Startsituatie in gebouwen

De startsituatie vormt het uitgangspunt bij de doorrekening van de strategieën en de refe- rentiebeelden. De startsituatie reflecteert de huidige, actuele inrichting van de gebouwde omgeving. In de startsituatie wordt onder andere aan de hand van gebouw- en buurtkarak- teristieken de energievraag van de gebouwde omgeving in kaart gebracht, wordt voor wonin- gen en gebouwen bepaald welke besparingsmaatregelen mogelijk zijn en wordt vastgesteld hoeveel woningen en gebouwen reeds zijn aangesloten op warmtenetten.

3.3.1

Warmte- en koudevraag van woningen

Binnen Vesta MAIS worden in totaal verschillende 5 woningtypen en 6 bouwperiodes onder- scheiden. Dit levert in totaal 30 combinaties van woningtype-bouwperiode op, aan de hand waarvan de gehele Nederlandse woningvoorraad van circa 7,7 miljoen woningen is gecatego- riseerd. Voor elke woning wordt op basis van de volgende parameters de huidige warmte- vraag berekend:

• Categorie woningtype/bouwjaar • Aantal m2 _{vloeroppervlak} • Energielabel

o Voor woningen met een afgemeld label: de gemiddelde warmtevraag van woningen met het betreffende label binnen de betreffende categorie woning- type/bouwjaar

o Voor woningen zonder een afgemeld label: de gemiddelde warmtevraag on- der woningen zonder label binnen de betreffende categorie woning-

type/bouwjaar

De warmtevraag voor ruimteverwarming wordt berekend op basis van gegevens uit de Basis- registratie Adressen en Gebouwen (BAG), de energielabeldatabase van RVO en CBS-

statistieken over het statistisch werkelijk gemiddelde gasverbruik van woningen over het jaar 2018 per combinatie van woningtype, bouwperiode, vloeroppervlakteklasse en energielabel6_. De verbruiken zijn temperatuur-gecorrigeerd aan de hand van graaddagen, waarbij het gas- verbruik voor ruimteverwarming voor 2018 met 3,55% is verhoogd, conform de tempera- tuurcorrectie toegepast in de KEV-2019. Voor de warmtapwatervraag en de koudevraag wordt per combinatie van woningtype-bouwperiode een vast kengetal aangehouden, zie hier- voor het functioneel ontwerp van het Vesta MAIS-model (Schepers et al, 2019). De meeste bestaande woningen maken in de praktijk geen gebruik van koeling of hebben apparatuur zoals ventilatoren waarvan het energiegebruik beperkt is. In de Startanalyse wordt het elek- triciteitsverbruik van koeling in het startjaar niet apart in de berekeningen meegenomen en is onderdeel van het totale elektriciteitsverbruik van apparaten en verlichting. In de indicator ‘H02 koudevraag’ van tabel 2 in de bijlage Buurttabellen van het gemeenterapport is de functionele koudevraag van bestaande woningen wel opgenomen.

3.3.2 Energielabel woningen

Alle woningen krijgen in Vesta MAIS in de startsituatie een schillabel toegewezen. Het hui- dige schillabel is bepalend voor de besparingsmogelijkheden. De schillabelklassen lopen van A t/m G, oftewel van weinig naar veel besparingsmogelijkheden. Voor de 3.5 miljoen wonin- gen waarvoor een gecertificeerd energielabel beschikbaar is binnen de database van RVO wordt het schillabel bepaald op basis van de energielabeldatabase van RVO. Het label van woningen waarvoor geen gecertificeerd label bekend is wordt ingeschat op basis van het wo- ning/gebouwtype en de bouwjaarklasse. De onderstaande tabel toont per combinatie van woningtype en bouwjaarklasse welk ‘default label’ wordt toegepast voor de woningen waar geen energielabel voor is afgemeld. Het schillabel van een woning is in de berekeningen be- palend voor de mogelijkheden en bijbehorende kosten van isolatiemaatregelen.

Tabel 7: Kentallen voor de warmtevraag in de bestaande woningbouw

Woningtype Bouwjaar-

klasse woningen Aantal in NL per 1-1-

2019 Default

label Functio-nele vraag warm tapwater (GJ/jaar) Gasverbruik bij afgemeld label, hier voor het de-

fault label (m3_/jaar)* Voorbeeld berekening

Gasverbruik bij geen af- gemeld label (m3_/jaar)* Voorbeeld berekening Rendement warm tap- water (gasketel) Rendement ruimtever- warming (gasketel)

vrijs taand voor 1 9 4 6 2 7 3 .544 G 8 .5 2 .1 3 0 2 .1 7 8 0 .7 2 0 .9 9 vrijs taand 1 9 4 6 - 1 964 1 3 7 .136 F 8 .5 2 .1 0 3 2 .2 0 7 0 .7 2 0 .9 9 vrijs taand 1 9 6 5 - 1 974 1 2 2 .723 D 9 .2 2 .0 3 3 2 .1 6 0 0 .7 2 0 .9 7 vrijs taand 1 9 7 5 - 1 991 1 7 8 .223 C 9 .7 1 .8 7 5 1 .9 9 1 0 .7 2 1 .0 0 vrijs taand 1 9 9 2 - 2 005 1 1 5 .645 B 1 0 .6 1 .5 6 2 1 .7 8 5 0 .7 2 1 .0 1 vrijs taand 2 0 0 6 - 2 014 1 5 3 .547 A 1 0 .6 1 .3 1 8 1 .5 9 4 0 .7 2 1 .0 1 2 onder 1 kap voor 1 9 4 6 1 7 4 .341 G 1 0 .6 1 .7 7 6 1 .8 5 9 0 .7 2 1 .0 5 2 onder 1 kap 1 9 4 6 - 1 964 1 3 8 .942 F 1 0 .6 1 .7 3 8 1 .8 3 9 0 .7 2 1 .0 5 2 onder 1 kap 1 9 6 5 - 1 974 9 8 .0 30 E 7 .5 1 .6 2 9 1 .8 4 4 0 .7 2 0 .9 8 2 onder 1 kap 1 9 7 5 - 1 991 1 2 0 .115 C 7 .5 1 .4 6 8 1 .6 4 3 0 .7 2 0 .9 8 2 onder 1 kap 1 9 9 2 - 2 005 6 5 .1 35 B 8 .2 1 .2 6 5 1 .4 5 6 0 .7 2 0 .9 8 2 onder 1 kap 2 0 0 6 - 2 014 8 8 .7 05 B 8 .2 1 .0 7 6 1 .2 3 7 0 .7 2 0 .9 9 rijwoning hoek voor 1 9 4 6 1 2 6 .313 G 8 .6 1 .6 4 2 1 .7 2 1 0 .7 2 1 .0 0 rijwoning hoek 1 9 4 6 - 1 964 1 5 9 .321 E 8 .6 1 .6 0 9 1 .7 5 9 0 .7 2 1 .0 0 rijwoning hoek 1 9 6 5 - 1 974 2 0 8 .691 D 8 .6 1 .4 5 7 1 .6 6 0 0 .7 2 1 .0 5 rijwoning hoek 1 9 7 5 - 1 991 3 0 7 .817 C 8 .6 1 .2 4 9 1 .4 6 2 0 .7 2 1 .0 5 rijwoning hoek 1 9 9 2 - 2 005 8 1 .8 40 C 7 .1 1 .2 5 7 1 .3 7 3 0 .7 2 0 .9 5 rijwoning hoek 2 0 0 6 - 2 014 1 2 3 .678 A 6 .4 9 7 3 1 .0 2 9 0 .7 2 0 .9 5 rijwoning tus s en voor 1 9 4 6 3 3 5 .821 F 7 .3 1 .3 3 2 1 .4 2 7 0 .7 2 0 .9 6 rijwoning tus s en 1 9 4 6 - 1 964 3 1 0 .354 E 7 .3 1 .3 0 5 1 .4 6 7 0 .7 2 0 .9 7 rijwoning tus s en 1 9 6 5 - 1 974 4 3 8 .888 D 7 .7 1 .2 7 7 1 .4 4 0 0 .7 2 1 .0 0 rijwoning tus s en 1 9 7 5 - 1 991 7 0 3 .152 C 7 .7 1 .0 6 7 1 .2 4 6 0 .7 2 1 .0 0 rijwoning tus s en 1 9 9 2 - 2 005 2 2 6 .408 B 7 .7 9 0 6 1 .0 4 9 0 .7 2 1 .0 5 rijwoning tus s en 2 0 0 6 - 2 014 3 2 4 .912 A 7 .7 8 3 9 9 0 1 0 .7 2 1 .0 5 appartement voor 1 9 4 6 2 8 5 .621 F 7 .1 1 .1 1 0 1 .2 9 1 0 .7 2 0 .9 5 appartement 1 9 4 6 - 1 964 1 9 9 .572 E 6 .4 9 3 7 1 .1 7 6 0 .7 2 0 .9 5 appartement 1 9 6 5 - 1 974 1 1 5 .695 D 7 .3 9 9 3 1 .1 9 0 0 .7 2 0 .9 6 appartement 1 9 7 5 - 1 991 3 6 7 .601 C 7 .3 9 4 1 1 .0 5 6 0 .7 2 0 .9 7 appartement 1 9 9 2 - 2 005 1 3 3 .600 C 7 .7 8 0 7 8 6 4 0 .7 2 1 .0 0 appartement 2 0 0 6 - 2 014 2 8 5 .279 A 7 .7 7 2 9 7 7 4 0 .7 2 1 .0 0 * De warmtevraag voor ruimteverwarming wordt in V es ta MAIS individueel per woning berekend op bas is van het vloeroppervlak van de woning. De getoonde func tionele vraag voor ruimteverwarming is hier berekend op bas is van res pec tievelijk 1 30, 1 20, 1 10, 1 0 0 en 7 0 m2 _{voor vrijs taande woningen, 2 -onder-1-kap woningen, rijwoningen hoek,} rijwoningen tus s en en appartementen. De zes de kolom toont de berekende warmtevraag bij bes chikbaarheid van een gec ertificeerd energielabel. De zevende kolom toont de berekende warmtevraag bij abs entie van een gec ertificeerd energielabel.

3.3.3 Warmte- en koudevraag utiliteit

Utiliteit wordt op een vergelijkbare manier gekarakteriseerd als bij woningen. Voor utiliteit maakt Vesta MAIS onderscheid tussen 10 verschillende gebruiksfuncties en 6 bouwjaarklas- sen. Dit resulteert in een totaal van 60 combinaties van gebruiksfunctie-bouwjaarklasse. De tabel op de volgende pagina toont per combinatie van gebruiksfunctie en bouwjaarklasse welk ‘default label’ wordt toegepast voor utiliteitspanden waar geen energielabel voor is af- gemeld en welke kentallen van toepassing zijn bij de berekening van de warmtevraag. Voor de kentallen van de koudevraag wordt verwezen naar het functioneel ontwerp van het Vesta MAIS-model (Schepers et al, 2019). In de Startanalyse wordt in tegenstelling tot de

bestaande woningen het elektriciteitsverbruik van de koudevraag wel apart in de berekenin- gen meegenomen. De koudevraag van utiliteit is namelijk substantieel groter dan woningen en hiervoor zijn in de praktijk ook voorzieningen getroffen.

Tabel 8: Kentallen voor de warmtevraag in de bestaande utiliteitsbouw

Utiliteitsgebruiks-

functie Bouwjaar-klasse Default label vraag warm Functionele tapwater (GJ/m2_/j) Functionele vraag ruimteverwarming (GJ/m2_/jaar) Rendement warm tapwa- ter (gasketel) Rendement ruimteverwar- ming (gaske- tel) Kantoor 0 <=1 9 2 0 G 0 .0 0 378 0 .9 8 1 0 .7 2 0 .8 3 Kantoor 1 9 2 0<=1 975 E 0 .0 0 378 0 .7 7 1 0 .7 2 0 .9 4 Kantoor 1 9 7 5<=1 990 C 0 .0 0 378 0 .3 9 3 0 .7 2 1 .0 0 Kantoor 1 9 9 0<=1 995 B 0 .0 0 378 0 .3 6 1 0 .7 2 1 .0 2 Kantoor 1 9 9 5<=2 015 B 0 .0 0 378 0 .2 9 6 0 .7 2 1 .0 7 Kantoor onbekend D 0 .0 0 378 0 .4 9 3 0 .7 2 1 .0 1 Winkel 0 <=1 9 2 0 G 0 .0 0 378 0 .4 9 5 0 .7 2 0 .8 3 Winkel 1 9 2 0<=1 975 E 0 .0 0 378 0 .3 9 2 0 .7 2 0 .9 3 Winkel 1 9 7 5<=1 990 C 0 .0 0 378 0 .2 0 2 0 .7 2 1 .0 1 Winkel 1 9 9 0<=1 995 B 0 .0 0 378 0 .1 9 1 0 .7 2 1 .0 5 Winkel 1 9 9 5<=2 015 B 0 .0 0 378 0 .1 4 9 0 .7 2 1 .0 7 Winkel onbekend D 0 .0 0 378 0 .2 9 0 0 .7 2 0 .9 9 Gezondheidszorg 0 <=1 9 2 0 G 0 .0 3 833 1 .1 1 7 0 .7 2 0 .8 3 Gezondheidszorg 1 9 2 0<=1 975 E 0 .0 3 833 0 .8 1 9 0 .7 2 0 .8 7 Gezondheidszorg 1 9 7 5<=1 990 C 0 .0 3 833 0 .4 6 1 0 .7 2 0 .9 7 Gezondheidszorg 1 9 9 0<=1 995 B 0 .0 3 833 0 .4 5 3 0 .7 2 1 .0 4 Gezondheidszorg 1 9 9 5<=2 015 B 0 .0 3 833 0 .3 7 7 0 .7 2 1 .0 7 Gezondheidszorg onbekend D 0 .0 3 833 0 .6 2 0 0 .7 2 0 .9 7 Logies 0 <=1 9 2 0 G 0 .0 3 745 0 .7 2 4 0 .7 2 0 .8 3 Logies 1 9 2 0<=1 975 E 0 .0 3 745 0 .5 8 3 0 .7 2 0 .9 4 Logies 1 9 7 5<=1 990 C 0 .0 3 745 0 .3 2 4 0 .7 2 1 .0 0 Logies 1 9 9 0<=1 995 B 0 .0 3 745 0 .3 0 2 0 .7 2 1 .0 2 Logies 1 9 9 5<=2 015 B 0 .0 3 745 0 .2 6 0 0 .7 2 1 .0 7 Logies onbekend D 0 .0 3 745 0 .4 0 1 0 .7 2 1 .0 0 O nderwijs 0 <=1 9 2 0 G 0 .0 0 462 0 .5 1 7 0 .7 2 0 .8 3 O nderwijs 1 9 2 0<=1 975 E 0 .0 0 462 0 .3 9 0 0 .7 2 0 .9 1 O nderwijs 1 9 7 5<=1 990 C 0 .0 0 462 0 .2 0 9 0 .7 2 1 .0 0 O nderwijs 1 9 9 0<=1 995 B 0 .0 0 462 0 .2 0 2 0 .7 2 1 .0 7 O nderwijs 1 9 9 5<=2 015 B 0 .0 0 462 0 .1 5 8 0 .7 2 1 .0 7 O nderwijs onbekend D 0 .0 0 462 0 .2 8 1 0 .7 2 0 .9 8 Indus trie 0 <=1 9 2 0 G 0 .0 0 378 0 .4 1 5 0 .7 2 0 .8 3 Indus trie 1 9 2 0<=1 975 E 0 .0 0 378 0 .3 2 3 0 .7 2 0 .9 4 Indus trie 1 9 7 5<=1 990 C 0 .0 0 378 0 .1 6 8 0 .7 2 1 .0 0 Indus trie 1 9 9 0<=1 995 B 0 .0 0 378 0 .1 5 4 0 .7 2 1 .0 2 Indus trie 1 9 9 5<=2 015 B 0 .0 0 378 0 .1 2 7 0 .7 2 1 .0 7 Indus trie onbekend D 0 .0 0 378 0 .2 1 3 0 .7 2 1 .0 0 Bijeenkomst 0 <=1 9 2 0 G 0 .0 3 349 0 .5 6 1 0 .7 2 0 .8 3 Bijeenkomst 1 9 2 0<=1 975 E 0 .0 3 349 0 .8 0 6 0 .7 2 0 .9 1 Bijeenkomst 1 9 7 5<=1 990 C 0 .0 3 349 0 .6 1 0 0 .7 2 1 .0 1 Bijeenkomst 1 9 9 0<=1 995 B 0 .0 3 349 0 .6 1 9 0 .7 2 1 .0 6 Bijeenkomst 1 9 9 5<=2 015 B 0 .0 3 349 0 .4 3 6 0 .7 2 1 .0 7 Bijeenkomst onbekend D 0 .0 3 349 0 .6 3 2 0 .7 2 0 .9 6 Sport 0 <=1 9 2 0 G 0 .0 0 378 0 .7 2 5 0 .7 2 0 .8 3 Sport 1 9 2 0<=1 975 E 0 .0 0 378 0 .5 4 4 0 .7 2 0 .8 5

Sport 1 9 7 5<=1 990 C 0 .0 0 378 0 .3 2 9 0 .7 2 0 .9 7 Sport 1 9 9 0<=1 995 B 0 .0 0 378 0 .3 2 5 0 .7 2 1 .0 4 Sport 1 9 9 5<=2 015 B 0 .0 0 378 0 .2 7 6 0 .7 2 1 .0 7 Sport onbekend D 0 .0 0 378 0 .3 9 0 0 .7 2 0 .9 7 O verig 0 <=1 9 2 0 G 0 .0 0 378 0 .2 2 8 0 .7 2 0 .8 3 O verig 1 9 2 0<=1 975 E 0 .0 0 378 0 .1 6 6 0 .7 2 0 .8 5 O verig 1 9 7 5<=1 990 C 0 .0 0 378 0 .0 8 9 0 .7 2 0 .9 7 O verig 1 9 9 0<=1 995 B 0 .0 0 378 0 .0 8 6 0 .7 2 1 .0 4 O verig 1 9 9 5<=2 015 B 0 .0 0 378 0 .0 6 9 0 .7 2 1 .0 7 O verig onbekend D 0 .0 0 378 0 .1 1 2 0 .7 2 0 .9 9 C el 0 <=1 9 2 0 G 0 .0 0 378 1 .1 7 5 0 .7 2 0 .8 3 C el 1 9 2 0<=1 975 E 0 .0 0 378 0 .7 9 7 0 .7 2 0 .8 3 C el 1 9 7 5<=1 990 C 0 .0 0 378 0 .4 7 2 0 .7 2 0 .9 6 C el 1 9 9 0<=1 995 B 0 .0 0 378 0 .4 7 0 0 .7 2 1 .0 5 C el 1 9 9 5<=2 015 B 0 .0 0 378 0 .3 8 0 0 .7 2 1 .0 7 C el onbekend D 0 .0 0 378 0 .6 3 7 0 .7 2 0 .9 7

3.3.4 Energielabel utiliteit

Alle utiliteitsgebouwen krijgen in Vesta MAIS in de startsituatie een schillabel toegewezen. Het huidige schillabel is bepalend voor de besparingsmogelijkheden. De schillabelklassen lo- pen van A t/m G, oftewel van weinig naar veel besparingsmogelijkheden. Voor de 100.000 utiliteitsobjecten waarvoor een gecertificeerd energielabel beschikbaar is binnen de database van RVO wordt het schillabel bepaald op basis van de energielabeldatabase van RVO. Het la- bel van gebouwen waarvoor geen gecertificeerd label bekend is wordt ingeschat op basis van gebruiksfunctie en bouwjaarklasse. De tabel op de vorige pagina toont per combinatie van gebruiksfunctie en bouwjaarklasse welk ‘default label’ wordt toegepast voor utiliteitsbouw waar geen energielabel voor is afgemeld. Het schillabel van een gebouw is in de berekenin- gen bepalend voor de mogelijkheden en bijbehorende kosten van isolatiemaatregelen.