Subjectieve norm

Uit de gehouden diepte-interviews blijkt dat ook de subjectieve norm een rol speelt bij oudere starters. Zoals in het theoretisch kader is besproken kan deze subjectieve norm in

verschillende vormen plaatsvinden. Zo kan er sprake zijn van een voorbeeldfunctie, een positieve stimulans vanuit vrienden en familie, een positieve stimulans vanuit de oud-werkgever of een negatieve stimulans door een van deze personen. Bovenstaande vormen worden achtereenvolgens behandeld in deze paragraaf.

39

Voorbeeldfunctie

Geen enkele respondent heeft aangegeven dat er één specifiek individu in zijn omgeving was die als voorbeeldfunctie functioneerde en hem beïnvloede in de beslissing om een

onderneming te starten. Wel heeft één respondent aangegeven dat het gebruikelijk is in zijn werkomgeving om als zzp’er verder te gaan na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.

André: “Er waren ook andere collega’s die als zzp’er verder gingen werken. Voor een

hoogleraar is het bepaald niet ongewoon om nog actief te blijven, om mensen te begeleiden met promoveren en om af e toe nog wat te publiceren.”

De meeste respondenten hebben echter te kennen gegeven dat ze geen ondernemer als voorbeeldfunctie in hun directe omgeving hebben.

Robert: “Ik kom niet uit een familie waar mensen als ondernemer werken. Ik had dus geen mensen waar ik daar dan even over kan praten, hoe doe je dit of hoe doe je dat.”

Positieve reacties uit omgeving

Ondanks het ontbreken van een rolmodel in de directe omgeving van tien van de elf

respondenten, hebben acht respondenten aangegeven dat hun directe omgeving positief was over hun beslissing om een onderneming te starten. Hierbij werden verschillende mensen uit hun directe omgeving genoemd, zoals partner, kinderen en vrienden:

Herman: “Iedereen was heel enthousiast. Mijn kinderen weten wel dat ik niet stil kan zitten, dus zij waren niet echt verbaasd.”

De respondenten hebben echter wel te kennen gegeven dat dit niet bijdroeg in hun beslissing om een onderneming te starten doordat ze de positieve reacties meer als een leuke

bijkomstigheid zagen.

Directe stimulans uit omgeving

Van de acht respondenten die positieve reacties hebben ervaren uit hun directe omgeving, heeft een respondent te kennen gegeven dat ze ook daadwerkelijk door haar nabije omgeving werd gestimuleerd om een onderneming te starten:

Judith: “Mijn partner heeft trouwens het idee van een Bed & Breakfast verzonnen. Ik

zou daar nooit opgekomen zijn. Vooral mijn partner is de drijfveer achter de onderneming.”

Stimulans door oud-werkgever

Naast mensen uit de directe omgeving hebben drie respondenten ook aangegeven dat ze door de (oud-)werkgever werden gestimuleerd om een onderneming te starten. Van deze drie respondenten gaven twee respondenten aan dat de werkgever hen stimuleerden omdat hij niet zeker was van voldoende werk in de toekomst. De oud-werkgever heeft daarom de respondent gestimuleerd om ontslag te nemen en als zzp’er ingehuurd te worden, zodat de respondent flexibeler ingezet kon worden.

40

Gerard: “Mijn werkgever/teamleider, en ik liepen er allebei tegenaan dat de targets fors waren, en dat ik daar stelselmatig onder bleef(…).Dus op een gegeven moment concludeerden we dat het goed is dat we op een andere manier gaan samenwerken, maar niet meer in dienstverband.”

Paula: “Mijn oud-werkgever steunde mijn plan ook echt. Daarnaast ben ik voor hun natuurlijk lekker flexibel, ze kunnen mij inhuren als ze mij nodig hebben. Dat kan niet als ik in loondienst zou werken.”

Eén respondent heeft aangegeven dat hij door de oud werkgever werd gestimuleerd om een onderneming te starten omdat ze graag van zijn diensten gebruik wilde blijven maken maar dat het door richtlijnen binnen het bedrijf het niet meer mogelijk was om hem in loondienst houden. De werkgever stimuleerde daarom de respondent om zich als zzp’er te laten inhuren.

André: “De Amsterdam School of Real Estate heeft mij in 2008 als zzp’er in dienst genomen, dus toen ik 65 jaar werd. Ze stimuleerde mij ook om als zzp’er verder te gaan, omdat ze nog graag gebruik wilde blijven maken van mijn expertise. Want hun richtlijn is dat iedereen met pensioen gaat met een leeftijd van 65 jaar.”

Een andere respondent gaf aan rekening te houden met het voordeel voor de werkgever op de lange termijn. Het voorkomen van een dure ontslagperiode.

Gerjan: “In het begin vonden ze het wel jammer van de kennis en ervaring die ze in

mij hebben gestoken. Maar ik denk dat ze ergens ook wel blij waren, aangezien ik er al jaren werkte en het dus duur zou worden als ik op een gegeven moment weg moest gaan.”

‘Negatieve’ stimulans: Sociale druk om met pensioen te gaan.

Uit de diepte-interviews blijkt ook dat twee respondenten zich niet volledig door hun

omgeving gesteund voelden in hun beslissing om een onderneming te starten. Het gaat hierbij om respondenten die ook gebruik kunnen maken van pensioenvoorzieningen en hierdoor niet afhankelijk zijn van de opbrengsten van de onderneming en dus financieel niet genoodzaakt zijn om te werken. Van hun vrienden en kennissen, die met pensioen zijn en niet werken, voelen ze druk om ook niet meer te werken en ‘te genieten van hun vrije tijd’:

Gerda: “Vrienden van mij zijn gestopt met werken op hun 62e

. Zij vragen voordurend wanneer ik ga stoppen met werken (…).Dus ik voel een sociale druk om met pensioen te gaan.”

Jan: “Ze zeggen het niet echt hardop, maar vaak merk ik wel dat ze vinden dat ik gewoon met pensioen moet gaan. Misschien worden ze er zelf onrustig van, omdat ze dan het gevoel hebben dat ze ook iets moeten gaan doen.” ‘Negatieve’ stimulans: niet serieus genomen.

Tot slot geeft één respondent dat hij zich niet serieus genomen voelt door zijn omgeving: