Interview met Marie-Jeanne De Deurwaerder over het cultureel centrum Gildhof
Op afdeling “De Wilg” op kamer 102 huist Marie-Jeanne De
Deurwaerder. Heel wat mensen kennen haar beter als Marie-Jeanne uit het Gildhof. Samen met haar man André Witttevrongel hebben ze twintig jaar het gezicht van het Tielts Cultureel centrum uitgemaakt.
Maar eerst enige voorgeschiedenis van het oude Gildhof.
Het is ontstaan als tegenzet tegen het opkomend socialisme. De burgerij, vooral de weeffabrikanten die het toen voor het zeggen hadden zochten steun en kregen die in Mûlle De Ter Schueren (van het kasteel). Samen bouwden ze deze tempel ten gerieve van de arbeiders. Vandaar de naam “Gildhof”, het kloppend hart van “de
gilden”. De Tieltse architect Henri Vanden Broucke tekende de plannen. Het is nog steeds een majestueus gebouw en dat was het nog meer bij het ontstaan 120 jaar terug. Dezelfde architect zou ook de plannen tekenen voor het nieuwe
postgebouw in de Kortrijkstraat. In 1903 kwam de bisschop zelf om het in te wijden onder de leuze “Ter ere van God en ten bate van het Tieltsche volk”. De verschillende ambachten kregen er een lokaal. Het zal wel goed zijn bedoeld, gesteund door de clerus om de christelijke arbeiders uit de greep van het opkomend socialisme te houden dat vooral en Aalst en in Gent opmars maakte. Er was ook een keerzijde
Foto uit 1990 bij tien jaar inzet in “Het Gildhof”.
21 aan de medaille want dat hield meteen in dat de werkende klasse
onderdanigheid verschuldigd was.
Het bleef niet duren. De oorlog had ongetwijfeld zijn stempel gedrukt op alle facetten van het maatschappelijk leven. Een daarvan was de ontworteling van de werkende klasse uit de paternalistische greep van het alom heersende patronaat. Onder de christenarbeiders kwamen talenten tevoorschijn die leiderschap uitstraalden. Bij de wevers stelde Antoon Wittevrongel zich op. Onder de schoenmakers vooral Jules D’Hoop die omwille van een uitgelokte staking afgedankt werd en naar de Walen diende uit te wijken om nog een patroon te vinden. Om meer kracht bij te zetten en ze in te tomen werd een leraar uit het college EH Prosper Moncarey in 1912 door het bisdom benoemd tot proost. Maar deze zet miste zijn doel. In plaats van de ingeslagen weg in de kiem te smoren behartigde de aangestelde proost de belangen van de
arbeiders. Hij werd een soort doublure van priester Daens te Aalst. Hij zou ook hetzelfde lot ondergaan want door druk van de burgerij bij de bisschop werd hij na verloop van jaren verplaatst naar het onooglijke dorp Wijnendale. Als wraak voor zoveel tegenwerking werden de christenarbeiders begin oktober bevolen het Gildhof tegen 15 december te ontruimen.
Ze bleven niet bij de pakken zitten en kochten een hele stek oorlogspuin op de hoek van de
Oude Stationsstraat en bouwden er hun eigen lokalen met café en feestzaal. In september 1924 was alles gebruikslaar.
Het Gildhof kwam dus leeg te staan en te verkommeren.
Tijdens de eerste oorlog had een bom een deel vernietigd dat nooit vakkundig werd hersteld. De ingekwartierde Duitse soldaten hadden er eveneens heel wat schade aangericht. Zelfs het fluwelen gordijn van de scène
Een der meest gesmaakte optredens was Gaston en Leo met Lily Castel als tegenpool.
Echter geen sympatiek duo.
22 was afgerukt en door burgers meegenomen om er onder andere
bedspreien van te maken. Toen is het in handen gekomen van de kerkfabriek. Zo kreeg de Sint-Godelieveschool er in 1936-’37 een jaartje onderdak tijdens de renovatiewerken aan de school zelf. Het werd ook tweemaal in het jaar ingenomen door de school, eenmaal om de naamdag van EH-deken te vieren (Jozef DeStrooper) en eens op het einde van het schooljaar voor de proclamatie. Mielke Vande Walle was er toen conciërge en weefde nog met de hand op een getouw in de
ruimte onder de scène. Maar dat gebouw al dan niet gekregen of gekocht was een verliespost en ze wilden er vanaf.
In 1955 werd het eigendom van de stad Tielt toen Joseph Baert nog burgemeester was. Baert die in de politiek verzeild was wegens zijn aandeel in de verzetsbeweging was echter zeer behoudsgezind.
Investeren lag niet in zijn lijn. Hij liet het Gildhof wat opkalefateren door tewerkgestelde werklozen die er weinig tot niets van terecht brachten. De muziekmaatschappij “De Goede Vrienden” werden tot stadsharmonie gepromoveerd en kregen er een vast lokaal. Eveneens Zanglust en de judoclub. De zaal langs de straatkant werd toegezegd aan Jozef Vervennne die er “De Zondag” drukte. De feestzaal werd totaal gedegradeerd als pompiersarsenaal die er met zijn wagens de vloer gans in stukken reed. En nochtans Tielt had een ordentelijke zaal nodig. De zaal van De Gilde was omgebouwd tot ciné Nova, en die van het feestpaleis was oud en versleten. Zo verhuisde het Tieltse
operettepodium van de Gilde naar “Den Beiaard” en het Feestpaleis.
Bij de eerste Europafeesten werd de ruimte onder de scène ingepalmd als studentencafé met “Het Vossenhol” als naam. Men had er enkel toegang langs de koer en het tegen de grond komende raam wat de meisjes soms in verlegenheid bracht maar een pluspunt was voor de andere sekte. Dit stimuleerde Herman Verschelden om die ruimte tot een toneelzaal voor experimenteel toneel om te bouwen. Zo ontstond
“Malpertuis” dat na ettelijke jaren met de ex-cinemazaal “Movy een eigendom verwierf.
23 Met ingang van 1 januari 1969 kwam Daniël Vander Meulen burgemeester te worden. Die had heel wat plannen met Tielt en heeft er ook heel wat van verwezenlijkt. Zo nam hij vooral de schouwburg en de inkom onder handen. Vooral de
feestzaal kreeg een enorme face lift. De wanden werden voor een goede encaustiek bekleed. Er kwam achteraan een stevig balkon met zijvleugels, de scene werd uitgerust met het toen
modernste materiaal en beschikbare technieken. Zo kwamen er loopbruggen onder het dak en optrektoestellen om er de decors met katrollen en tegengewichten naar boven te kunnen heisen. De vloer vroeger plat werd trapsgewijze verhoogd. Het gordijn viel niet meer maar schoof open en toe.
Met ingang van 1980 werd het ingehuldigd en tot “Cultureel Centrum”
verheven. De titel “Gildhof” bleef bewaard. De naam alleen is
nietszeggend, het moet nog bemand worden en functioneren. Wim Van Severen, die leerschool had opgelopen in “De Kloef” een Godsgeschenk op dat vlak voor Tielt, werd de eerste directeur. Er kwamen vier
bedienden die nog een beetje hun weg moesten zoeken. Wim Vanseveren bood na een zestal jaren zijn ontslag aan om bij de Vlaamse televisie werken. Na een paar korte interims kwam Erik
Demoen, een kleinzoon van Antoon Vander Plaetse die stoel innemen.
Sinds kort is Femke Vanhecke de nieuwe coördinator.
Feitelijk het voornaamste, er diende iemand aangeworven om de nodige dienstverlening in de zaal te waarborgen. En zo komen we bij de titel van ons artikel “Marie-Jeanne”.
Het gezin woonde tot dan in de Rozenlaan. André was mekanieker-elektronica en moest dagelijks naar zijn werk in een glas- en
spiegelbedrijf in Kortrijk. Marie-Jeanne had een job als kassierster in de GB. Beiden vonden de vooruitzichten van dit engagement
Urbanus. Een der sympathiekste artiesten die ooit in het Cultureel Centrum zijn komen
optreden.
24 aantrekkelijk en waagden hun kans voor de opengestelde job in het Gildhof. Er werd een soort examen uitgeschreven waar vijf personen aan deelnamen. André Wittevrongel kwam er als primus uit en kreeg de betrekking.
Doordat de job van André veel late avonduren zou in palmen, kregen ze, zonder feitelijk huisbewaarder te zijn, meteen de beschikking over de ruimten die vooraf door de familie René Mathys-Maria Vanhoorne als conciërge werden ingenomen.
André Wittevrongel (1935-2017) en Marie-Jeanne (1936) namen hun intrek in het Gildhof in januari 1980. Ze kregen een proefperiode van twee jaar die met grote voldoening definitief werd. Een stopcontact bijplaatsen, lampen vervangen was één van zijn opdrachten maar vooral diende hij in te staan voor de belichtingsapparatuur en ander comfort in de zaal. De regiekamer werd zijn tweede woonst.
Aanvankelijk werd de uitbating van het cafétaria ten dienste gesteld van de verenigingen die er een thuis vonden. Zo hadden ze al een
aanzet om hun clubkas te spijzen. Maar dat schepte algauw een chaos en zo werd Marie-Jeanne voorgesteld om de bar te bedienen. Iets waar
ze als oud cafédochter uit “De Spiegel” gretig op inging. Als gewoon café heeft het Gildhof nooit succes gekend, ook vroeger niet. Doch in de
avonduren na de repetities van het muziek of van Zanglust en wanneer verenigingen er
vergaderd hadden, was er wel vertier. De grootste verdienste was wel tijdens de pauzes en vooral na de uitvoeringen van de talrijke opvoeringen. Een geluk dat de kinderen al
konden bijspringen tijdens die druktes want alleen kun je het niet aan en als je hulp moet betalen is het vet van de soep.
Willem Vermandere in 1981. Weigerde
aanvankelijk op te treden omdat het verzwegen voor een politieke kiespropaganda was (CVP met Verleye). Deelde tijdens zijn optreden heel wat prikken uit.
25 De opening van de nieuwe schouwburgzaal bracht ook onontgonnen terrein tot stand. Het operettegezelschap dat zich met het
“Feestpaleis” tevreden had moeten stellen, kwam over. Gesproken toneel was sinds “Volksveredeling” niet meer gebracht. Zo ontstond
“Het Tiels Volkstoneel”. Advocaat Paul Bekaert erfde de microbe van zijn vader en nam het op zich een revue over Tielt te schrijven. Totaal nieuw, een genre nog nooit vertoont in Tielt. ’t Is tet spel ip de
Loakemart” was zijn eersteling. Er zijn er nog drie gevolgd telkens met overdonderend succes. Dat bracht heel wat hoofdbrekens en
bijkomend werk bij voor André. De schijnwerpers dienden na afspraak met de regisseur afgesteld te worden en vanuit de regiekamer moest hij oplettend de vertoning volgen en strik het mengpaneel bedienen. Dat was wel iets naar zijn hand.
De eerste gerenommeerde artiest die er optrad was in januari 1981 Willem Vermandere. Wim Van Severen wist ook nog andere belangrijke optredens naar Tielt te brengen. Zo Urbanus die driemaal een volle zaal naar zijn hand wist te zetten. Ook de kampioenen van de lacht
“Gaston en Leo” met Lily Castel als tegenspeelster lieten de
toehoorders schateren. Maar zowel André als Marie-Jeanne waren niet lovend. Een koppel dikke nekken die enkel hun programma in
ijltempo brachten en het zelfs vertikten na een enorm applaus de zaal te begroeten. Ook Will Tura zagen we in 1989 en de excentrieke
pianist Pierre Volendat, winnaar van de koningin Elisabetwedstrijd speelde hier met veel bla bla een concert.
Zowat een decennia later werd de uitbating van het cafétaria in concessie gegeven. Marie-Jeanne moest een prijsofferte doen maar werd meteen zelfstandige die bovendien nog een marge van de winst moest afdragen. Na zowat 10 jaar heeft ze deze uitbating die niet meer zo lonend was, vrijgegeven.
André was zo opgaand in zijn werk dat hij het vertikte op zestig jaar op pensioen te gaan. Hij is blijven werken tot zijn vijfenzestigste. Op 31 januari 2000 was zijn laatste werkdag. Met weemoed in het hart verlieten beiden hun vertrouwd Gildhof en gingen op rust in de Wittestraat.
26 Ze kregen twee dochters met tussenin een zoon. Jammerlijk genoeg is Carine de oudste reeds op 42-jarige ouderdom overleden. Een wonde die in een moederhart nooit geneest.
André overleed in 2017, amper twee en tachtig jaar oud. Bij Marie-Jeanne kreeg haar gezondheid een ferme deuk.
Ze verkocht het huis en ging op een appartement in de Ieperstraat wonen. Ook dat bracht geen veiligheid mee en heeft ze de zekerheid genomen om in het woonzorgcentrum Deken Darras te komen wonen. Ze is hier sinds april 2019 en vindt hier de
verstrooiing en de rust die ze nodig had.
Corona heeft ook bij haar roet in het eten gegooid. Tijdens de uitbraak in het WZC werd ook Marie Jeanne besmet, gelukkig zonder ernstige symptomen; Ze trekt zich op als de stimulator van een kwartet
kaartvrienden doch verlangt vurig om haar kinderen maar vooral haar kleinkinderen in de armen te mogen sluiten. Misschien is dit sinds dit interview al eens gebeurd.
De Tieltse diva Katerine Gallez met haar toenmalige partner de Nederlandse bariton Marco Bakker
verzorgden in het Gildhof een sprankelende avond met vooral operettemelodiën.
27
Terugblik
Bloembollen planten 26.02.2021
28