Tomatenbedrijf

4.2.1

Overzicht realisatie belichte en geschermde uren tomatenbedrijf

Op het tomaten bedrijf is het oude gewas in de laatste maanden van de teelt niet belicht. Pas nadat eind oktober (2005) het nieuwe gewas in de kas stond, is gestart met de belichting. In maart liep het aantal belichte uren per etmaal terug en in april is helemaal gestopt met belichten. Dit betekent dat er bij dit bedrijf geen problemen zijn geweest met afscherming in de lastigste maanden van het jaar, september, oktober en april.

Het aantal belichtingsuren is op het tomaten bedrijf beperkt gebleven tot ruim 12 uur per etmaal (tabel 1). Dit in tegenstelling tot de roos waar 20 uur of langer is belicht. De donkerperiode was bij tomaat geen 4 maar 7 tot 8 uur per nacht. De kortere belichtingsduur bij tomaat is toe te schrijven aan problemen die men heeft met de balans tussen vegetatieve en generatieve groei. Tijdens de belichte nachturen is het 85% schermdoek vrijwel altijd geheel gesloten geweest.

Het gebruik van het scherm tijdens de belichte uren is voor dit bedrijf verplicht en vloeit voort uit de hinderwetvergunning in het gebied waar dit bedrijf gelegen is.

4.2.2

Verschillen in schermstand, werken met een kier

Het scherm wordt in de donkerperiode gebruikt om het energieverbruik te beperken. Bij buitentemperaturen beneden 8-9 o_{C werd het schermdoek geregeld gesloten en dit gebeurde vaker naarmate de buitentemperatuur}

lager was, figuur 15. Bij buitentemperaturen boven de 9 o_{C bleef het scherm open. De gerealiseerde}

kastemperatuur lag dan op 15-17 o_{C, oplopend naar 16-18} o_{C als de buitentemperatuur boven de 5} o_{C steeg.}

Om te kunnen vaststellen wat het effect zou zijn als gewerkt mocht worden met een schermkier is in de

donkerperiode het scherm proefsgewijs op een kier geopend. Ook hier bleek dat het trekken van een schermkier het temperatuurverschil tussen de kasruimte boven en onder het scherm verkleint. Er wordt dus een duidelijk warmtetransport via de schermkier waargenomen, tabel 7. De noodzaak om bij hogere buitentemperaturen met een kier te kunnen werken is aangetoond uit de waarneming dat het temperatuurverschil over het gesloten scherm oploopt van 4,8 naar 7,2 o_{C als de lampen aangaan, zie figuur 16.}

Tabel 7: Overzicht van de situaties waarin het assimilatiescherm is gebruikt. Tomatenbedrijf Agrocare

beide kassen samen Gemiddeld gemeten waarden

aantal duur schermstand lampen T-buiten wind T-kas temperatuurverschil

controle behand totaal min max % kas-buit ond-bov

59 57 116 7.14 0 0 0 7.8 1.7 16.6 8.7 0.3

Agrocare, nacht lampen uit 7 9 11 13 15 17 19 21 23 0 3 5 8 10 13 15 buitentemperatuur (oC) temperatuur (oC)

scherm open, afd 1 idem afd 2 scherm 90%, afd 1 idem afd 2 scherm 98-100%, afd 1 idem afd 2 buitentemp

Figuur 15. Schermgebruik om energie te besparen als de lampen uit zijn

Tomaten bedrijf, belichting uit -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 schermstand

Temperatuurverschil onder - boven scherm

kas-2 belichting uit kas-2, belichting aan verwacht, belichting uit

Het vinden van de balans tussen de vegetatieve en generatieve ontwikkeling via andere teeltmaatregelen zal volgens vooruitstrevende tomatentelers zeker gaan gebeuren. Op dat moment zal de wens om het aantal belichtingsuren en de belichtingsperiode bij tomaat op te voeren zeker ontstaan. Daarmee zal dan ook het afschermen van de lichtuitstraling even problematisch worden als bij roos.

4.2.3

Effect schermen op de kastemperatuur

De hoeveelheid energie die de kas in gevoerd wordt is bij tomaat zeker even groot als bij roos. De optimale belichtingsintensiteit is bij tomaat nog niet geheel duidelijk, maar komt op dit tomatenbedrijf met een capaciteit van 80 Watt/m2 _{overeen met de belichtingsintensiteit bij roos. Over de gewenste minimum buisenergie bestaat}

minder discussie en deze komt met ca. 40 o_{C vrijwel overeen met de behoefte bij roos. De energie-input is op dit}

tomatenbedrijf met ca. 70 Watt/m2 _{wat hoger dan bij de rozenbedrijven.}

De gerealiseerde kastemperatuur bij belichten onder scherm kon worden gehandhaafd op 18-19 o_{C met een}

enkele uitschieter naar 20 o_{C. Tijdens het belichten varieerde de buitentemperatuur tussen 0 en 9} o_{C en bij die}

temperaturen bleek de kastemperatuur niet op te lopen boven de 20 o_{C, figuur 17.}

Agrocare, nacht 100% lampen aan 7 9 11 13 15 17 19 21 23 0 3 5 8 10 13 15 buitentemperatuur (oC) temperatuur (oC) scherm 100%, afd 1 idem afd 2 buitentemp

Figuur 17: Effect van de buitentemperatuur op de kastemperatuur tijdens het belichten onder gesloten scherm.

4.2.4

Meting warmtetransport door het gesloten scherm.

Het warmtetransport door het scherm is berekend vanuit het gemeten verschil in temperatuur in de kasruimten boven en onder het scherm en de warmte-input in de kas. Het warmtetransport kwam uit op 23 Watt/m2_.o_{C, iets}

lager dan het 85% scherm op één van de rozenbedrijven (28 Watt/m2_{). Bij een kas met een warmtetransport via}

4.2.5

Meting warmteproductie van de belichtingsinstallatie.

Als de lampen aan waren was het temperatuurverschil tussen de lucht boven en onder het scherm 5.7 o_{C, dus}

1,8 o_{C hoger dan wanneer de lampen uit waren. Als rekening werd gehouden met de lagere buistemperaturen als}

de lampen aan waren dan moet geen 1,8 maar 2,7 o_{C van het temperatuurverschil boven en onder het scherm}

worden toegeschreven aan de lampen. Dit betekent dat de warmteproductie van de lampen overeen komt met 2,7 x 23 = 62 Watt/m2 _{buiswarmte. Dat is 77% van toegevoerde elektrisch vermogen aan de belichtingsinstallatie.}

De warmteproductie van de belichtingsinstallatie is op dit tomatenbedrijf veel hoger dan op de rozenbedrijven. Nu is het bekend dat de lichtonderschepping van lamplicht bij een tomatengewas lager is dan bij roos. Het lijkt echter voorbarig om dit verschil geheel hieraan toe te schrijven. Nader onderzoek is gewenst.