3.3 Onderzoekspopulatie en –steekproef
4.1.3 Topic 3: Aanpak om tot OH te komen
Aan de hand van codeboom in figuur 9 worden de resultaten uit de interviews omtrent de werking en toepassing van OH in België/Vlaanderen weergegeven.
“Het eerste thema was antibioticaresistentie, omdat dat ook op de agenda van de minister voor volksgezondheid hoog stond, dus logisch dat we daarmee begonnen.”
“Dat is voor AMR, maar andere topics zijn, is wat zoönosen genoemd wordt. Wat in het begin als één, maar we hebben het eigenlijk opgedeeld als twee, dat is voedselintoxitaties. … Dan is er wat zoönosen genoemd wordt…. is er eigenlijk in de directieraad beslist geweest prioriteit te stellen voor twee topics, en dat was influenza (dus griep) en vectorgebonden ziekten.”
OH-coördinator bij Sciensano
“Maar als we naar het operationele echt willen gaan, van hoe passen we dat nu hier binnen onze FOD toe, dan zie je dat er eigenlijk vier thematische thema’s of vier thematische programma’s uitgewerkt. Enerzijds de antibioticaresistentie wat een heel belangrijk transversaal thema is.”
Pagina | 32 Figuur 9: Codeboom op basis van de resultaten van de aanpak van OH in Vlaanderen
Voor de OH aanpak werden verschillende codes genoteerd. De experten hadden het over een oriëntatie, coördinatie, samenwerkingen, communicatie, ontwikkeling en sensibilisering.
Toen Sciensano fuseerde (in 2018) werd er bepaald om het een OH-instituut te maken. De expert van Sciensano vertelde dat hij toen als OH-coördinator heel wat interviews gedaan heeft binnen het instituut om expertises en samenwerkingen te kunnen oriënteren en vervolgens coördineren. Van daaruit werd bepaald om interne platformen te creëren om expertises samen te brengen. Daarnaast zouden ze ook externe platformen gecreëerd hebben om externe experten met de interne samen te brengen. Ook bij FOD Gezondheid werd een gelijkaardige aanpak toegepast. Zij sprak ook over interne platformen, maar ze wist niet of er al externe platformen waren en hoe dit allemaal tot stand gekomen was. De geïnterviewde beaamde dat er bij FOD Gezondheid ook een OH-coördinator is aangewezen.
De expert van Sciensano gaf aan dat de platformen van belang zijn om tot een algemene samenwerking te komen, over de sectoren en expertises heen, en niet alleen samenwerkingen voor specifieke thema’s zoals voorheen het geval was. Zowel Sciensano als FOD Gezondheid gaven aan dat de aanpak zich nu vooral intern aan het ontwikkelen is.
OH a
anpak
Oriëntatie Coördinatie Ontwikkeling Interne aanpak Individuele initiatieven Samenwerking Intern platform Extern platform Communicatie Platformen Netwerken Sensibilisering“En dus de manier waarop we willen werken hier bij Sciensano is, wij hebben heel veel experten, intern, in groepen rond bepaalde thema’s, die samenbrengen en expertise delen. En ze zo stimuleren om samen te werken en elkaar te leren kennen. En dan ook, wat we dan een extern platform noemen, waar experten van binnen experten aanduiden van buiten om dan samen te werken”
OH-coördinator bij Sciensano
“Binnen heel dat One Health verhaal is er eigenlijk een platform uitgewerkt waarin dus alle diensten, of mensen van elke dienst, zitten en waardat die zaken dan besproken worden.”
Pagina | 33 Verder werd door Sciensano benadrukt dat de verschillende expertises elkaar moeten leren kennen en leren vertrouwen om later in tijden van (of voor) crisis met elkaar te kunnen collaboreren. Daarnaast werd uitgelegd dat er ook individuele initiatieven genomen worden door verschillende instanties, zoals INBO (Instituut Natuur- en Bosonderzoek), de Universiteit Gent en een universiteit in Wallonië. Daarbij gaf hij aan dat INBO zich momenteel beperkt tot hun eigen organisatie in het kader van OH.
Qua samenwerkingen in het kader van OH zijn er dus de interne en externe platformen. Sciensano gaf aan dat de externe platformen op dit moment beperkt zijn tot het thema AMR. Voor zoönosen vertelde hij dat Sciensano nu bezig is met de oriëntatiefase. Er wordt afgewogen of een gelijkaardig systeem als in Nederland en Engeland toegepast zal worden voor zoönosen, namelijk ‘signal capturing’.
Zoals bij topic 2 vermeld, wordt de focus zowel bij Sciensano als bij FOD Gezondheid eerst bij AMR gelegd. Echter, de expert van Sciensano gaf wel aan dat er een eerste kick-off vergadering voor ‘One Health Belgium’ gepland stond met als bedoeling stakeholders bij elkaar te brengen om netwerken op te kunnen bouwen.
In verband met de communicatie over OH werd vermeld dat het een uitdaging is om de aanpak concreet en duidelijk te maken naar de buitenwereld. Ook het bevorderen van de link en communicatie tussen de sectoren wordt als een uitdaging gezien.
“En daar is het dus zo dat het intern platform al een keer of 6-7 samengekomen is. Dat de mensen elkaar leren kennen en je ziet dat er meer initiatieven zijn tot samenwerking, ze hebben projectinitiatieven.”
OH-coördinator bij Sciensano
“Al die bevoegdheidsdomeinen, die zo gewoon zijn van hun eigen ding te doen, binnen hun kaders werken, en aan u wordt er dan gevraagd om samenwerking, ja, dat vraagt dan tijd en misschien ook wel een mentaliteitswijziging, meer open geest. Ja, dat is inderdaad iets wat niet van vandaag op morgen evolueert.”
Celhoofd Dieren binnen Sanitair beleid dieren en planten bij FOD Gezondheid
“En de volgende stap is nu in discussie gaan om te kijken welke optie we gaan kiezen. De optie van toch verder te gaan gewoon met twee topics, of toch naar die signal capturing te gaan, of iets er tussenin.”
OH-coördinator bij Sciensano
“De uitdaging is om het op zo’n manier voor te stellen dat het begrijpend en concreet is voor de mensen en dat is echt het moeilijke om het concreet te maken.”
“Het is niet alleen schrik aanjagen. Maar anderzijds toch wel het begrip geven hoe dat alles aan elkaar verbonden is.”
Pagina | 34 Om die reden bevestigde Sciensano naar aanleiding van dit onderzoek dat er bewustwording en sensibilisering aan de basis (met name de primaire sector en particulieren) nodig is.
Ook FOD Gezondheid haalt aan dat sensibilisering meegenomen werd in hun OH-actieplan (Bestuurs- overeenkomst 2019-2021).
In kader van samenwerking en sensibilisering rondom OH en zoönosen werden mogelijke stakeholders specifiek opgenoemd door de verschillende geïnterviewden:
- Departement Landbouw en Visserij - DGZ
- FAVV
- FOD Gezondheid
o Directoraat Generaal (DG) Gezondheidszorg o DG Animal Plant Feed
▪ Dienst Sanitair beleid dieren en planten (en Raad van het fonds) ▪ Dienst pesticiden
▪ Dienst Voedingsmiddelen en cosmetica en Dienst Inspectie o DG Leefmilieu
- Hogescholen en universiteiten - INBO
- Sciensano - Verenigingen
“…daar moet inderdaad een wisselwerking, communicatie zijn tussen die twee beroepsgroepen eigenlijk he. Ze moeten zich bewust zijn van wat is het probleem in de ene sector, en de andere sector, want inderdaad zeker bij die zoönoses..”
Celhoofd Dieren binnen Sanitair beleid dieren en planten bij FOD Gezondheid
“En dat denk ik dat dat wel belangrijk is dat de basis dat ook beseft, dus dat het één gezondheid is, dat alles dat men doet impact kan hebben op iets anders. En dat denk ik dat daar werk aan is om dat toch op een aanvaardbare manier mee te geven. Natuurlijk weer niet al prekend en al schrikaanjagend, maar gewoon dus dat men bewust is van wat men doet.”
“ik vind het heel goed in uw werk dat je vertrekt van de basis en kijkt wat de basis weet en dat interesseert mij zeker om dat te zien.”
OH-coördinator bij Sciensano
“Dit gaat over het actieplan One World, One Health van de FOD. Er zijn eigenlijk drie grote pijlers: het prospectieve, ja wat gaan we doen, het operationele, hoe gaan we het doen, en dan de sensibilisering.” “…dus om eigenlijk alle personeelsleden te sensibiliseren en ja, vertrouwd te maken met het principe, maar ook buiten de FOD.”
Pagina | 35