Op verschillende plekken komt naar voren dat het bij het reflecteren op morele vragen, keuzes en handelingen dient te gaan om co-creatie met andere belanghebbenden.
47
Bijvoorbeeld wordt betoogd: ‘In het kader van normatieve professionalisering is het in ieder geval van belang dat de ‘stakeholders’ van de beroepsactiviteiten, de personen die de gevolgen van die activiteiten kunnen ondervinden, op een of andere manier in die
activiteiten participeren.’(Jacobs 2008, p.59). En ook aan de hand van Wierdsma en Hetebrij werd duidelijk hoe belangrijk co-creatie en samenwerking zijn binnen het perspectief van Kois. Stakeholders en de stakeholderdialoog spelen zeker ook een zeer belangrijke rol binnen MVO. Daarom is eveneens op dit punt bestudering van MVO van belang. De theorie en praktijk van de stakeholderdialoog die binnen MVO plaatsvindt, zouden kunnen dienen als voorbeeld en (nieuwe) inzichten leveren op het gebied van normatieve
professionaliseringsprocessen en de dialoog en reflectie daarbinnen. Om uiteindelijk op een nog betere manier een antwoord te kunnen geven op de vraag naar wat ‘goed handelen’ is in een gegeven situatie.
Op de website van MVO Nederland is een apart themadossier gewijd aan de
stakeholderdialoog. Daarin staat: ’ Een stakeholder (belanghebbende) is een persoon of organisatie die invloed ondervindt (positief of negatief) of die zelf invloed kan uitoefenen op een onderneming. Ondernemingen dienen bij het ontwikkelen en implementeren van MVO rekening te houden met de belangen en standpunten van stakeholders.’1 Stakeholderdialoog is een van de speerpunten van MVO. Al bij het opstellen van het MVO beleid vormen zij het uitgangspunt. Zowel interne (werknemers, aandeelhouders), als externe stakeholders (consumenten, overheid, maatschappelijke organisaties) dienen betrokken te worden in de dialoog. En zowel marktgerelateerde (toeleveranciers, klanten), als niet-marktgerelateerde stakeholders (omwonenden, milieuorganisaties). Hier zijn verschillende redenen voor. De belangrijkste is dat op die manier duidelijk wordt wat de effecten van de bedrijfsactiviteiten zijn op de verschillende belanghebbenden. Een andere belangrijke reden is dat het bedrijf er maatschappelijk draagvlak mee creëert. Maar ook het voorkomen van reputatieschade en het opdoen en delen van goede ideeën op het gebied van MVO zijn redenen om een goed stakeholdermanagement te voeren als organisatie. Bovendien worden de transparantie en geloofwaardigheid erdoor vergroot.2 Eigenlijk is het zonder dialoog te voeren met je
1http://www.mvonederland.nl/dossier/7/164 26-04-2011 2 Ibid.
48
stakeholders bijna niet mogelijk om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Het kenmerk van MVO is nu juist de verantwoordelijkheid die je neemt als bedrijf voor de effecten van de bedrijfsvoering op mens en milieu. Hiervoor moet in de eerste plaats duidelijk worden wat die effecten op de omgeving zijn en dit kun je niet (altijd) zelfstandig verzinnen. Maar ook de V van verantwoord krijgt hierdoor betekenis. Je weet pas als ondernemer of dat wat je doet verantwoord is, als anderen zich hier zo over uitspreken. MVO heeft dus een sterk dialogisch karakter.
Er worden over het algemeen drie stappen onderscheiden op basis van de ISO26000 richtlijn over MVO om te komen tot een goede stakeholderdialoog. Hierbij wordt opgemerkt dat natuurlijk van een kleine MKB’er minder snel verwacht wordt dat hij zelfstandig stakeholders (zoals Greenpeace) benadert en met hen in gesprek gaat, dan grote bedrijven. Wel kan hij, naast het voeren van gesprekken met bijvoorbeeld omwonenden, klanten en werknemers, bekijken of zijn activiteiten te verenigen zijn met het beleid en standpunten van bijvoorbeeld de overheid en maatschappelijke organisaties.3 De eerste stap is het identificeren van de stakeholders. ISO26000 heeft hiervoor een checklist opgesteld. Een bedrijf moet zichzelf vragen stellen als ‘Jegens wie heeft het bedrijf wettelijke verplichtingen?’ en ‘Wie zou positief of negatief beïnvloed kunnen worden door de beslissingen en activiteiten van het bedrijf?’. (Moratis en Cochius, 2010). Stap twee is het in kaart brengen van de belangen van stakeholders. Om dit te doen kan men zich de volgende vragen stellen: ‘Wat zijn de
minimale verwachtingen van een stakeholder t.a.v. het bedrijf?’, ‘Wat zijn de wensen van een stakeholder t.a.v. het bedrijf?’ en ‘Wat zouden redenen kunnen zijn voor een conflict met een stakeholder?’. Deze belangen kunnen met elkaar conflicteren, bijvoorbeeld in een crisissituatie. Dan kan het werknemersbelang van loonsverhoging conflicteren met het belang bij continuïteit van het bedrijf. Vervolgens moeten de bedrijven daarom de belangen afwegen. Hierbij spelen een aantal factoren een rol. Allereerst geldt hoe breder het
draagvlak voor een bepaald standpunt in de maatschappij wordt gedeeld, hoe legitiemer de claim van de stakeholder waarschijnlijk is. Ten tweede geldt: hoe groter de impact van de bedrijfsactiviteiten op de stakeholder, hoe groter zijn belang. Verder is het zo dat belangen van stakeholders met een grote invloed belangrijker worden gevonden. Tenslotte speelt ook
49
de kans op conflicten een rol. Hoe groter deze kans, hoe belangrijker het is om de belangen van de desbetreffende stakeholder te betrekken. (ibid.) De laatste stap is het daadwerkelijk betrekken van je stakeholders. Stakeholderbetrokkenheid omvat volgens ISO26000 een dialoog tussen de organisatie en één of meerdere van haar stakeholders. Dit kan door middel van communicatie, maar ook tijdens ronde tafel conferenties (wat je nu bijvoorbeeld in de soja-keten ziet plaatsvinden), klankbordgroepen, internetfora en adviescommissies.4 Binnen het veld van MVO neemt de stakeholderdialoog dus een centrale plek in. Althans, in theorie. In literatuur over MVO, themadossiers van MVO Nederland en richtlijnen als de ISO26000 wordt duidelijk dat een bedrijf dat aan MVO doet of wil gaan doen, niet zonder stakeholdermanagement en –dialoog kan. In het volgende hoofdstuk wordt ingegaan op de praktijk van de stakeholderdialoog en zal blijken hoe bedrijven hier daadwerkelijk mee omgaan. Voor nu geldt dat de stakeholderdialoog met betrekking tot MVO een mooi voorbeeld vormt van een reflectieproces rond NP. Normen en waarden in de vorm van verschillende stakeholderbelangen bij de (professionele) activiteiten, worden in daarvoor georganiseerde dialoogplatforms geuit en tegen elkaar afgewogen. Zo hoopt de organisatie uiteindelijk te komen tot bedrijfsactiviteiten en beleid die kunnen rekenen op zoveel
mogelijk draagvlak van de (belangrijkste) belanghebbenden.