NOODzAAK, DEfINITIE EN KANSEN VAN EEN
Kader 21. Sharing City Seoel
Kader 20. Gemeente Groningen op weg naar afvalloze stad
De gemeente Groningen wil een afvalloze stad worden, die al zijn afval hergebruikt. Daartoe werkt zij aan een nieuw plan voor het inzamelen en het scheiden van afval tot 2020, aansluitend op de duurzaamheidsdoelen uit het collegeprogramma. Momenteel wordt in Groningen 54% van het huishoudelijk afval gescheiden. De inwoners scheiden daarvan zelf thuis 39%. De overige 15% wordt gescheiden in de afvalscheidingfabriek van het afvalverwerkingsbedrijf Attero. Dat percentage moet omhoog, volgens de gemeente.
Burgemeester en wethouders hebben vijf varianten op papier gezet voor de inzameling en verwerking van het huishoudelijk afval tot 2020:
1. De huidige situatie handhaven;
2. Extra acties inzetten om het scheiden van afval te stimuleren;
3. Uitbreiding van variant 2 door ook kunststof, PET-flessen en dranken-kartons bij de bron te scheiden;
4. Omgekeerd inzamelen: inzameling van herbruikbaar afval wordt voor de bewoners makkelijker gemaakt en de inzameling van het restafval moeilijker;
5. Diftar (gedifferentieerde tarieven): wie meer afval heeft, betaalt meer (betaling per huisvuilzak).
Burgemeester en wethouders willen over de varianten in gesprek met de gemeenteraad. Daarbij worden de uitkomsten van een enquête
betrokken die gehouden is onder de leden van het Stadspanel. Eind 2015 hoopt de gemeente een nieuw afvalbeheerplan te kunnen vaststellen (FocusGroningen, 2015).
Kader 21. Sharing City Seoel
Seoel heeft meer dan 10 miljoen inwoners. De stad ziet zich geconfron-teerd met een aantal forse problemen. Door de sterke industrialisatie en hoge consumptievraag heeft 49% van de huishoudens schulden en wordt dagelijks 9.000 ton afval geproduceerd. Daarnaast vergrijst de stad sterk en is er veel eenzaamheid (zichtbaar in de toename van het aantal zelfdodingen en lage scores in geluksgevoel). 60% van de inwoners leeft in flats en appartementencomplexen met wel 1000 tot 2000 bewoners. De stad heeft ook sterke punten: een goed internetnetwerk en metrosys-teem. Gebruikmakend van deze infrastructuur heeft de gemeente zich de volgende doelen gesteld: het verbinden van mensen door het aanbieden
3. Zelfvoorzienende regio
Bij de zelfvoorzienende regio wordt ervan uitgegaan dat alles wat gebruikt wordt, zelf geproduceerd, hergebruikt en gerecycled wordt. Al het benodigde water, energie of fosfaat wordt zelf geproduceerd, hergebruikt of gerecycled en wijken, steden of stedelijke regio’s zijn CO2 neutraal. Voorbeelden waar men dit nastreeft zijn De Ceuvel in Amsterdam, EVA-Lanxmeer in Culemborg en Iewan–Strowijk in Nijmegen. Waar de regio zonder afval zich beperkt tot het verminderen en het recyclen van afval, is de zelfvoorzienende regio breder en zet in op alle negen circulaire niveaus (refuse, reduce, re-use, repair, refurbish, remanufacture, re-purpose,
recycle, recover). De nadruk in de zelfvoorzienende regio ligt op de biolo-gische keten. Ook zelfvoorzienend worden op het gebied van voedsel kan hiervan onderdeel uitmaken. De schaal waarop voedselketens gesloten worden, kan variëren.17
• Het delen van producten en diensten onderling, zonder geld te betalen; • Open data: 1.300 data zijn publiek opengesteld; • mogelijkheden; • Wifi is opengesteld op markten, in parken en overheidskantoren; • Fotobank openstellen: 250.000 foto’s zijn voor het publiek beschikbaar (Johnson, 2014).
van sharing services, het herstellen van vertrouwen en gemeenschaps-gevoel, het verminderen van afval en overconsumptie en het activeren van de lokale economie.
De gemeentelijke strategie berust op drie pijlers: verander verouderde wetgeving en systemen, steun initiatieven gericht op delen en moedig burgers aan om te delen. De stad zorgt voor de infrastructuur (wetten, instituties, social trust capital). Met andere woorden de stad plaveit de weg voor de deeleconomie. Het wordt gezien als een creatief publiek-privaat partnerschap. De sleutelactiviteiten zijn:
• Het openstellen van publieke gebouwen, wanneer deze niet gebruikt worden, voor activiteiten zoals vergaderingen;
• Het selecteren van een aantal start-ups, die vergaderruimte, fondsen, training en advies krijgen;
• Het oprichten van een sharehub, waar je alles kunt vinden wat er gedeeld kan worden in Seoel;
• Het financieel ondersteunen van Airbnb-achtige activiteiten, kinder-kledingruil, parkeerplaatsdelen, productendelen enzovoort;
• Start-up school, waar je kunt leren hoe deelactiviteiten op te zetten; • Opstarten van een project waarin lege kamers bij ouderen gehuurd
kunnen worden door jongeren om het huizentekort en de eenzaam-heid van ouderen aan te pakken;
• Het oprichten van een jongerenclub die jongeren bij elkaar brengt en hen aanzet om hun toekomst te ontwerpen;
• Het delen van auto’s; 17 Van Steekelenburg (2012) maakt onderscheid in een straal van 30 km (metropool), 100 km (regio) en 300 km (superregio). Afhankelijk van het inwonertal en grondgebruik in deze gebieden kunnen er verschillende kansen liggen voor afzet van landbouwproducten en het hergebruik van reststromen; twee thema’s waarvoor afstand een belangrijke factor is.
4. Industriële symbiose
Circulaire economie wordt bevorderd door het uitwisselen van reststromen. Wat voor de een afval is, kan voor de ander grondstof zijn. Net zoals in
de natuur is het afval van het ene organisme, voedsel voor het andere. Bedrijven kunnen zo een ‘industrieel ecosysteem’ vormen. Een goed voor-beeld hiervan is Kalundborg in Denemarken (Figuur 5). In Kalundborg worden stoom, verscheidene grondstoffen (bijvoorbeeld zwavel), vliegas en slib uitgewisseld tussen bedrijven. In het systeem werken een olie- raffinaderij, een gipsproducerend bedrijf, een farmaceutisch bedrijf, een viskwekerij, een kolengestookte elektriciteitscentrale en de gemeente samen. Gipsplaatfabriek Olieraffinaderij Zwavelzuurproducent Betonfabriek Elektriciteitscentrale Wegaanleg
Viskweek Lokale boeren
Gemeente Kalundborg Bio installatie Varkenshouderij gas gas stoom zwavel gips slib vluchtige assen stoom afval-warmte afvalwarmte (retour) gist vergis-tingsslib slib afval-warmte