4. Conclusies en slotbeschouwing
4.2 Slotbeschouwing en aanbevelingen
Voor de Nederlandse aardappelzetmeelsector dient zich een periode aan waarin politieke besluiten een belangrijk effect kunnen hebben. Dit is niet nieuw. Eerder was dat onder meer het geval bij de vorming van het Europese landbouwbeleid in de jaren zestig, waarbij voor aardappelzetmeel onderdak werd gekozen in de graanmarktordening, en nadien, rond 1980, bij de beslissingen om de ingrijpende milieusanering van de verwerkende bedrijven vanuit de Nederlandse overheid te ondersteunen. Nu gaat het om de vraag of en zo ja wan- neer de sector het kan stellen zonder (productiegebonden) steun vanuit de EU.
De sector lijkt, onder invloed van de besluiten over de hervorming van het GLB in 2003 en de daarop volgende ontwikkelingen (aanpassing suikerbeleid, Health check en dergelijke), de komende jaren (voor)bereid te zijn een dergelijk 'beleidloos' tijdperk in te gaan. Dit neemt niet weg dat vanuit de sector wordt verwacht dat het proces van beleids- aanpassing met de nodige zorgvuldigheid wordt uitgevoerd. In hoofdstuk 3 (paragraaf 3.6) zijn enkele elementen voor begeleidend beleid aangeduid.
Het is hierbij van belang aandacht te geven aan de onderlinge afstemming en fasering van de aanpassingen van het beleid. Hierbij zal er ook oog moeten zijn voor de mogelijke veranderingen van het toeslagenbeleid als geheel. Dat kan, zoals in dit rapport al is aange- duid, verder gaan dan (alleen) ontkoppeling. Afgezien van ontkoppeling kunnen voor de zetmeelaardappelen telende bedrijven wat betreft het toeslagenbeleid verschillende veran- deringen ingrijpende gevolgen hebben, zoals:
- verdergaande kortingen op de toeslagen; - regionalisatie van de toeslagen; en - vermaatschappelijking van de toeslagen.
Gegevens (in hoofdstuk 2) wijzen op de grote betekenis van de toeslagen voor het inkomen van de akkerbouwbedrijven met zetmeelaardappelen. Hierbij zij nog wel opge- merkt dat voor zover er (hogere) kortingen uit hoofde van het budget van de EU dan wel voor plattelandsbeleid (modulatie) komen, dat deze naar valt aan te nemen geleidelijk toe- gepast worden. De regionalisatie van de toeslagen (ofwel flat rate) veronderstelt dat er eerst een volledige ontkoppeling van de premies plaats vindt. Anders blijft er op een deel van de landbouwgrond een hoger totaal aan toeslag- en premiebedragen rusten en wordt de beoogde vereenvoudiging maar ten dele gerealiseerd. De vermaatschappelijking van de toeslagen gaat er van uit dat de toeslagen worden toegekend op grond van criteria. Deze moeten nog worden bepaald en in EU-verband worden afgestemd en getoetst. Met de vast- stelling en toekenning van bedragen op basis hiervan zullen naar verwachting ten minste enige jaren gemoeid zijn. Een en ander wijst er op dat het tijdpad van dergelijke verande- ringen niet gelijk hoeft te lopen met de veranderingen die vooral voor de aardappelzet-
meelsector kunnen gaan gelden. Er kan dus van een volgtijdelijke afhandeling sprake zijn die voldoende recht doet aan het vermogen tot aanpassing van de sector.
Literatuur
Association des Amidonniers et Féculiers (AAF) <http://www.aac-eu.org/index.html> 2007.
Association des Amidonniers et Féculiers (AAF), Reform of the Sugar CMO, a challenge
for the EU starch industry. Brussel, maart 2004.
'Jaarverslag 2005/2006', (december 2006) <http://www.avebe.name/group/index_nl.htm> AVEBE, Foxhol.
'World Market for Starches/Glucose, Emphasiging Cassava (preview)', (2006) <http://www.bccresearch.com/fod/FOD037A.asp> BCC Research.
Berkhout, P. en S. van Berkum, Hervorming suikermarktordening; Gevolgen voor de sui-
kerproducenten, de suikerverwerkers en de (sucro)chemische industrie. Rapport 6.05.15.
LEI, Den Haag, 2005.
Berkum S. van, C.J.A.M. de Bont, J.F.M. Helming en W.H. van Everdingen, Europees
zuivelbeleid in de komende jaren. Rapport 6.06.12. LEI, Den Haag, 2006.
Bont, C.J.A.M. de, J. Bolhuis, W.H. van Everdingen, J.F.M. Helming, J.H. Jager en M.G.A. van Leeuwen, Bedrijfstoeslagen in de landbouw; Naar volledige ontkoppeling en
flat rate? Rapport 6.07.11. LEI, Den Haag, 2007.
Bont, C.J.A.M. de, S. van Berkum, J.H. Jager en J.F.M. Helming, Suikerbeleid; Gevolgen
van de Europese besluiten voor de Nederlandse akkerbouw en de Europese suikermarkt.
Rapport 6.06.06. LEI, Den Haag, 2006.
Bont, C.J.A.M. de, J.F.M. Helming en J.H. Jager, Hervorming Gemeenschappelijk Land-
bouwbeleid 2003; Gevolgen van de besluiten voor de Nederlandse landbouw. Rapport
6.03.15. LEI, Den Haag, 2003.
Bont, C.J.A.M. de, P. Berkhout, J.S. Buurma en J.H. Jager, Van diversiteit naar uniformi-
teit; Ontwikkeling landbouwmilieubeleid in Europese context. Rapport 6.02.07. LEI, Den
Haag, 2002.
Bont, C.J.A.M. de, J.F.M. Helming, J.H. Jager, S.R.M. Janssens en G.S. Venema, Hoe
bouwt de boer voort? Ontwikkeling van akkerbouw en andere opengrondsteelten in de Ne- derlandse akkerbouwregio's. Rapport 6.01.03. LEI, Den Haag, 2001.
Centrum voor Arbeid en Beleid (CAB), Werkgelegenheidsonderzoek provincie Groningen. Groningen, januari 2007.
Commissie Structuurversterking Veenkoloniën (Commissie Hoekstra), Van Afhankelijk-
heid naar kracht, advies en bijlagen, Drachten, 2001. Analyse van de sociaal-economische
situatie in de Drents-Groningse Veenkoloniën en van de effectiviteit van beleid en maatre- gelen. Onderdelen Hoofdrapport; Beleidsanalyse Veenkoloniën. Bijlage rapport 1 (auteur: Grontmij); Sociaal-economische analyse Veenkoloniën. Bijlage rapport 2.
Commissie Veenkoloniën, Analyse Veenkoloniën Probleemgebied of land van belofte. LNV, Den Haag, 2007. http://www.veenkolonien.nl/
Commissie Veenkoloniën, Strategische Plananalyse Veenkoloniën. LNV, Den Haag, 2007. Europese Commissie (EC), Verslag van de Commissie aan de Raad over de contingente-
ringsregeling voor de productie van aardappelzetmeel. COM(2006) 827 definitief, Brus-
sel, 19.12.2006.
Europese Commissie (EC), Hervorming in de sector suiker: de Commissie stelt voor de
herstructureringsregeling in deze sector te verbeteren. Persbericht. Brussel, 7 mei 2007.
Europees Parlement (EP), Verslag over het voorstel voor een verordening van de Raad tot
wijziging van Verordening (EG) nr. 1868/94 tot vaststelling van een contingenteringsrege- ling voor de productie van aardappelzetmeel. A6-0137/2007. Brussel, 13.4.2007.
EZ, Ministerie van Economische Zaken, Voortgang uitvoering Kompas voor het Noorden,
Brief aan de Tweede Kamer. Den Haag, 12 juli 2007.
Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen, The Court annuls the new support
scheme for cotton. Press Release, no 678/2006. Luxemburg, 2006.
HPA, Contingenteringsregeling zetmeelaardappelen. Hoofdproductschap Akkerbouw, Den Haag, september 2006.
Leneman, H., J. Groten, E. de Bakker en M. van der Elst, Natuur in de benen en tussen de
oren. Rapport 7.06.09. LEI, Den Haag, 2006.
LMC International Ltd., Evaluation of EU policy for starch products. Oxford, 2002.
LNV, Brief aan de Tweede Kamer over besluiten in het kader van de hervorming van het
GLB. Den Haag, 23-04-2004.
OECD/FAO, Agricultural Outlook 2006-2015. Organization for Economic Co-operation and Development, Paris, 2006.
Rijks Universiteit Groningen (RUG), Noordelijke Arbeidsmarktverkenning 2007. Gronin- gen, 2007.
Silvis, H.J. en C.J.A.M. de Bont, Perspectieven voor de agrarische sector in Nederland;
Achtergrondrapport bij 'Kiezen voor landbouw'. PR 05.05. LEI, Den Haag, 2005.
Smit, A.B., H. Prins, N.J. Jukema, C.H.G. Daatselaar, B.H.C. van der Waal, R.W. van der Meer en J. Zijlstra, Ondernemen met bedrijfstoeslagen, Een hele verandering? Rapport 6.06.09. LEI, Den Haag, 2006.
Smit, A.B. en H. Prins, Gevolgen van invoering Mid Term Review voor de akkerbouw in
Noord-Oost Nederland. Rapport 6.03.03. LEI, Den Haag, 2003.
Smit, A.B., J.H. Jager, H. Prins en R.W van der Meer, Gevolgen van de hervorming van
het Europese landbouwbeleid voor de landbouw in Noord-Nederland. Rapport 6.04.01.
LEI, Den Haag, 2004.
Smit, A.B., P.L. de Wolf en J. Zijlstra, Een gebied in beweging; De verwachte ontwikke-
lings-richtingen van landbouwbedrijven in de Veenkoloniën. Rapport 2.05.09. LEI, Den
Haag, 2005.
Strijker, D., Essay, Veenkoloniën, Voorbereiding POP II, Groningse deel. Groningen, fe- bruari 2007.
Strijker, D., Rural dynamics, Of hoe het platteland sneller verandert dan de stad. Inaugure- le rede, Groningen, mei 2006.
Strijker, D., Landbouwkundige toekomstvoorspellingen: de Veenkoloniën in 2020 en 2050. RUG-Rapport 301. Faculteit der Ruimtelijke Wetenschappen/Urban and Regional Studies Institute, Groningen, 2003.
Voort, M.P.J. van der, Saldi van energiegewassen, Saldoberekeningen van energiegewas-
sen voor covergisting en bio-ethanolproductie. Rapport PPO nummer 32500580. Lelystad,