Position: Founder
Company: Almeerse Wind
Date: 5/2/2016
Location: Almere
Linda: Wat is de duurzame innovatie die uw coöperatie naar de markt brengt? Wat voor verschil het maakt.
Founder of AW: Nou niet zo heel veel eigenlijk. Wat wij doen is beproefde techniek tot uitvoer brengen, maar op een hele kleine schaal. Ik zal beginnen met een introductie van Almeerse Wind. Ik ben nu in de Filmwijk, een wijk met 4300 woningen, ongeveer 5% van Almere. Het Filmwijk bestuur heeft geopperd om de wijk energieneutraal te maken in 2022. Niemand was tegen, een aantal mensen hadden er wel interesse in om er over na te denken. Een paar weken later in december 2013 toen hebben we besloten om het in 3e te knippen: een werkgroep besparing, mobiliteit en duurzame opwekking. Dat hadden we zo bedacht, weet niet of het de slimste indeling is. Ik wilde de duurzame opwekking doen, maar op 1 voorwaarde: dat er een wijk energiecentrale zou komen. Ik wist nog niet wat het was, maar ik wilde het wel in een klap doen. Ik had net gelezen dat er 1250 zonnepanelen leveranciers in Nederland zijn en ik wilde niet 1251 worden. Er is ruimte zat voor zonnepanelen, maar om verschillende redenen was dat niet zo handig. Dus besloten om het in wind te zoeken, want met 1.7 turbine, kun je al heel de wijk dekken. Doen we 2 a 3 turbines. Dat werd de doelstelling. Vervolgens wilde het wijkbestuur niet, ook niet helpen met bestuur en oprichting, dus toen deed ik het zelf wel met 2 andere mannen hebben we het bestuur gevormd. Dat was 16 februari 2015. In die tussentijd heb ik met het bestuur gezeten en geprobeerd samen te werken met een collega coöperatie hier in Almere, de Groene Reus, om het daar onder te hangen. Dat hebben we een half jaar geprobeerd van mei tot oktober, maar dat is niet gelukt. Beide ideeën waren toch iets meer ons eigen kindje geworden ondertussen en omdat Founder of DGR een iets andere focus richting heeft en dat leidt tot een andere uitwerking. Zij doen alles met duurzaamheid en dat in heel Flevoland, maar ik focus alleen op wind en alleen in Almere. Ik streef volledig eigendom na en zijn voornamelijk participatie. Dat was niet gelukt. Maar de coöperatie werd opgericht zelfstandig, 16 februari 2015. Op 17 februari zijn we lid geworden van RESCO (Renewable Energy Sources Cooperatives NL) en kort daarna ook lid geworden van DE Unie. RESCO zij zijn de coöperatieve vereniging die de belangen van lokale coöperaties behartigd.
Linda: lijkt dus wel op DE Unie
Founder of AW: met de nadruk op wind. Ik had bedacht dat je 5 dingen nodig hebt als je wind wilt ontwikkelen: 1) locatie, 2) juridisch identiteit / rechtspersoon, 3) prosedele medewerking, 4) kennis, 5) geld. RESCO heeft als doelstelling dat windprojecten niet mogen mislukken met
77
gebrek aan kennis en geld. Nou dan heb ik in ieder geval al 2 van mijn doelstellingen, de ingang naar 2 pijlers. De 3e pijler is de juridische identiteit, die hadden we net opgericht. Als eerste ben ik naar het rechtsvastgoedbedrijf gegaan, die is eigenaar van een stuk grond buiten Almere waar Nuon een bestaand windpark heeft. Ik had gevraagd: mag ik die grond van jou pachten. Want dat park dat er op staat was in 2014 de vergunning al van verlopen en moet opgeruimd worden. Ik wil die locatie wel hebben. Dat kon niet, omdat het rijksbeleid is dat het grondgebied voor windenergie getinderd wordt. Ik heb daar als coöperatie niet de financiële middelen voor, omdat je verliezen moet kunnen opvangen. Je kunt burgers niet 8 x meer laten doen aan tinderen en pas de 9e keer winnen, dat kan niet zonder werkkapitaal, want je moet een bod doen, waar je veel voor moet rekenen. Toen ben ik naar de windhouder gegaan en heb hem gevraagd of hij de ontwikkeling van windenergie in Almere tegen wil houden tenzij samenwerking met een bepaalde energie coöperatie. Dat was in mei 2015. Daar voelde hij wel wat voor, maar dat briefje heb ik tot op de dag van vandaag nog niet ontvangen. Ik heb daarna de eigenaar van Nuon gebeld en gezegd dat wij moten praten met elkaar. Volgens mij hebben jij en ik elkaar nodig. We hebben een intentie overeenkomst gesloten. De intentie was dat we het park gaan vervagen waarbij Nuon de technische ontwikkeling doet en wij de burgerparticipatie en dat wij 2 a 3 turbines in vol eigendom krijgen. Met eigen pachtcontract, balans en stroomdraadjes. Die 10 die er nu staan willen we vervangen door 10 of 11 nieuwen. Toen zijn we weer naar het stadhuis gegaan, toen zeiden zij: willen jullie er geen 15. Maar dat was allemaal op rijksvastgoedsbedrijf en die wilde tinderen. Toen heeft iemand daarbinnen een ‘list’ bedacht, want die wilde ons wel helpen. Het gebied werd vergroot, waardoor er meerdere stakeholders kwamen waarmee rekening gehouden moest worden, dus zo hadden ze een excuus om niet toe hoeven tinderen. Je kunt die andere partijen er niet toe dwingen. Dus toen hadden we medewerking van de grondeigenaren. Maar ik had dat briefje nog steeds niet. We hadden dus kennis, ‘kapitaal’, rechtspersoon, grond positie, richting prosedele medewerking. We hadden de stukken klaar voor de wethouder om te tekenen. Maar toen kwam de wethouder van Amsterdam op bezoek en die zei: ik wil die IJmeer lijn eigenlijk wel sneller aanleggen, dan kan die woonwijk er ook sneller komen, maar dan moet je niet die molens bouwen. Toen zei de wethouder: het feest gaat niet door. Zoals het er nu naar uit ziet is er ruimte voor 8 turbines naast het huidige park. Daarvan zouden er 2 van Almeerse Wind kunnen worden. Intussen hebben we nog steeds geen geld en wordt alles betaald uit mijn portemonnee. Misschien wel goed van Nuon. Vanuit hun komt geen cent, daar hebben ze geen enkel belang bij. Het voordeel is voor hun groter als ik struikel dan dat ik overeind blijf, want dan hebben zij meer molens.
Founder of AW: de intentie is er wel, daar lijken ze wel oprecht in. Want het is wel de toekomst en als blijkt dat zo’n samenwerking niet werkt, hebben ze ook voor in de toekomst een probleem. Als in de markt bekend staat dat ze een samenwerking aan wilde gaan met een lokale coöperatie, maar er vervolgens met de hele buit vandoor gingen. Dat staat natuurlijk niet goed. Dus zij gunnen ons die 2 molens wel.
78
Founder of AW: om nou te zeggen dat Almeerse Wind innovatie bezig is: nee. We gaan straks molens kopen die al bestaan.
Linda ja de techniek is er natuurlijk al. Hoe zou u de energietransitie beschrijven waar dit initiatief ook aan bijdraagt?
Founder of AW: Almeerse Wind is helemaal niet zo spannend wat ze doen. Ik denk dat Almeerse Wind vooral een middel om de verduurzamingsgedachte tussen de oren van de Almeerders te krijgen.
Linda: dus meer bewustwording
Founder of AW: als ik al jaren roep dat Almere zijn eigen stroom kan gaan maken, dan gaan mensen daar over nadenken, gaan ze misschien een elektrische auto kopen of led verlichting, of zonnepanelen of huis isoleren. Ik ben slechts een van die signalen. Ik heb geen werkkapitaal, ik heb geen geld om herrie te maken. Eigenlijk is het de energie niet waard, als je ziet hoeveel dit kost.
Linda: u heeft dus al een samenwerking geprobeerd met de Groene Reus
Founder of AW: ja die doet hetzelfde, die heeft geen fundamentele andere aanpak, alleen een andere focus. Maar die zitten met hetzelfde. Het is ontzettend veel energie en de impact daarvan is gering. In omvang. Het is een glijdende schaal, de impact groeit en de kunst is dat je tussentijds niet gedemotiveerd raakt of financieel of mentaal uitgeput.
Linda: kan RESCO wel meer bijdragen of is dat ook minimaal? Bij de hulp bij de opstart
Founder of AW: ik zie stroomverkoop als middel om leden te werven, zodat je niet hoeft te zeggen. Wil je in 2020 stroom van ons afnemen. Daar zegt niemand nu ja tegen. Dan kweek je tegelijkertijd een vijver van leden die je om geld kunt vragen als je het nodig hebt, dat je in ieder geval adressen hebt. Anders weet je niet waar je moet zijn.
Linda: of RESCO of DE Unie kunnen helpen
Founder of AW: RESCO is een organisatie is een organisatie met een paar mensen die de kar trekken en geen geld. Recentelijk hebben ze geld gekregen om een projectbureau te starten, dat ze ondersteuning kunnen bieden. Wij hebben nog 2 aanvragen lopen, voor 2000 en 1600 voor de 2e. dan kunnen we een beetje kennis van die mensen van RESCO inhuren.
Linda: u beschrijft nu dat coöperaties niet veel impact hebben. Maar hoe zou u de rol omschrijven van al die coöperaties nu in de energiemarkt.
Founder of AW: de impact is groter dan dat ze daadwerkelijk.. als je het in cijfers zou uitdrukken is het echt miniem. Maar ze maken wel meer herrie dan die minieme maat. Maar qua gewicht in de schaal is het niks. Maar de gevestigde orde houdt er wel rekening mee dat het kan gaan
79
groeien. Ik wordt door Nuon serieus genomen, terwijl ik niks heb, geen geld geen positie –nouja, wel een positie, maar die heb ik min of meer afgedwongen omdat ik het spel in de goede volgorde heb gespeeld: eerst zorgen dat niemand een poot aan de grond kan krijgen behalve als het een coöperatie is. Dat had de wethouder moeten initiëren in plaats van een burger.
Linda: dat zie ik wel in meerdere gemeentes dat sommige burgers voorlopen op de gemeente en haar wethouders.
Founder of AW: eigenlijk had de gemeente moeten zeggen: dat contract verloopt in 2014, je krijgt 2 jaar om het op te ruimen, daarna gaan we het zelf doen als stad. Waarom bouwen wij er geen 15 of 8, nu hebben we er maar 2. Als wij er hier 35 neerzetten, hebben we de hele stad gedenkt, 200.000 inwoners. In plaats daarvan moet je knokken om er 2 te krijgen, bizar eigenlijk. Linda: hoe komt het dat de gemeente dat niet doet? Enerzijds financieel?
Founder of AW: Nee financieel is dat helemaal geen punt. Elke windmolen die je bouwt wordt door de minister gefinancierd. De minister legt het verschil bij tussen grijs en groene stroomprijs voor 15 jaar. Bij elke bank ben je welkom als jij een bedrijf hebt die gegarandeerd voor 15 geld verdient. Dus geld is niet het probleem. Overheden hebben 10-15 jaar geleden besloten dat de energiebedrijven, dat waren vroeger nutsbedrijven. Een kleine generatie geleden ingezet. Daarna zijn ze het helemaal vergeten. Daarna is er geen enkele intentie van overheden geweest om die rol weer terug te pakken. Terwijl energie van algemeen belang is, dat is raar, dat hoort dan toch bij een overheid te liggen. Je gaat het leger toch ook niet privatiseren en de brandweer. En het sociaaluitkering gaan we ook niet privatiseren, want dat weet je zeker dat de zwakke onderuit gaan. Energie heeft ook iedereen nodig.
Linda: is het dan een slechte keus geweest om de energiemarkt te liberaliseren? Founder of AW: ja ik denk het wel. Die 2 molentjes van mij zijn niet vernieuwend.
Linda: u wordt heel erg tegengewerkt door wetten en regeltjes of mensen die u niet genoeg supporten?
Founder of AW: vooral de lokale overheid die me niet genoeg support. Ik ben al ruim 2 jaar bezig en ik heb nog steeds geen briefje.
Linda: zijn er andere initiatieven nu in Almere bezig die misschien toenadering zoeken.
Founder of AW: de Groene Reus is aan de andere kant bezig. Maar daar hoeven zij niks aan te doen, want dat doet de windvereniging Zeewolde. Zij breken 200 windmolens af en plaatsen 100 nieuwe. De Groene Reus gaat gewoon hun stroom verkopen via DE Unie. Alle problemen die daarom heen zitten dat doet de windvereniging, ze houden iedereen buiten de deur. In die zin zit er ook een laffe gemeenteraad, laffe wethouders.
80
Founder of AW: ja zeker, onder het motto van: we hebben liever 80% dan 0%. Linda: hoe omschrijft u de rol van bedrijven zoals Nuon en Essent nu op de markt. Founder of AW: ik ken die bedrijven niet goed.
Linda: maar als u zo kijkt naar de Nederlandse energiemarkt? Of is dat al te breed omdat u alleen maar focust op de wijk?
Founder of AW: ik ben niet op de wijk gefocust, want het wijkbestuur durven niet eens mee de coöperatie met mij op te richten. In je eentje kun je je niet verenigen, daar heb je er 2 voor nodig. Ik hoef me dus niet op het wijkbestuur te richten als zij niet eens durver mee op te richten. Almeerse Wind is helemaal los van de Filmwijk. Wij hebben een eigen identiteit. Dat is het ene schaalniveau, onderaan dus. Het andere is, de energiemarkt in Nederland. Ik weet niet goed wat ik daarmee moet. Ik probeer mijn 2 molens te realiseren, punt. Wat er in de rest van Nederland gaande is, pas niet in mijn hoofd.
Linda: niet gedacht om toch ook zonnepanelen te leggen?
Founder of AW: dat is niks, ik wil de wijk in een klap vergroenen. 1 windmolen maakt stroom voor 6000 personen. 1 persoon heeft 6 zonnepanelen nodig. Waarom zou ik dat doen? Daar kom ik mijn bed niet voor uit, voor 60 ook niet. Ik wil het in 1 stap doen, niet in 3: 2500 per molen. Linda: hoe gaat die samenwerking met Nuon nu verder? Daar komen geen andere grote spelers voor in aanmerking?
Founder of AW: wij hebben straks zowel het bevoegdheid als het gezag van de grondeigenaar dat ze dat met ons die samenwerking aan gaan. Die intentie overeenkomst wordt overgezet in een samenwerkingsovereenkomst. Het lijkt er op dat dat briefje komt. Ik heb gezegd tegen de wethouder: jij bent een bestuurder en jij moet besturen. Jij gaat niet aan de burgers vragen wat het beleid wordt.
…..
38.40 Linda: er is wel een beweging gaande dat alles steeds decentraler, lokaler wordt, dat mensen er wel steeds bewuster van worden. In die zin is de transitie ook wel te zien bij de grotere bedrijven. dat ze toch een andere kant op moeten.
Founder of AW: maar die weten het wel. Maar in dit geval de wethouder niet. De wethouder heeft al 2x gezegd: de weerstand tegen wind groeit. Man je weet niet wat je zegt: de weerstand tegen wind neemt juist af. Hij is ook een soort van voorzitter van een klankbord groep voor Oost. Daar wonen een paar schreeuwers die tegen de windmolens zijn en die laten zich horen. U heeft een vertekent beeld van de werkelijkheid.
81
Founder of AW: ja hij heeft een vertekend beeld van de werkelijkheid. De weerstand tegen wind neemt juist af.
…..
41.00 Linda: er zijn natuurlijk een aantal vragen die nu in deze context niet helemaal passen. Founder of AW: ja maar dit is niet innovatie.
Linda: ja maar ook de rol die dit initiatief gaat spelen op de hele markt en hoe u tegen de rol van grote bedrijven aankijkt.
Founder of AW: in Almere is nog iets anders aan de hand. In Almere heeft 60% van de inwoners, 82000 woningen, stadsverwarming. Jaren geleden zijn de rechten daarvan verkocht aan Nuon. Iedereen wantrouwt Nuon omdat ze Nuon verdenken er vreselijk veel geld mee te verdienen. De tarieven die daarvoor worden gevraagd, daarvan zegt iedereen dat is veel te veel, we worden uitgekleed. Nee zegt Nuon: die worden herrekend naar wanneer je je eigen gas installatie zou hebben, maar nu heb je die ketel niet, die hebben wij die grote ketel, die kost heel veel geld. Dus wat je normaal aan die ketel zou betalen, dat dat betalen wij. Wij hebben een efficientere ketel, dus die is ook nog eens goedkoper.
Linda: dus burgers hebben niet de mogelijkheid om daar uit te stappen?
Founder of AW: nee want hier ligt geen gas net. Het warme water wordt in leidingen door de stad gestuurd. Zij hebben een hele efficiënte waterkoker in plaats dat iedereen zijn inefficiënte ketel thuis heeft. Met die leidingen heb je wel wat verlies. Maar het is wel een milieuvriendelijk systeem. Maar het verzet groeit. Nuon is een monopolist, je krijgt ze er niet uit. De gemeente was ze ook liever kwijt dan rijk geweest. Er zijn burgers geweest die jaren hebben gevochten om de gemeente te dwingen om nieuwe rechtszaken aan te gaan om Nuon d’r uit te werken. De gemeente doet het niet meer, want het lukt ze niet. Ze zitten zo stevig in het zadel, dus het lukt niet. Daarom zijn ze de boeman. Misschien hebben ze wel een goed systeem en moet het deze kosten opbrengen die mensen betalen en verdienen ze er niet zo veel aan of wel, dat weet ik niet. Maar iedereen wil van Nuon af zijn, maar niemand weet waar ze het over hebben.
Linda: maar wel het feit dat ze geen vrije keuze hebben. Founder of AW: ja daarom zijn ze de boeman in Almere. Linda: is dit in meerdere gemeente zo?
Founder of AW: dat weet ik niet. Maar hier hebben ze allemaal een diep wantrouwen richting Nuon. Die andere 40% heeft gas, die heeft geen stadsverwarming. Voor Nuon is het mooi, dat ze meehelpen aan een windpark waar burgers deel van uit maken. Dat is goed voor hun imago.
82
Founder of AW: ja die kolencentrales hebben ze ook nog. Dat is ook nog wel een dingetje. Ze willen die windparken promoten, maar hoe doe je dat. Greenpeace heeft nu de campagne KolenUIT en daarna WindAAN.
Linda: in Duitsland hebben ze dat beter geregeld met het in een keer sluiten van de kerncentrales. Founder of AW: maar als ik ga roepen: weg met kolencentrales, alleen maar wind. Dat mag ik van Nuon niet gaan roepen. Ik moet heel goed oppassen dat ik niet de trekpop van Nuon wordt. Ze zeiden: jullie doen de burgerparticipatie, dan doen wij de communicatie wel. Nee nee, dan word ik echt de trekpop. Ik ga Nuon niet afbranden, maar ik sta niet toe dat zij de eindredactie doen over mijn communicatie. Slecht voor ons imago. Hoe we dat wel doen, hebben we nog niet bepaald, maar we gaan het in ieder geval samen doen.
Founder of AW: over transitie, in het specifieke geval van Almere, heeft het dus een link met