De laatste jaren wordt Amsterdam geregeld opgeschrikt door een liquidatie in het criminele milieu. Soms worden daarbij ook onschuldige voorbijgangers getroffen. De moorden op klaar lichte dag geven de hoofdstad een kwalijke reputatie, maar komen niet als een donderslag bij heldere hemel. De liquidaties zelf zijn een uitvloeisel van de bendevorming in de jaren tachtig. De kennelijke onmacht van de politie om ze op te lossen en een halt toe te roepen, lijken een gevolg van de IRT-affaire uit de jaren negentig.
Niet alleen d.e wet heeft een lange arm, ook sommige maffiabazen lijken over een dergelijk tentakel te beschikken. Hoewel Klaas Bruinsma al dertien jaar dood is,blijkt hij nog altijd in staat repu taties te doen wankelen en haat en nijd te zaaien onder zijn criminele erfgena men.“ Als ik zie wie er de laatste jaren zijn geliquideerd, moet ik constateren dat dit stuk voor stuk mannen zijn uit de entourage van Bruinsma, die via allerlei draadjes nog met hem en met elkaar verbonden zijn” ,zegt Bart Middelburg. “ De georganiseerde misdaad wordt nog steeds gedomineerd door dezelfde generatie als vijfentwintig jaar geleden. Sommige vetes die nu worden uitge vochten, dateren dan ook al van vele jaren terug.”
Maffia-achtige proporties
Bart Middelburg is al ruim twintig jaar misdaadverslaggever bij Het Parool.AI vanaf zijn debuut uit 1988, De Maffia in Amsterdam, maar vooral sinds zijn ophefmakende biografie van Klaas
Bruinsma uit 1992, De Dominee,geldt hij als één van Nederlands beste mis daadjournalisten. In zijn boeken paart hij een aangename stijl en een grote leesbaarheid aan een enorme degelijk heid. Vernieuwend was hij ook, want toen Middelburg eind jaren tachtig als eerste schreef dat de Nederlandse georganiseerde misdaad het amateu ristische niveau had overschreden en maffia-achtige proporties begon aan te nemen, werd hij aanvankelijk niet geloofd.“ In de jaren tachtig hebben wij in Nederland hetzelfde proces doorge maakt als de Verenigde Staten in de jaren twintig. Mede onder druk van de politiek - denk aan de commissie Roethof - bepaalde justitie dat hard drugs het grote probleem vormden. De politie moest zich concentreren op het aanpakken van straatjunks die fietsen stalen en auto’s openbraken, want dat was waar de burger last van had. Intussen liet men de handel in softdrugs min of meer ongemoeid. Dankzij die aanpak konden leveranciers van cof
feeshops, zoals Bruinsma en de Hakkelaar, hun zaken laten floreren. Hun to t dan toe onbetekenende groep jes groeiden uit to t professionele mis daadsyndicaten. Omzetten bedroegen op den duur tientallen miljoenen gul dens per jaar en hun grootste probleem werd niet langer het verkrijgen van het geld, maar het witwassen ervan. En de overheid wist van niets. In hetzelfde jaar dat Bruinsma’s vermogen naar schat ting zo’n honderd miljoen bedroeg, regelden zijn belastingadviseurs nog een schikking met de fiscus voor een armzalige ton. Dat justitie to t die tijd geen flauw vermoeden had van de ware omvang van de georganiseerde mis daad was begrijpelijk, want elk delict kwam bij een aparte afdeling binnen. Niemand had echt overzicht. Pas toen een zekere Sietsma het fenomeen mis daadanalyse introduceerde, werden al die kaartenbakken naast elkaar gelegd en sprongen de talloze dwarsverban den in het oog.Op dat moment is men zich werkelijk rot geschrokken.”
Geen Siciliaanse toestanden
Volgens Middelburg heeft men in de erkenning van het fenomeen echter evenzeer overdreven als in de ontken ning ervan. “ Er werd gewaarschuwd voor Amerikaanse en Siciliaanse toe standen, maar zo erg is het bij ons nooit geweest. Het was echter wel een feit, dat de gewone politiekorpsen niet
waren toegerust voor de bestrijding van dit soort misdaad. Onder het minister schap van Korthals-Altes werd een aantal gespecialiseerde interregionale teams, de zogeheten IRT's, opgericht. Halverwege de jaren negentig,tijdens de IRT-affaire,is gebleken hoe vér de politie vervolgens is gegaan in het samenwer ken met informanten uit het drugs milieu om die syndicaten maar opgerold te krijgen. In plaats van afzonderlijke criminelen op afzonderlijke feiten ver oordeeld te krijgen, wachtte men liever to t er voldoende bewijs verzameld was om de hele bende tegelijk voor tien of twintig jaar achter de tralies te krijgen. Die aanpak leidde onder meer to t een jarenlang niets opleverend onderzoek naar de Bruinsmagroep. Waarom het niets opleverde, bleek toen men bij een inval in de woning van één van de ver dachten een lijst vond met alle kente
kens van alle observatiewagens. Het leidde to t een even frustrerend onder zoek naar het syndicaat van zijn opvol gers. Met toestemming van justitie is destijds in totaal een driehonderddui zend kilo softdrugs via Nederlandse havens over Europa gedistribueerd. Toen mijn collega Kurt van Es en ik in 1994 ons boek Operatie Delta publi ceerden, meenden we nog dat het om slechts vijftienduizend kilo ging. Aanvankelijk dirigeerde het IRT de informant, uiteindelijk manipuleerde de informant het IRT. De onthullingen daarover door de commissie Van Traa hebben een nieuwe schokgolf door het politie- en justitieapparaat doen gaan en een tweede overdreven reactie veroor- zaaktVanaf dat moment waren zo onge veer alle deals met criminelen uit den boze. Bovendien is de politiewereld nog jarenlang in de ban geweest van steeds
weer opduikende, maar op geen enkel concreet bewijs gebaseerde aantijgin gen van corruptie in het Amsterdamse corps. Het gevolg van dat alles is dat veel zware jongens die bang zijn voor hun hachje en die eigenlijk graag naar de politie zouden willen stappen om met hun kennis van het milieu uit te pakken in ruil voor bescherming, tegenwoordig geen kant uit kunnen.”
Zenuwenoorlog
De reeks liquidaties waarvan Amster dam het toneel is geweest, wordt dus in zekere zin ook gaande gehouden door het feit dat het voor een zware crimi neel weinig aantrekkelijk is naar justitie te stappen. Door het taboe op deals kan de officier van justitie hem immers weinig bieden, behalve een lange gevan genisstraf. Criminelen moeten zich dus maar zo goed en zo kwaad als het gaat
zien te verdedigen of zelf in de aanval gaan. Dat doen ze dan ook.
“ Een enkele moord is een afrekening tussen bendes van buiten Nederland, zoals een recente aanslag op de Dam waarbij een Bulgaarse maffiabaas een concurrent liet elimineren” , zegt Middelburg.“Alle andere lijken afreke ningen tussen leden van de diverse Nederlandse hasjnetwerken. Het is een ware zenuwenoorlog tussen de erf genamen van Bruinsma, waarbij degene die de liquidatie uitvoert vaak niet eens weet wie de opdrachtgever is. Het zogeheten principe van de ‘pizzaboy’, waarbij de bezorger van de pizza zelf geen contact heeft gehad met degene die de pizza besteld heeft. Die bedrijfs matige aanpak van de liquidaties, waar van Bruinsma overigens de eerste Nederlandse exponent was, en het stilzwijgen van de betrokkenen tegen over justitie maken het voor de politie ook zo moeilijk.zoniet onmogelijk deze moorden op te lossen.Tot nog toe is namelijk nog geen enkele opdrachtge ver achter de tralies beland. Natuurlijk liggen rechercheurs er niet echt wakkervan dat zware criminelen elkaar naar de andere wereld helpen, maar de liquidaties vergen soms ook onschul dige slachtoffers. Dat laatste én het feit, dat nog geen enkele van de moorden werkelijk is opgelost is natuurlijk aller minst bevorderlijk voor het imago van Amsterdam. Tenzij Den Haag justitie toestaat op een minder verkrampte manier deals met criminelen te sluiten, vrees ik echter dat we zullen moeten wachten to t de huidige generatie drugshandelaren met pensioen gaat of letterlijk is uitgemoord eer aan deze golf van liquidaties een einde komt.”
Te kstJero en Kuypers F otografie:H ansvan Asch
Stef Blok
De Vijf van Stef. Vijf ondubbelzinnige voorstellen die het kabinet moeten aansporen om nog meer werk te maken van werk voor iedereen. Vijf suggesties die door Stef Blok begin juni aan het kabinet zijn gepresen- teerd.Vandaar De Vijf van Stef. Maar Blok wijst er bescheiden op dat hij weliswaar de handvol voorstellen voor het voetlicht heeft gebracht, maar dat ze niet door hem - en zelfs niet eens speciaal voor dit werkgelegenheidsdebat - bedacht zijn. “ Al deze vijf punten hadden we op andere momenten al een keer uitgesproken Het idee om tijdelijke loonschalen te creëren tussen de bijstand en het miniumumloon is al eens geopperd door Frans Weekers. Henk Kamp heeft al eens voorgesteld om C AO ’s zonder een loonschaal op minimumniveau niet langer algemeen verbindend te ver klaren. Het versimpelen van het ontslagrecht stond reeds in ons verkiezingsprogramma. Geen nieu we voorstellen dus, maar wel goed om, als er dan een debat plaats vindt, alle ideeën nog eens op een rijtje te zetten. Dat is heel zinvol en effectief gebleken.”
Elke maand komen er dertienduizend werklozen bij. Weer dertienduizend mensen die nood gedwongen langs de kant komen te staan. De werkloosheid in ons land baart steeds meer zor gen. In het werkgelegenheidsdebat dat de Tweede Kamer begin juni met premier Jan Peter Balkenende voerde, kwam VVD-woordvoerder Stef Blok met vijf concrete voorstellen om de onrustbarende groei van de werkloosheid aan te pakken. Voorstellen die de arbeidsmarkt moeten flexibiliseren en meer mensen aan het werk moeten krijgen: De Vijf van Stef.
Bij de grote collegapartijen voerden de (vice-)fractieleiders het debat: W outer Bos voor de PvdA en Gerda Verburg voor het CDA. Bij de W D was het de vraag of Jozias van Aartsen de discussie zou voe ren of financieel woordvoerder Stef Blok. “ Ik ben het financiële geweten