelender zijn aan dit vertaalwerk?
Leuk: Ik er veel van heb geleerd. Als beginnend vertaler leer je snelheid te maken. Door de vrijheid die je hebt, word je vindingrijk in het verzinnen van oplossingen voor lelijke zinnen.
Minder leuk:
1) In het begin liep ik alle correcties na om er iets van te leren, maar dat was ingewikkeld lastig omdat je het boekje naast je eigen printtekst moest leggen. Bovendien was ik het met bepaalde correcties niet eens, maar het had geen zin daar achteraf tegen te protesteren. Het effect is dat het leerelement stokt. Je ontwikkelt een bepaalde aanpak, de redactie heeft ook een aanpak en werkt dingen om, maar er is weinig feedback. Je kunt wel een beoordelingsformulier opvragen. 2) Het resultaat is dat het op een gegeven moment weinig uitdaging heeft en saai gaat worden. Het verloop van het verhaal is voorspelbaar. De karakters zijn vlak. De boekjes waren vaak slecht geschreven en details klopten dikwijls niet. De seksscènes vond ik een ramp.
3) Op den duur word je op den duur een luie vertaler, omdat je de moeilijkheden kunt omzeilen door de vrijheid die je krijgt.
Was het vertalen vrijer dan voor andere genres en uitgevers, of voelde het juist als voldoen aan een bepaald keurslijf?
Hierboven heb ik al geschreven dat die vrijheid zowel een voordeel als een nadeel was. Later heb ik er profijt van gehad dat ik goed zinnen kon ‘verbouwen’, maar ik was te slordig geworden in mijn omgang met een tekst. Dus ik moest ‘close reading’ leren en nauwgezet vertalen wat er stond. Het echte vak dus. Uiteindelijk vond ik dat bevredigender dan voor Harlequin vertalen.
- Een punt dat sterk uit de handleiding van Harlequin en de Candlelight naar voren komt, is het inkorten (de woordenlimiet). Hoe ging dit te werk?
Inkorten heeft me alleen de eerste paar keer moeite gekost. Daarna ging het vanzelf. Zie volgende vraag.
Had je van tevoren voor jezelf, of via de uitgever, een beeld van wat je niet opnam in vertaling, of wat je bijvoorbeeld samenvattend vertaalde? Of gebeurde dit meer “vanzelf”?
Al vrij snel ontwikkelde ik een manier die de ‘essentie’ van de zin weergaf in goed, maar beknopt Nederlands. Het taalgebruik was namelijk nodeloos omslachtig. Dan stond er dat hij met zijn hand iets vastgreep, bijvoorbeeld, terwijl het duidelijk was dat hij dat niet met zijn voet kon doen. Dus die ‘hand’ kon eruit. Ik moest na een tijdje zelfs uitkijken dat ik niet te weinig tekst overhield. Daarvoor had ik een schema bij de hand met een inkortingsquotiënt. Was die 10 %, dan werd hfst. 1 van 11 pagina’s ingekort tot 10. Als ik te weinig overhield, bijvoorbeeld 9, blies ik wat alinea’s op.
Heb je het idee dat de uitgever bepaalde aanpassingen aan het origineel graag zag? Of juist niet?
Over het algemeen kreeg ik geen klachten. Als er foutjes/inconsequenties in de tekst zaten, streek ik die glad en meldde dat bij de redactie. Ik heb zelf twee keer geklaagd over de slechte stijl van een boekje dat ik nauwelijks mocht inkorten. Dat vonden ze niet prettig, merkte ik.
- Ben of ken je de doelgroep?
Nee, eigenlijk niet, maar uit krantenartikelen weet ik dat die een dwarsdoorsnede van de vrouwelijke bevolking is.
Heb je het idee dat de Nederlandse en Amerikaanse doelgroep van elkaar verschillen?
Dat weet ik niet. De redactie zal dat wel kunnen afmeten aan de verkoopcijfers.
Heb je het idee dat de lezers bepaalde aspecten van de Amerikaanse boekjes juist wel of niet apprecieren?
Cowboys zullen hier waarschijnlijk minder aanslaan. In twee boekjes van mij speelde het christelijk geloof een rol. Er werd gebeden of naar bijbelpassages verwezen. Ik had het idee dat het in Nederland bij lezers irritatie zou kunnen wekken, dus heb, in overleg met de redactie, de meeste passages wegvertaald of algemeen gehouden. Dus: ‘Ze had gebeden dat het goed zou komen,’ i.p.v. het hele gebed te vertalen.
Myrte Hamburg (4 April 2017)
- Hoelang werk je nu voor Harlequin / Audax, of hoelang heb je voor ze gewerkt?
2 jaar
- Heb je zelf iets met het genre?
Nee, maar als puber las ik dit genre stuk
Zijn er bepaalde dingen die je leuk vindt aan het genre, of juist zaken die je helemaal niet liggen?
Het begin leest vaak leuk: met wat geluk is er vaak sprake van een originele, soms zelfs licht absurdistische insteek. De hoofdpersoon is aan het begin vaak vrijgevochten, een buitenbeetje en zelfstandig. Wat jammer is, is dat vervolgens de rest van het boek wordt gebruikt om daar afbreuk aan te doen.
- Wat zijn je verdere vertaalactiviteiten? Uitgevers, genres, etc?
Vertalen van (wetenschappelijke) vragenlijsten, websites, subsidieaanvragen
- Wat is, over het algemeen, je ervaring met Harlequin / Audax (geweest)? Hoe is/was (het contact met) de redactie, andere vertalers, etc?
Ervaring met Audax was zakelijk en correct. Goed contact, met name door mentorschap en redactie van ervaren Audax vertaler
- Hoe was het om voor ze te vertalen?
Een goede ervaring, blij dat ik voor hen mocht vertalen
Zijn er bepaalde aspecten van het vertalen voor Harlequin / Audax die anders zijn dan bij andere uitgevers of genres?
Een lange lijst met do's en don'ts, maar dat had ook vaak betrekking op grammatica en zinsconstructie, wat wel handig was als leidraad. Seksscenes moesten gekuisd worden ('geen lichaamssappen' staat bijvoorbeeld op de lijst), dat had wellicht meer met de Nederlandse markt te maken dan met een gevoel voor zedigheid
Dingen die leuker of juist vervelender zijn aan dit vertaalwerk?
Fictie vertalen vind ik minder saai dan zakelijke teksten
Was het vertalen vrijer dan voor andere genres en uitgevers, of voelde het juist als voldoen aan een bepaald keurslijf?
Het voelde niet beperkend, maar ik vertaal altijd vrij letterlijk, waarschijnlijk heeft dat met ervaring te maken (hoe meer ervaring des te meer vrijheid je durft te nemen)
- Een punt dat sterk uit de handleiding van Harlequin en de Candlelight naar voren komt, is het inkorten (de woordenlimiet). Hoe ging dit te werk?
Ik schrapte het liefst hele alinea's ipv zinnen in te korten, er zijn genoeg onnodige uitwaaieringen en ellelange beschrijvingen die makkelijk geschrapt konden worden
Had je van tevoren voor jezelf, of via de uitgever, een beeld van wat je niet opnam in vertaling, of wat je bijvoorbeeld samenvattend vertaalde? Of gebeurde dit meer ‘vanzelf’?
Ik had hier niet echt een beeld van, maar ik hield voor mezelf altijd aan dat alles wat relevant was voor het plot of het ontwikkelen van de personages in de vertaling werd opgenomen. Ellenlange beschrijvingen van kleding, meubels etc schrapte ik of kortte ik in, ook de eindeloze streams of consciousness die soms voorkomen (vindt hij me leuk? Of toch niet? Of toch wel? Of toch niet?) kortte ik in.
Geen idee, ik vermoed dat ze minder langdraadigheid op prijs stelden, een meer heldere 'rechtoe rechtaan' stijl.
- Ben of ken je de doelgroep?
Ik heb weinig op met het onfeministiche en heteronormatieve aspect van deze boeken. Boeken in dit genre met een meer queer en feministisch perspectief spreken me best aan (maar dat is nogal een niche). Ik ken niemand die tot de doelgroep behoort.
Heb je het idee dat de Nederlandse en Amerikaanse doelgroep van elkaar verschillen?
Mijn vooroordeel over de Amerikaanse doelgroep is dat ze jongeren minder kennis hebben over seksulatiteit (door abstinence only voorlichting en de invloed van religie) en preutser zijn. Ik vermoed dat de zompige sekssences om die reden meer aanspreken bij de Amerikaanse markt. De Nederlandse markt is wellicht wat te nuchter om dergelijke seksscenes echt te waarderen.
Heb je het idee dat de lezers bepaalde aspecten van de Amerikaanse boekjes juist wel of niet appreciëren?
Je bedoelt de Nederlandse lezers? Wellicht is de Amerikaanse setting meer exotisch (vergeleken met bijvoorbeeld een Nederlandse streekroman).
Lydia Meeder (22 May 2017)
Hoelang werk je nu voor Harlequin/Audax, of hoelang heb je voor ze gewerkt?
In 1993 heb ik voor het eerst op proef een Bouquet-vertaling voor Harlequin geredigeerd. Indertijd verpleegde ik mijn terminaal zieke vader en zocht ik werk waarvoor ik de deur niet uit hoefde en waarbij ik zelf mijn tijd kon indelen. Ik kwam door de ballotage en ben een paar jaar boekjes blijven redigeren, tot ik me dusdanig begon te ergeren aan de vaak matige kwaliteit van de vertalingen (iets waarvan ik de oorzaak achteraf heel goed begrijp), dat ik heb aangeboden zelf eens een poging te wagen. Vanaf dat moment in 1996 heb ik met enige regelmaat voor Harlequin vertaald, in alle