Spiritualiteit en transcendentie: de (her)verbinding met zichZelf

De waarden authenticiteit en verbinding vormen op het festival de morele horizon die maatgevend is in de gemeenschappelijke individuele zoektocht naar „het goede leven‟. Deze waarden hebben niet alleen een intersubjectieve grondslag, maar ontlenen hun waarde in de laatste plaats aan het feit dat zij beschouwd worden als bronnen van transcendentie. Authenticiteit en verbinding staan centraal in de verbeeldingen en articulaties van transcendentie zoals deze bij Open Up naar voren komen. In deze paragraaf zal ik ingaan op de persoonlijke en praktische dimensie van spiritualiteit en transcendentie. Het gaat hier specifiek om de sterke nadruk op persoonlijke groei of ontwikkeling, die samenhangt met de waarde authenticiteit. Bij Open Up verwijst authenticiteit in de kern naar het contact maken met en ontplooien van de innerlijke essentie. Ik zal de existentiële en morele zoektocht in kaart brengen, die gepaard gaat

EENHEID IN VERSCHEIDENHEID | 33

met de ontplooiing van deze innerlijke kern. Aan de hand van de websites van de workshopgevers van Open Up en hun praktijken, zal ik het discours bespreken waarin deze spirituele en persoonlijke ontwikkeling tot uitdrukking komt.

De innerlijke essentie als moreel centrum

Zoals gezegd vormt het individu en de persoonlijke zingeving het uitgangspunt van de spiritualiteit van Open Up. Het is niet de gemeenschap of traditie die bepalend is voor de individuele zingeving en moraal, maar het individu dat zelf aan de hand van een existentiële en morele zoektocht naar „het goede leven‟, zijn eigen levensbeschouwing in elkaar knutselt.6

Dit culturele patroon van levensbeschouwelijke individualisering (Kunneman 1996), wordt bij Open Up onderstreept vanwege de overtuiging dat het innerlijk van het individu de zetel vormt van het transcendente - welke alleen door directe ervaring en eigen inzicht ontsloten kan worden. In de verschillende vormen van spiritualiteit zoals deze bij Open Up samenkomen, verschijnt het innerlijk van de persoon als de zetel van wijsheid, liefde en oneindig potentieel. De transcendente bron is alomvattend en dus per definitie alomtegenwoordig, maar regel is dat ze beschouwd wordt als besloten liggend in het innerlijk van het individu. Het kan hier gaan om de eigen goddelijke essentie, maar ook om het afstemmen van het zelf op een transcendente bron als de Goddelijke Moeder, het Veld, de Levensenergie etc. Vaak worden deze niet gezien als gescheiden entiteiten (ik en de Ander), maar als een groter Geheel waar het ik deel van uitmaakt; transcendentie is wie wij ten diepste zijn en is tegelijk hetgeen dat ons overstijgt en met elkaar verbindt. Vimal Gabrielsen, worshopgever, healer en onderdeel van het „heartteam‟ (kernteam) van Open Up, spreekt hier van „another dimension that is beyond, yet around us - inside us‟7

en initiator van het festival Hielke Bosma noemt het „onze al aanwezige innerlijke wijsheid‟.8

In het „Gateway programma‟ van de organisatie „Bewuste Evolutie‟, op het festival vertegenwoordigd door Thiery de Wijn, wordt gesproken van de realisatie van een transcendente staat, hetgeen zij omschrijven als het ontstaan van een universele mens. „A universal human is one who is connected through the heart to the whole of life, attuning to the deeper intelligence of nature.‟9

Het idee van Bewuste Evolutie is dat mensen hun volle potentieel alleen gerealiseerd kan worden, als diens vermogens afgestemd worden op de grotere intelligentie van de natuur of het „Grote Creatieve Proces‟, wat volgens hen gelijkstaat aan wat traditioneel God genoemd wordt. Het betreft hier een alomvattende intelligentie die de basis vormt van al het leven en altijd werkzaam is op de achtergrond van mensen hun leven. Een achterliggende gedachte bij veel spirituele theorie en praktijk betreft het openen van het individu voor deze transcendente bron. Of deze nu van binnen komt of van buiten, de beoefening is gericht op het ontvankelijk maken van het individu voor deze transcendente bron, waaruit leiding ontvangen kan worden over de richting van diens leven.

In het verlengde van de opvatting dat het innerlijk van het individu de bron is van een transcendente wijsheid, ligt dat het zelf als hoogste morele categorie gezien wordt. Het is dan ook enkel het individu dat voor zichzelf kan uitmaken of iets goed is of niet goed. Of iets goed voelt of niet verschijnt hierin veelvuldig als criterium. De existentiële en morele zoektocht naar wat werkelijk van belang is in het leven, krijgt daarmee in de eerste plaats gestalte in de (her)verbinding met zichzelf. Geïnspireerd door het taoïsme en andere, wat hij noemt, „oosterse

6 Voor dit knutselen wordt ook wel de term „bricoleren‟ gebruikt. Dit staat voor het knippen en plakken uit verschillende levensbeschouwelijke tradities en perspectieven, om zo tot een persoonlijk samengestelde

levensbeschouwelijke identiteit te komen. Volgens verscheidene auteurs is dit kenmerkend voor de hedendaagse spiritualiteit. (Zie bijv. )

7 Gevonden op 21 juni 2011 op http://www.vimalgabrielsen.com/healing-arts/healing-arts.html 8 Gevonden op 21 juni 2011 op http://www.jahnu.com

EENHEID IN VERSCHEIDENHEID | 34

levenskunst‟, beschrijft workshopgever Jan-Errit de Vries dit als een zoektocht naar de Oerbron, waar yin en yang, mannelijk en vrouwelijk, hemel en aarde, verenigd worden en de „Natuurlijke Maat‟ geboren wordt. Deze Natuurlijke Maat kan niet met het verstand bedacht worden, maar rijst op vanuit de afstemming op de eigen innerlijke essentie – altijd toegesneden op het huidige moment. „Deze androgyne mens heeft direct toegang tot zijn/haar “Innerlijke Natuur” en zijn/haar gedrag word gekenmerkt door een spontaan, speels en intuïtief omgaan met zichzelf en de omringende wereld. Een in alle opzichten in balans zijnde “Homo Ludens Delphinus”, een Dolfijn(e) Spelende Mens, zal in staat zijn om in een spontaan transformatieproces zijn Yin en Yang energieën in evenwicht te houden, niet in de laatste plaats omdat hij/zij weer oog krijgt voor het meten met een Natuurlijke en daarmee ook Menselijke Maat.‟10

In het contact met de Oerbron (in onszelf) ontstaat dus een evenwichtige mens, die in contact staat met zichzelf en de Natuur en van daaruit intuïtief moreel handelt. Deze emergente moraal is allesbehalve willekeurig. De spontane, speelse en intuïtieve omgang van het individu met zichzelf en de omringende wereld, vraagt om een afstemming op een hoger, dieper of waarachtiger deel van zichzelf of de werkelijkheid. In deze afstemming staat de persoon in verbinding met een intelligentie die groter is dan het individu en voorbij gaat aan de rationele moraliteit. In verbinding met deze transcendente bron van wijsheid, wordt het leven onproblematisch en doet het individu van nature het goede. De paradoxale „werking‟ van deze transcendente intelligentie, komt tot uitdrukking in een gedicht over de Tao dat Jan-Errit de Vries gebruikt op zijn website.

„In the pursuit of learning, every day something is acquired In the pursuit of Tao, every day something is dropped Less and less is done

Until non-action is achieved.

When nothing is done, nothing is left undone

The world is ruled by letting things take their course. It cannot be ruled by interfering.‟11

De nadruk op het niet-doen komt op verschillende manieren terug in de spiritualiteit bij Open Up. Het (her)verbinden met de transcendente bron in zichzelf, gebeurt aan de hand van een proces van loslaten, ont-spannen en ont-wikkelen. De transcendente staat van ‟bij jezelf zijn‟ wordt veelal gezien als de natuurlijke toestand, die in tegenstelling tot de complexiteit en stress van alledag wordt gekenmerkt door eenvoud. Willemijn Besems stelt: „We hoeven niets te bereiken maar zuiver meer te ontspannen met onszelf en daarin kunnen we meer ontspannen in deze wereld. Vanuit die staat kan je spontaan en natuurlijk zijn in de uiting van je levensstroom‟.12

En op de site van Open Up staat: „Wanneer je ervaart dat alles er al is kun je stoppen met zoeken en ontspannen. In deze rust ontstaat de ware verbinding en authenticiteit.‟13 De vervulling van het morele leerproces ligt dus in het aankomen bij onze ware natuur, die niet bereikt kan worden door te doen, streven of controleren.

Hierin komt de paradox naar voren die in de verschillende vormen van spiritualiteit bij Open Up valt waar te nemen, met betrekking tot transcendentie. Aan de ene kant verschijnt transcendentie als een alomvattende bron, waar het individu altijd al in is opgenomen. Deze transcendente staat van zijn is ons zo nabij, dat er veelvuldig over gesproken wordt als het Zelf, onze innerlijke natuur, onze essentie etc. Typische uitspraken zijn: „worden wie je bent‟, „werkelijk jeZelf zijn‟,

10 Gevonden op 21 juni 2011 op http://taoartunlimited.nl/activiteiten/playshops 11 Gevonden op 21 juni 2011 op http://taoartunlimited.nl/missie/tao-art-unlimited 12 Gevonden op 21 juni 2011 op www.mediumschap.com/workshops.php 13 Gevonden op 28 september op www.unitedpositivity.nl

EENHEID IN VERSCHEIDENHEID | 35

„je diepste natuur realiseren‟, „je essentie verwezenlijken‟ etc. Samen met de overtuiging dat we altijd al heel zijn, komt echter de constatering dat we dit heel-zijn niet ervaren. We zijn het uit het oog verloren. Er is een spirituele zoektocht of ontwikkeling nodig om toegang te krijgen tot onze meest eigenlijke en meest natuurlijke staat van zijn. Vandaar dat er in hedendaagse spiritualiteit ook veel gesproken wordt van heling, groei en transformatie, waarnaar we op zoek zijn en waarvoor we allerlei spirituele paden volgen. Omdat de transcendente bron wordt beschouwd als alomvattend en wie mensen in wezen zijn, spreek ik van her-verbinding.

Het bewegen richting of bereiken van deze 'realisatie', wordt gezien als onze levenstaak of ons levensdoel, en tegelijk als onderdeel van een hoger plan. Het is verbonden met de zoektocht naar persoonlijke ontwikkeling en de verwezenlijking van het persoonlijk potentieel. Gelukkig voor de zoekers zijn er geen verkeerde paden en beslissingen. Alle ervaringen leiden naar dezelfde Bron. Alles wat gebeurt is onderdeel van de ontwikkeling richting de transcendente staat. Of er nu sprake is van een geloof in directe inmenging van de transcendente intelligentie in mensen hun leven of niet, breed gedragen is het idee dat het leven je geeft wat nodig is om je te openen voor de transcendente bron die zich wil manifesteren in je leven. Vertrouwen hebben in het leven, dat het goed en zinvol is, en dat het je in een bepaalde richting leidt die voor je hoogste goed is, komt naar voren als een belangrijk onderdeel van de spirituele levenshouding en beoefening. Negatieve gebeurtenissen worden zo omgevormd in leersituaties, hetgeen mensen dichter bij zichZelf brengt.

Vimal Gabrielsen stelt: „ Looking back, I realize that everything had to happen this way. Sometimes it was a hard mountain to climb, but what kept me going was knowing that I am here to share “THAT” and be reminded of it by my fellow sisters and brothers. "I am, you are, we are THAT!”‟14

En workshopgever Peter den Haring stelt: „Ergens in mijn zenuwgestel huist mijn ziel die gelukkig mijn levensopdracht kent. Ik laat het idee toe dat ik hier vooral ben om te groeien in bewustzijn. Alles helpt om mijn opdracht op aarde te vervullen - ook de tegenslag en de ziekte, de vijanden en de ruzies, de verloren liefdes en de gebroken harten. Als ik dat nu nog niet zie, zal ik het later wel kunnen zien‟.15 In beide getuigenissen spreekt duidelijk een vertrouwen dat het leven goed is zoals het is en ons in de juiste richting (van transcendentie) leidt – ook al kan dit door de persoon in het moment zelf als moeilijk of zelfs onbegrijpelijk ervaren worden. In beide komt ook de overtuiging naar voren dat de beweging richting of realisatie van de transcendente toestand (I am THAT, bewustzijnsgroei), het belangrijkste is in het leven en alle ontbering de moeite waard maakt.

Tot slot nog een citaat van Stichting Oahpse, waar het medium Willemijn Besems bij is aangesloten: „Wij zijn ervan overtuigd dat elke individuele ziel een avontuurlijke reis door de eeuwigheid maakt, naar de volledige bewustwording van de volmaakte eenheid met de alles omvattende liefdevolle bron van energie (de schepper, God, Allah etc.). Ons aardse leven is een zeer waardevolle fase waar je de kans krijgt je te realiseren dat het paradijs hier op aarde in jezelf ligt.‟16

Dit citaat schijnt een verhelderend licht op de bovengestelde paradox, door onderscheid te maken tussen „de volmaakte eenheid met de alles omvattende liefdevolle bron van energie‟ en de „bewustwording‟ hiervan. De spirituele reis leidt mensen dus van onbewuste heelheid, naar bewuste heelheid. De volmaakte eenheid met de alles omvattende liefdevolle bron van energie ligt altijd al in onszelf besloten, en het leven op aarde wordt gezien als mogelijkheid om ons bewust te worden van dit „paradijs‟ in onszelf. Met de levensbeschouwelijke opvatting dat er altijd al een volmaakte eenheid bestaat en dat dit de essentie uitmaakt van wie wij zijn, wordt het zoeken naar verlossing buiten onszelf, in de wereld of in de toekomst, aan de hand van een

14 Gevonden op 21 juni 2011 op www.vimalgabrielsen.com/

15 Gevonden op 21 juni 2011 op www.komtotjezelf.com/tien-geboden-voor-zelfliefde.html 16 Gevonden op 21 juni 2011 op www.mediumschap.com

EENHEID IN VERSCHEIDENHEID | 36

projectie van een ideale innerlijke of wereldlijke toestand, op wijsgerig niveau teniet gedaan; aangezien „alles‟ al in onszelf aanwezig is en enkel om her-innering, her-kenning vraagt.

Spirituele en persoonlijke ontwikkeling: de weg naar binnen

Deze verwijzing naar het „paradijs in onszelf‟, leidt mij tot het thema van de innerlijke potentie en de ontwikkeling die mensen hierin doormaken. Het realiseren van de ware aard, komt veelal naar voren in samenhang met het realiseren van het persoonlijke levensdoel en de vervulling van het innerlijk potentieel. De verbeeldingen van transcendentie als innerlijk potentieel dat erop wacht gerealiseerd te worden, lijkt als belofte te werken die mensen in beweging zet om „aan zichzelf te werken‟. Dit proces wordt wel gezien als een ont-wikkelingsproces, waarin mensen zich hun essentie her-inneren en zich in dit proces ontdoen van overtollige persoonlijke en culturele ballast. Tegelijkertijd wordt er ook veel gesproken over spirituele en persoonlijke groei en het worden van een nieuw mens. Ik zal in deze subparagraaf de existentiële en morele thema‟s behandelen, die naar voren komen in het discours omtrent spirituele en persoonlijke ontwikkeling, en laten zien wat de gemeenschappelijke oriëntatiepunten hierin zijn.

De verbinding met de eigen essentie en het realiseren van het eigen potentieel en levensdoel, worden allen genoemd als aspecten van de transcendente staat. In sommige gevallen wordt het realiseren van diens ware aard gezien als het levensdoel en als de vervulling van het persoonlijk potentieel, in andere gevallen komt het vervullen van het potentieel naar voren als een meer specifieke, persoonlijke levensopdracht of –taak. Dit laatste komt duidelijk naar voren bij het medium Willemijn Besems: „Tijdens deze workshop gaan we ons bezighouden met jouw rol in de komende tijd. Wat voel je diep vanbinnen wat jouw taak is hier op aarde en wat houd je tegen om deze taak te vervullen. Wat wil jou ziel en hoe kun je hier naar luisteren.‟17 Het luisteren naar de leiding van de ziel, die zich innerlijk laat horen of voelen, wordt hierin aangeduid als manier om ons af te stemmen op onze persoonlijke levenstaak. Ook voor Willemijn gaat het in deze afstemming uiteindelijk om het ontdekken en uitdragen van ons „diepste zijn‟.

De weg naar binnen wordt door Willemijn omschreven als het leren luisteren naar je ziel. Tantrist Charlotte Norell geeft hier een nadere invulling aan, door een duidelijk spoor aan te duiden dat we kunnen volgen richting de verwezenlijking van ons potentieel. Charlotte stelt: „I believe that our innermost longing is to come home to the truth within us. The genuine, natural and loving. That which touches us and awakens our joy, enthusiasm and lifeforce. That which makes us evolve, stand in awe and feel passion for life.‟18

Charlotte stelt dat de ontwikkeling richting transcendentie (come home to the truth within us), zich aandient als ons diepste verlangen. Het pad dat ons in de richting leidt van onze waarheid, betreft daarom het volgen van onze diepste verlangens; hetgeen dat ons raakt en onze vreugde, enthousiasme en levenszin opwekt, hetgeen dat ons verwondering en passie voor het leven brengt.

Het innerlijk van het individu vormt zoals gezegd de toegangspoort tot de ervaring van het transcendente. Om in contact te komen met de transcendentie „in onszelf‟, dienen mensen eerst voeling te krijgen met al hetgeen dat in hen leeft. Het contact met de eigen gevoelens en verlangens vormt de eerste stap op weg naar diepere lagen in zichzelf en van de werkelijkheid, waar mensen toegang hebben tot (transcendente) wijsheid en liefde. De eigenheid van het individu en diens diepste verlangens, vormen als het ware de richtingwijzers naar het ware, hoger of transcendente Zelf. Hier kan het individu zich op afstemmen en zo duidelijkheid krijgen over de weg die te gaan is voor het verwezenlijken van diens potentieel. De zoektocht naar zichZelf, vertaalt zich dus vaak in het ontdekken en ontwikkelen van de eigen kracht, passies en talenten.

17 Gevonden op 21 juni 2011 op www.mediumschap.com/workshops.php

EENHEID IN VERSCHEIDENHEID | 37

Dit komt naar voren in de vele verwijzingen naar groei en ontwikkeling - ook wel omschreven als „ont-wikkeling‟, waarmee aangeduid wordt dat het in de „groei‟ eerder om loslaten gaat van wat onecht is of oud, dan om het aanleren van nieuwe dingen. Een deelnemer van het festival illustreert dit in een filmpje op de website van Open Up: „Groei is terugkomen naar jezelf, als je al die jaren hebt gedaan wat je eigenlijk niet wil. Dat is op een gegeven moment voorbij, en dan ont-dek je, dat zijn twee woorden, ont-dekken, dan ontdek je jezelf weer. (…) Dansen, zingen, het verbindt je met jezelf, je hogere zelf zoals je wilt. „Be the best you can be‟ heb ik eens in een training geleerd, dat kun je hier in de praktijk brengen...‟19

Workshopgever Marian van Noort maakt onderdeel uit van het team van „Strip je Vrij‟, dat de striptease gebruikt als zelfontwikkelingsmethode voor vrouwen. Hier krijgt de metafoor van het ont-wikkelen een letterlijke invulling. Teamgenoot Marielle Kleynjan stelt: „… hoe meer lagen ik afpel, hoe sterker ik me voel. Door de angst heen, met heel veel humor en plezier, strip ik mezelf. Wat dan tevoorschijn komt is geen bloot bang meisje maar een hele sterke, geweldige en sensuele vrouw.‟20 _{Hier zien we in beide citaten duidelijk terugkomen, dat de metafoor van het} ont-wikkelen duidt op het contact maken met de unieke eigenheid van de persoon, en dat dit uiteindelijk leidt tot meer zelfvertrouwen en kracht. Hier komt ook het thema van expressie en