101. Toegangscontrole voor chauffeurs
Toegangscontrole houdt in dat men zich ofwel steeds fysiek aanmeldt bij de betreding van het bedrijfsterrein, ofwel dat men gebruik maakt van een persoonlijke toegangsbadge.
102. Opleiding chauffeurs (i.f.v. de verwachte handelingen)
Indien de chauffeur verondersteld wordt zelf de verlading uit te voeren of hierbij te helpen:
o krijgt hij daaromtrent een specifieke opleiding
o hangen de instructies voor het verladen ter plaatse uit. Deze opleiding omvat minstens:
o hoe de installatie te bedienen o wat te doen bij een noodsituatie
o de algemene veiligheidsregels op het bedrijf.
De opleiding wordt met een zekere frequentie herhaald (deze opleiding kan met dezelfde frequentie gegeven worden als deze voor het ADR-rijbewijs waarvoor de geldigheidsduur momenteel 5 jaar bedraagt).
6.2 Beheersen van processtoringen
Beweging van aangekoppelde tube-trailer tijdens lossing naar
vaste houder
103. Chauffeurs verplicht handrem te gebruiken
Het verplicht gebruik van de handrem is opgenomen in de verlaadinstructie van de tube- trailer.
Het optrekken van de handrem kan echter niet gecontroleerd worden zonder de cabine van de vrachtwagen te betreden.
104. Wielkeggen
Het gebruik van wielkeggen is een andere (aanvullende) manier om de tube-trailer te immobiliseren, en die wel éénvoudig controleerbaar is.
105. Interlock tussen remsysteem trailer en kast met aansluitingen
Sommige (meer recente) tube-trailers worden uitgerust met een systeem dat automatisch de remmen activeert als de tube-trailer aangekoppeld is.
Er is een interlock die het remsysteem van de tube-trailer en de kast met aansluitingen koppelt en die geactiveerd wordt door de chauffeur/operator wanneer deze toegang wil hebben tot de verladingsverbindingen.
De interlock:
o blokkeert het openen van de deuren van de kast met leidingen en/of o blokkeert de toegang tot de verladingsverbindingen en/of
o wordt geactiveerd indien de deuren van de verladingskast (op de tube-trailer) open zijn.
De interlock activeert de remmen of verhindert dat de remmen losgelaten worden zolang de verladingsverbindingen aanwezig zijn. Op het einde van de operatie moet de chauffeur/operator eerst de flexibel ontkoppelen voordat de interlock kan gedeactiveerd worden. Het deactiveren van de interlock laat de remmen los, of laat toe dat de remmen losgelaten worden om de tube-trailer te laten vertrekken.
106. Interlock tussen een bareel voor de vrachtwagen (tube-trailer) en het gebruik van de losflexibel
Deze maatregel is een alternatief voor een interlock tussen het remsysteem van de trailer en de kast met aansluitingen.
Deze bareel wordt geactiveerd door een speciale onderbreker, geplaatst op de ondersteuning van de laadflexibel. Vanaf het moment dat de flexibel verwijderd wordt van zijn steunpunt, sluit de bareel automatisch.
Loskoppelen van gevulde flexibels
107. Leegmaken van de tijdelijke verbinding vóór het loskoppelen
Het leegblazen van de verladingsverbinding is opgenomen in de verladingsinstructie. De verladingsverbinding wordt nooit leeggeblazen met perslucht om de vorming van een explosieve atmosfeer in de leiding te vermijden.
6.3 Beheersen van degradatie
Vermoeiing door drukcycli
108. Uitvoering van een vermoeiingsanalyse
Een vermoeiingsanalyse werd uitgevoerd rekening houdende met drukcycli waaraan de flexibel tijdens de exploitatie wordt onderworpen
Voor toepassingen waarbij flexibels vaak gebruikt worden, kan men het aantal drukcycli beperken door de flexibels periodiek te vervangen (volgens de richtlijnen van de leverancier). Voor toepassingen waarbij flexibels niet vaak gebruikt worden kan men het aantal drukcycli bijhouden, waardoor de termijnen voor vervanging van de flexibels kunnen verlengd worden.
Slijtage van flexibels door gebruik en opslag
109. Voorziening om de flexibels proper en veilig op te bergen
Het gebruik van de opbergvoorziening is opgenomen in de verladingsinstructie. 110. Flexibels ondersteund volgens de richtlijnen van de fabrikant
Eén van de criteria is de minimale straal van een bocht waarin de flexibel mag geplooid worden. Als de flexibel geplooid wordt in een kleinere bocht, dan kan beschadiging optreden. Flexibels die men laat hangen zonder of met onaangepaste ondersteuning kunnen te sterk geplooid worden.
Ook kan het gewicht van de gevulde flexibel te groot zijn om deze vrij te laten doorhangen. In dergelijke gevallen is dus een aangepaste ondersteuning nodig. De fabrikant van de flexibel moet hiervoor richtlijnen geven in zijn handleiding.
111. Visuele inspectie voor ieder gebruik
De verplichting tot het uitvoeren van een visuele inspectie vóór ieder gebruik is opgenomen in de verladingsinstructie.
112. Lektest voor elk gebruik
Ter hoogte van losplaatsen bij gebruikers wordt door de chauffeurs meestal een lektest uitgevoerd door een soort zeepoplossing op de flexibel te spuiten en te kijken of hierbij gasbelletjes gevormd worden.
De uitvoering van de lektest op de flexibel is opgenomen in de verladingsinstructie. 113. Periodieke drukproef van flexibels
De drukproeven gebeuren minstens op de nominale werkingsdruk van de flexibels. De drukproeven gebeuren volgens de richtlijnen van de fabrikant. Deze richtlijnen zijn (normaliter) opgenomen in de handleiding die de fabrikant bij de flexibel moet mee leveren. Een gebruikelijke frequentie voor het testen van flexibels is eenmaal per jaar. De inspectie van flexibels omvat ook de controle van de geleidbaarheid. Er zijn attesten van de uitvoering van de inspecties.
Als flexibels van een derde gebruikt worden, worden met de derde afspraken gemaakt, zodat de attesten van de meest recente inspecties steeds ter beschikking zijn. Er gebeuren
114. Preventief vervangprogramma
Een alternatieve maatregel voor een preventief vervangprogramma is een programma voor het periodiek uitvoeren van drukproeven.
Er is een vervangprogramma voor flexibels (in functie van het gebruik en de voorschriften van de fabrikant).
6.4 Beperken van accidentele lekken
Vrijkomen van de inhoud van een tube-trailer bij breuk of lek aan
losflexibel tijdens vullen van de vaste opslaghouder
Als de waterstofgebruiker werkt met een vaste drukhouder of een buffervat, dan is ter hoogte van de losplaats meestal een laadpaal voorzien. Van de tube-trailer zorgt een flexibel voor de verbinding met de laadpaal. Vanaf de laadpaal wordt door middel van een vaste leiding een verbinding gemaakt met de vaste drukhouder of het buffervat.
115. Permanent toezicht ter plaatse
Tijdens de verlading blijft iemand aanwezig op de laad- of losplaats. Deze persoon is in staat in te grijpen in geval van een incident (zoals een noodstop activeren en alarm slaan). Hij heeft daartoe de nodige toelichting gekregen en is vertrouwd met de installatie. Het lossen van een tube-trailer, waarbij tijdens de verlading een evenwichtsdruk ingesteld wordt tussen de tube-trailer en de vaste drukhouder of het buffervat, duurt ongeveer een half uur.
116. Noodstoppen voor tube-trailer verlading Bij activatie van een noodstop van de verlaadpost:
o wordt de vaste installatie afgesloten door middel van een op afstand gestuurde klep nabij de aansluiting van de flexibel met de vaste installatie.
o wordt de tube-trailer afgesloten:
• door de automatische afsluitklep op de tube-trailer. Dit veronderstelt een koppeling van de noodstop van de vaste installatie met de tube-trailer, anders werkt deze noodstop niet.
• of door een van op afstand gestuurde afsluiter die op de flexibel is aangebracht nabij de aansluiting met de tube-trailer.
o wordt een alarm gegeven naar een bemande post (een plaats waar permanent een persoon aanwezig is die kan ingrijpen (vb. in de controlekamer); de gepaste respons is opgenomen in een instructie).
Plaatsing van de noodstopknoppen:
o De noodstopknoppen zijn strategisch geplaatst op de vluchtwegen van de verlaadplaats.
Inspectie:
o De noodstoppen worden periodiek functioneel getest. Deze testen worden geregistreerd.
Activatie van de noodstop op de tube-trailer:
o Op de tube-trailers zelf zijn ook altijd 2 noodstoppen geplaatst: een noodstop aan de kant waar de aankoppeling met de vaste installatie gebeurt en een noodstop aan de andere kant van de tube-trailer. Het indrukken van deze noodstoppen isoleert de tube-trailer van de vaste installatie.
6.5 Voorkomen van ontstekingsbronnen
Aanwezigheid van een explosieve atmosfeer
117. Doorblazen van de flexibels
Bij iedere vulling van een opslaghouder bij de gebruiker is het noodzakelijk om eerst alle lucht te verdrijven uit de aansluitflexibel.
Elektrostatische ontladingen bij de verlading
118. Equipotentiaalverbinding
De tube-trailer en de vaste installatie (inclusief reservoirs, bijhorende “tubing” en andere toebehoren) moeten op equipotentiaal gebracht worden. De weerstand van deze equipotentiaalverbinding bedraagt maximaal 10 Ω.
De verplichte plaatsing van de equipotentiaalverbinding kan op volgende manieren geborgd zijn:
o een aanduiding (vb. lichtsignaal) dat de aarding geborgd is
o OF een vergrendeling die verhindert dat de verlading start zolang de weerstand van de equipotentiaalverbinding te hoog is. Bij de meeste waterstofgebruikers is er geen vergrendeling voorzien als startvoorwaarde om de lossing te kunnen starten.
o EN de plaatsing van de equipotentiaalverbinding is opgenomen in de verladingsinstructie.
De equipotentiaalverbindingen, de goede werking van de vergrendeling en/of de indicatie van een goede equipotentiaalverbinding worden periodiek getest volgens een inspectieprogramma. De solide bevestiging van de vaste equipotentiaalverbindingen wordt periodiek gecontroleerd tijdens controlerondes.
119. Verlaadslangen zijn voldoende geleidend
Door de stroming van gasvormige waterstof door de verlaadslang zullen er op deze slang elektrische ladingen worden afgezet. Als deze ladingen kunnen accumuleren, raakt de slang elektrostatisch opgeladen en kan er bij ontlading een vonk optreden.
Daarom is het nodig dat de verlaadslang voldoende geleidend is. De weerstand van deze slang bedraagt ten hoogste 106 Ω/m. De ladingen zullen in principe worden afgevoerd via
de massa waarmee de verlaadslang verbonden is.
De weerstand van de verlaadslangen wordt periodiek gecontroleerd.
Vonken van elektrische apparatuur
120. Explosieveilige uitvoering van de elektrische installatie ter hoogte van de verlaadpost
Waterstof is een zeer licht ontvlambaar gas met een zeer lage minimale ontstekingsenergie (0,02 mJ). Een tiende van de energie van een ontlading van statische elektriciteit, een boog of een vonk volstaat om waterstof te ontsteken. Omwille van de lage ontstekingsenergie wordt waterstof voor de zonering ingedeeld als een gas van de groep IIC (wat ook kan is een beschermingswijze geschikt voor de groep IIB + waterstof, bijvoorbeeld mogelijk voor heftrucks en walkietalkies), temperatuursklasse T1 (zelfontstekingstemperatuur van waterstof is 570°C).
De verlaadposten maken het voorwerp uit van een zoneringsdossier en een explosieveiligheidsdocument.
De onderneming beschikt over een attest van gelijkvormigheidsonderzoek door een erkend organisme, uitgevoerd vóór de eerste indienststelling van de elektrische installatie of van belangrijke wijzigingen of belangrijke uitbreidingen.
Deze eis is opgenomen in artikel 270 van het “AREI 1981” (geldig vanaf de invoering in 1981 tot en met 31/05/2020) en in Boek I, hoofdstuk 6.4 van het “AREI 2020” (geldig vanaf 1/6/2020).
Welke ook de constructiedatum van de installatie is, de laagspanningsinstallatie wordt: o jaarlijks gekeurd voor verplaatsbare, mobiele of tijdelijke elektrische installaties
(vanaf 1/6/2020 conform het AREI 2020)
o jaarlijks gekeurd voor de elektrische installaties in ontploffingsgevaarlijke zones (vanaf 1/6/2020 conform het AREI 2020)
o vijfjaarlijks gekeurd voor de andere elektrische installaties.
Deze termijnen kunnen nog verkort worden indien zo vermeld in de milieuvergunning of in het laatste keuringsverslag.
Indien er in het verslag van de periodieke controle inbreuken vermeld zijn, toont de exploitant aan dat de nodige herstellingen of aanpassingen correct werden uitgevoerd (of dat de uitvoering hiervan gepland is).
De zones waar een explosieve atmosfeer aanwezig kan zijn worden voorzien van een waarschuwingsbord waarop dit vermeld staat (driehoekig, zwarte letters “EX“ op een gele achtergrond).
121. Verbod op het gebruik van draagbare niet-explosieveilige apparatuur
Het verbod op draagbare niet-explosieveilige apparatuur is opgenomen in algemene veiligheidsregels van het bedrijf. Een verbod op GSM-gebruik is aangeduid:
o bij de ingang van het terrein o t.h.v. het verlaadstation.
122. Explosieveilige uitvoering van draagbare elektrische toestellen Het betreft draagbare toestellen, zoals:
o GSM’s
o toestellen voor radiocommunicatie
o zaklampen.
Deze toestellen zijn opgenomen in een inspectieprogramma. Er wordt periodiek nagegaan of de toestellen zich nog in goede staat bevinden: geen loszittende batterij, behuizing nog intact, enz.
Indien bepaalde draagbare elektrische toestellen niet explosieveilig kunnen aangekocht worden, dient het risico van een explosie beheerst te worden aan de hand van maatregelen opgenomen in een risicoanalyse en/of door gebruik te maken van draagbare detectie als men met deze apparatuur werkt.
123. Gebruik van vonkvrij gereedschap
Als er tijdens werkzaamheden een risico is op het ontstaan van een waterstoflek, dan is vonkvrij gereedschap aangewezen. Voor werken waarbij er geen kans is op een lek, kan er ook met gewoon gereedschap gewerkt worden, mits ment voorziet in waterstofmetingen voor en tijdens de werken, via de werkvergunning.
124. Geen elektrische kabels in goten of kanalen met waterstofhoudende leidingen met geflensde verbindingen
Als leidingen die waterstof bevatten zich in dezelfde goot of hetzelfde kanaal bevinden als elektrische kabels, dan moet de afstand tussen beide minimaal 50 mm bedragen, dienen alle verbindingen in waterstofleidingen zich tot een minimum te beperken en dienen de verbindingen ofwel gelast of gebraseerd te zijn. Als er zich in die goten of kanalen ook andere leidingen bevinden, dan dienen de waterstofleidingen zich altijd boven de andere leidingen te bevinden.
Elektrostatische vonken door kledij
125. Antistatisch schoeisel en kledij voor de losoperatoren
Het dragen van antistatisch schoeisel en antistatische kledij is verplicht voor eigen personeel en voor derden die de lossing van tube-trailers uitvoeren.
Er is een verbod op het aantrekken en uittrekken van kledij in de installatie, want het risico op elektrostatische vonken doet zich vooral dan voor.
Open vlam
126. Plaatsing verbodsborden ‘vuur, open vlam en roken verboden’
Het bord ‘Vuur, open vlam en roken verboden’ is afgebeeld in Boek III, Titel 6 van de Codex over het welzijn op het werk (veiligheids- en gezondheidssignalering).
Wat betreft de locatie van deze borden legt de Codex de volgende voorwaarden op: o op passende hoogte en op een passende plaats ten opzichte van het gezichtsveld o bij de toegang tot een zone waar het risico door de aanwezigheid van een open
vlam bestaat
o op een goed verlichte en gemakkelijk toegankelijke en zichtbare plaats.
127. Werken met open vlam of gensters onderworpen aan warmwerkvergunning Werkzaamheden met open vlam omvatten onder andere:
o laswerken
o snijbranden (d.i. het snijden van metalen met een zuurstoffakkel). Werkzaamheden waarbij gensters kunnen geproduceerd worden, zijn:
o snijden en slijpen aan de hand van gereedschappen zoals cirkelzagen en lintzaagmachines
o slijpen o schuren.
Het is een courante praktijk om de warmwerkvergunning ook toe te passen voor werken met gelijk welke niet-explosieveilige, elektrische apparaten in gezoneerde gebieden. De warmwerkvergunning/vuurvergunning is ondertekend door een preventieadviseur (Boek III, Titel 3, artikel 28 van de Codex over het welzijn op het werk).
128. Veiligheidsafstanden t.o.v. plaatsen met open vlam
Zie hiervoor de veiligheidsafstanden opgenomen in verschillende codes (o.a. referenties [6] en [11]) en de wettelijk vereiste minimumafstanden, opgenomen in hoofdstuk 2.
6.6 Beperken van schade door brand
Uitbreiding van een beginnende brand
129. Branddetectie
Voor losplaatsen in open lucht is branddetectie veel zinvoller dan gasdetectie. Omdat de vlam afkomstig van een waterstofbrand nauwelijks zichtbaar is, is branddetectie op basis van infraroodmetingen aangewezen.
Vooral wanneer de installatie van op afstand bediend wordt. Acties:
o alarm op permanent bemande plaats
o automatische sluiting van de op afstand gestuurde kleppen en stopzetting van de compressor of deze acties worden geactiveerd door een operator aanwezig op een permanent bemande plaats.
Plaatsing meetpunten: o rond de tube-trailer
o op goed gekozen locaties en dicht bij de bron. Inspectie en onderhoud:
o periodieke test branddetectoren
o periodieke test van acties gekoppeld aan branddetectie (richtfrequentie: jaarlijks).
130. Draagbare blusapparaten ter hoogte van de losplaatsen
Draagbare blusapparaten zijn niet geschikt om een gasbrand te bestrijden. Ze kunnen wel gebruikt worden om andere beginnende brandjes te blussen.
Aantal en locatie: o goed bereikbaar
o vastgelegd in overleg met de lokaal bevoegde brandweerdienst. Dit blijkt uit een verslag (opgesteld door de brandweerdienst en/of de onderneming).
Inspectie en onderhoud:
o de draagbare blusapparaten zijn opgenomen in een inspectie- en
onderhoudsprogramma:
• periodieke visuele controle op de aanwezigheid en bereikbaarheid van de blusapparaten
• jaarlijkse grondige inspectie van elk toestel door een deskundig persoon. Opleiding:
o Werknemers krijgen een periodieke training in het gebruik van draagbare blusapparaten. De deelname aan deze opleidingen wordt geregistreerd.
Signalisatie:
o Draagbare blusapparaten zijn rood geverfd en zijn doelmatig gesignaliseerd.
Falen van pakkingen in een externe brand
132. Brandbestendige flensverbindingen
Om kleppen in te bouwen in een leiding kunnen flensverbindingen gebruikt worden. De brandbestendige inbouwwijze van de klep wordt dan verzekerd door een brandbestendige pakking te plaatsen tussen de flenzen van de klep en deze van de leiding.
De enige garantie dat een pakking daadwerkelijk brandbestendig is, wordt geleverd door een testcertificaat. Alhoewel hiervoor geen specifieke norm bestaat, kan een pakking getest worden volgens de principes van de testmethode voor brandbestendige kleppen. In de praktijk zijn er verschillende pakkingen op de markt beschikbaar die een “fire safe”- certificaat hebben volgens de hierboven beschreven normen voor brandbestendige kleppen.
Er bestaat echter een bepaalde manier om kleppen in te bouwen waarbij men geen gebruik maakt van geflensde verbindingen, maar waarbij draadstangen langs de buitenkant van de kleppen lopen. Deze zogenaamde “wafer”-montage wordt hieronder geïllustreerd.
Het valt te betwijfelen of de draadstangen die zich bij de “wafer”-montage onbeschermd buiten langs de klep bevinden, lang kunnen weerstaan aan een brand. Als niet kan aangetoond worden dat de draadstangen voldoende (minstens een half uur brandweerstand) tegen brand beschermd zijn, dan worden op deze manier ingebouwde kleppen door de Belgische Seveso-inspectiediensten niet als voldoende brandbestendig beschouwd.
Voor informatie over aanvaardbare types pakkingen, zie maatregel 3.
Brandwonden bij personeel
133. Brandvertragende kledij voor de losoperatoren
Brandvertragende werkkleding biedt de drager bescherming tegen vuur en hittestraling. Dergelijke kledij maakt het voorwerp uit van de norm NBN EN ISO 11612 “Beschermende kleding - Kleding voor bescherming tegen hitte en vlammen”.
7
Vulstations voor flessen(batterijen)
7.1 Signalisatie
134. Signalisatie van de aansluitingspunten voor flessen(batterijen) Aanduiding van:
o het product dat er wordt gevuld (gasvormige waterstof) o de stand van de klep (open of dicht)
o de stroomrichting.
7.2 Toegangscontrole
135. Toegangscontrole voor chauffeurs
Toegangscontrole houdt in dat men zich ofwel steeds fysiek aanmeldt bij de betreding van het bedrijfsterrein ofwel dat men gebruik maakt van een persoonlijke toegangsbadge. 136. Opleiding chauffeurs (i.f.v. de verwachte handelingen)
Indien de chauffeur verondersteld wordt zelf de verlading uit te voeren of hierbij te helpen:
o krijgt hij daaromtrent een specifieke opleiding
o hangen de instructies voor het verladen ter plaatse uit. Deze opleiding omvat minstens:
o hoe de installatie te bedienen o wat te doen bij een noodsituatie
o de algemene veiligheidsregels op het bedrijf.
De opleiding wordt met een zekere frequentie herhaald (deze opleiding kan met dezelfde frequentie gegeven worden als deze voor het ADR-rijbewijs waarvoor de geldigheidsduur momenteel 5 jaar bedraagt).
7.3 Beheersen van processtoringen
Overvulling van de waterstofflessen
137. De waterstoffles is zo ontworpen dat deze weerstaat aan de maximale compressordruk
138. Meten van de druk in de voedingslijn met alarm bij hoge druk
Het alarmsignaal wordt gegeven op een plaats waar werknemers aanwezig zijn. Het alarmniveau is zo bepaald dat men nog over voldoende tijd beschikt om te reageren. Hoe men moet reageren is beschreven in een instructie.
Loskoppelen van gevulde flexibels
139. Leegmaken van de tijdelijke verbinding vóór het ontkoppelen
Dit veronderstelt de aanwezigheid van een klep verbonden met de open lucht om de tijdelijke verbinding leeg te drukken. Een manometer laat toe vast te stellen wanneer de verbinding drukloos is.
Voor het leegdrukken van de flexibel wordt gebruik gemaakt van een inert gas. Het leegblazen of leegzuigen van de vulverbinding is opgenomen in de vulinstructie.
Afsluitkraan op flessenhals
140. Nazicht van dichtheid na het vullen
Deze controle is opgenomen in de vulprocedure.
Vullen van waterstof met te hoog zuurstofgehalte
141. Zuurstofanalyse of zuurstofmeting
Als er geen zuurstofanalyse voorzien is ter hoogte van de compressor, is een zuurstofmeting ter hoogte van de hoofdtoevoer naar de vulinstallatie aangewezen.