Een succesvol einde?

Omdat aan het eind van de projectperiode (in 2003) de natuurdoelstelling nog verre van ge - realiseerd is, wordt besloten het project langer te laten doorlopen dan oorspronkelijk de bedoeling was. Daarbij speelt een belangrijke rol dat de aankopers van DLG nog in onderhandeling zijn met de eigenaar van een melkveebedrijf dat in het beekdal van de Onderlaatse Laak ligt. Een onder - zoek van het waterschap Rijn en IJssel heeft uit - ge wezen dat de grondwaterpeilverhoging die nodig is voor de gewenste natuurontwikkeling in het Groote Veld er toe zal leiden dat deze boer zijn bedrijf niet kan voortzetten. Verwerving van dit bedrijf is dan ook cruciaal om met de inrich - ting van het Groote Veld te kunnen beginnen. Uiteindelijk besluit de betreffende boer in 2005 definitief tot verkoop van zijn bedrijf. Een ver - tegenwoordiger van Natuurmonumenten zegt: “De melkveehouder heeft voor hem, na onder - handelingen, het maximaal mogelijke er uit gehaald. Hij wilde pas eind 2006 daadwerkelijk

verhuizen. Zodoende was er voldoende tijd om af te bouwen en te verhuizen en dergelijke.”. Daar - mee zijn al met al 150 van de begrensde 259 ha verworven en overgedragen aan Natuurmonu - men ten. Dit betekent dat de natuurbescher ming - sorganisatie in de loop van 2006 kan beginnen met inrichting- en beheermaatregelen. Het water - schap Rijn en IJssel kan dan bovendien aan de slag met de benodigde ingrepen in de waterhuis - houding van het gebied (Sleurink, 2005). Natuurmonumenten heeft inmiddels voor twee deelgebieden van het Groote Veld inrichtings - plannen opgesteld. In 2003 is het inrichtingsplan voor de dan reeds verworven landbouwpercelen Graafse Kamp, Smeerdijk en Kienveen (samen 29 ha) gereed gekomen. Dit inrichtingsplan is gebaseerd op de natuurdoelstelling uit het uit - voeringsplan Groote Veld 2000. Met het plan is bovendien aansluiting gezocht bij de visie van de klankbordgroep die door Natuurmonumenten speciaal is opgericht om de natuurbeheerder te adviseren over de inrichting van de verworven percelen. Het inrichtingsplan is gericht op be houd en ontwikkeling van inheemse bostypen, afgewis - seld met droge en vochtige heide en schra le gras - landen. Daarmee sluit het plan aan bij de natuur - doeltypen die in het natuurgebiedsplan van de provincie Gelderland (2002) zijn geformu leerd, zodat Natuurmonumenten in aanmerking komt voor een inrichtingssubsidie op grond van de Subsidieregeling Natuurbeheer (SN 2000) (Wolf, 2003). LNV kent echter minder subsidie toe dan aangevraagd en een reactie op het be zwaar dat Natuurmonumenten tegen de subsidie beschikking aantekent laat erg lang op zich wach ten. Een vertegenwoordiger van Natuurmonu men ten zegt: “Soms lijkt het alsof alleen Natuur monumenten

dit wil. Maar het is gewoon beleid. Dit willen we met zijn allen, hier hebben we voor gekozen, dit is politiek, dit is wetgeving. Maak het elkaar dan niet zo moeilijk”.

Nadat de onderhandelingen met de eigenaar van het melkveebedrijf in het beekdal van de Onder - laatse Laak afgerond zijn, kan Natuurmonumen - ten ook aan een inrichtingsplan voor het de voormalige landbouwgronden in het deelgebied Onderlaatse Laak (67 ha) beginnen. Dit plan komt in 2005 gereed. Bij het opstellen van het inrichtingsplan is rekening gehouden met de visie van de klankbordgroep die is opgericht voor het verkrijgen van input en draagvlak in de omge - ving. Het plan speelt dan ook in op de wens om het open karakter van het cultuurlandschap te behouden en te versterken. Het plan sluit boven - dien aan bij de plannen van het waterschap Rijn en IJssel om het waterpeil en de waterbodem van de Onderlaatse Laak te verhogen met het doel vernatting en een gevarieerdere en soortenrijkere vegetatie te realiseren.

Centraal in het inrichtingsplan van Natuurmonu - menten staat onder meer het herstel van oude akkers, moerasontwikkeling, de ontwikkeling van nat grasland in de laaggelegen, natste delen van het gebied en perceelsgewijs beheer (begrazing en aanvullend maaibeheer) van deze graslanden. Hier mee wordt enigszins afgeweken van de natuur doeltypen zoals geformuleerd in het natuur gebiedsplan van de provincie Gelderland, waarin geen akkers zijn begrensd. Als gevolg daarvan komt Natuurmonumenten voor een deel van het inrichtingsplan niet in aanmerking voor een SN 2000 inrichtingssubsidie (Goutbeek et al., 2005). De vertegenwoordiger van Natuur - monumenten vindt de bureaucratische processen

lastig: “In het algemeen kun je stellen dat proces - sen als subsidieaanvragen, bestemmingsplan - wijzigingen, vergunningaanvragen en dergelijke enorm veel werk met zich mee brengen. Wat dat betreft denk ik dat we het elkaar niet gemakke - lijker maken, terwijl uiteindelijk niemand echt tégen natuurontwikkeling is en iedereen er een zekere baat bij heeft”.

5.4.8 Nieuwe ontwikkelingen

De ontwikkelingen in het Groote Veld staan dus niet stil. Zo loopt er nog steeds een kavelruil - proces ter verbetering van de landbouwstructuur in de schil rondom het Groote Veld. In 2006 komen bovendien bij de provincie Gelderland in het kader van de reconstructie nieuwe financiële middelen beschikbaar voor bedrijfsverplaatsingen in de regio. Daarnaast zal de reconstructie volgens betrokkenen ook consequenties hebben voor de landbouwstructuur in het omliggende gebied. Volgens het Reconstructieplan Achterhoek en Liemers dat in mei 2005 van kracht is geworden, ligt het Groote Veld in een extensiveringgebied. Dit betekent dat landbouwbedrijven er in de toekomst niet verder uit mogen breiden. Dit heeft wellicht tot gevolg dat steeds meer boeren hun heil elders zullen gaan zoeken. Een vertegen - woor diger van het Plattelandshuis zegt: “Het Recon structieplan Achterhoek en Liemers is toch een vrij abstract plan, met een begroting van 525 miljoen euro. Dan is het goed om te kijken van: wat wil je daar nou mee? Dat is een hele hoop geld en dat willen we in 12 jaar toch wegzetten. (…) Dus dat is een hele opgave”. Een vertegen woordiger van LTO Noord geeft aan: “Eigenlijk wordt al het geld altijd gestopt in de plannen, in de commissies, in de advies -

Bij het opstellen van het inrichtingsplan is rekening gehouden met de visie van de klank bordgroep die is opge richt voor het verkrijgen van input en draagvlak in de omge ving

En nu is het zo dat agrarisch natuurbeheer gewoon als alternatief wordt gezien, als mogelijkheid of als aanvulling op land - bouwproductie: natuurproductie

bureaus die er omheen dansen. Bij de basis, de man of vrouw in de landbouw en op het platte - land, komt eigenlijk geen geld terecht, want het mag niet individueel aan iemand ten goede komen”. Dat laatste heeft te maken met Europese regelgeving die staatssteun verbiedt.

Tegelijkertijd is er een ontwikkeling gaande waar - in Natuurmonumenten in toenemende mate de boeren die zijn achtergebleven in het gebied betrekt bij het beheer van de natuurgronden. Zo krijgen de boeren bijvoorbeeld de mogelijk - heid om vee in te scharen in de natuurgebieden. De projectleider vanuit DLG zegt: “Er zit nog een biologisch bedrijf, de Vijfsprong, een zorg - boerderij (in het buurtschap Galgengoor). Die heeft zijn gronden niet verkocht. Die hebben een hele goede samenwerking met Natuurmonumen - ten, die beheren ook gronden van Natuur monu - menten. (…) Dus dat gaat heel goed samen”. Daarnaast lijkt er toekomstperspectief te zijn voor boeren die hun bedrijf uitbreiden met activiteiten op het gebied van biologische landbouw, recreatie en toerisme of gezondheidszorg. Een vertegen - woordiger van het Plattelandshuis zegt: “De om - slag van agrarisch natuurbeheer als een alter natief voor het bedrijfsinkomen, die is pas na 2000 een beetje gekomen. (…) En nu is het zo dat agrarisch natuurbeheer gewoon als alternatief wordt gezien, als mogelijkheid of als aanvulling op landbouwproductie: natuurproductie”. Ten slotte biedt het rijksbeleid voor de Nationale Landschappen volgens betrokkenen wellicht wat (financiële) mogelijkheden voor de toekomst van het Groote Veld. In de Nota Ruimte heeft het Rijk de Graafschap aangewezen als een van de twintig Nationale Landschappen in Nederland.

Het gaat daarbij om landschappen met zeldzame, unieke en kenmerkende landschappelijke, natuur - lijke en recreatieve kwaliteiten. Provincies werken deze kernkwaliteiten, evenals de exacte begren - zing van de gebieden, uit in streekplannen en uitvoeringsprogramma’s, waarbij de kernkwali - teiten van de gebieden bepalend zijn voor de toegestane ruimtelijke ontwikkelingen. De rijks - overheid betaalt mee aan de aanleg en beheer van landschapselementen en recreatieve voorzienin - gen. De middelen die nodig zijn voor beheer en ontwikkeling van de Nationale Landschappen moeten daarnaast bijeen worden gebracht via cofinanciering door EU, provincies, gemeenten, maatschappelijke organisaties en de private sector (Ministerie van LNV, 2005c). Een vertegenwoor - diger van het Plattelandshuis plaatst hier wel een kanttekening bij: “Dat is toch een beetje de moei lijkheid met dit soort zaken: (a) de regel - geving is nog niet duidelijk, (b) de financierings - stroom is niet duidelijk. Waar moet je je dan op richten?”.

5.5 Typering van het beleidsarrangement