Scenario 3: Lage privacywaardering & sterke regulering

in 2020 wat er in de afgelopen 30 jaar is veranderd. Hierbij stuiten de onderzoekers op een onderzoeksrapport uit 2007, met daarin de volgende tekst onder het kopje

“maatregelen ter bevordering van de nationale veiligheid”:

“Men schat de effectiviteit van de voorgelegde maatregelen in het algemeen positief in, maar de inbreuk op de privacy wordt groot gevonden. Opvallend echter is dat ondanks deze inbreuk op de privacy, geen van de maatregelen door een meerderheid onaanvaardbaar wordt gevonden. Dit impliceert een groot vertrouwen in de wijze waarop de overheid met persoonsgegevens omgaat. Dit blijkt ook uit de bevinding dat de groep die denkt dat de veiligheid toeneemt wanneer de overheid meer over burgers weet, veel groter is dan de groep die denkt dat de veiligheid dan afneemt (bijvoorbeeld door misbruik van informatie).”

De onderzoekers moeten glimlachen bij de zin “de inbreuk op de privacy wordt groot gevonden”. Ze lezen het een aantal maal, totdat ze het snappen. In 2020 is privacy namelijk geen issue meer, laat staan dat het een onderzoeksvraag waard is. Er zijn nog een handvol personen die vragen om aandacht voor privacy, maar de meerderheid van de mensen verwacht simpelweg dat de overheid gewoon effectieve maatregelen ter bevordering van de veiligheid neemt. En daar is nu eenmaal informatie over personen voor nodig. De onderzoekers concluderen dat andere beleidsthema’s het gewonnen hebben van de privacy.

Na de enorme debacles met geprivatiseerde overheidstaken als de NS, de energiebedrijven (massale stroomstoringen in 2010), de Belastingdienst en de gemeenten Dordrecht en Enschede is in 2020 de tucht van de overheid weer helemaal terug. Burgers merken dat zij in de zogenaamde ‘markten’ veel meer geld kwijt zijn aan

Beveiligde vrouwen

Fátima loopt terug naar huis na het doen van boodschappen bij de supermarkt op het Albert Plesmanplein in Zaandam. Nou ja, naar huis. Zo voelt het nog steeds niet.

Sinds drie maanden woont ze in een blijf van mijn lijf huis. De situatie thuis is onhoudbaar geworden. Nadat haar man erachter is gekomen dat ze een relatie heeft met één van haar collega’s is de gehele familie furieus. Haar man slaat haar aan de lopende band en ze heeft gegronde vermoedens dat zij het slachtoffer van eerwraak dreigt te worden. Om die reden heeft ze onderdak gezocht in een blijf van mijn lijf huis, speciaal bedoeld voor Islamitische vrouwen. Omdat de problematiek van deze groep vrouwen zo lastig is (een hele gemeenschap is naar hen op zoek) regelen ze daar extra zaken om haar veiligheid te garanderen. Daarom loopt Johan nu naast haar. Johan werkt bij een beveiligingsbedrijf en is één van de bewakers die je kunt vragen met je mee te gaan als je genoeg krijgt van het binnen zitten. Sinds drie jaar is er deze mogelijkheid, die wordt gefinancierd vanuit 50% overheidssubsidies en 50%

donaties van burgers. Het vergroot het gevoel van veiligheid van de vrouwen enorm.

zorgverzekeringen en dergelijke. Door de ervaringen geven burgers aan dat zij het belangrijk vinden dat de overheid meer taken op zich neemt, maar deze tegelijkertijd ook efficiënt en kwalitatief goed uitvoert. Om dit laatste te realiseren is het noodzakelijk dat de overheid heldere regels neerzet en deze regels streng handhaaft.

De roep om een sterkere overheid heeft ook geleid tot een verdriedubbeling van de ledenaantallen van politieke partijen. De Socialistische Partij en de Groep Wilders zijn de grootste partijen geworden en regeren samen. Zij hebben als gemeenschappelijk thema dat de overheid meer regels moet stellen en deze veel duidelijker en strenger bewaakt.

Tegelijk met het “30 jaar Nationaal Vrijheidsonderzoek” vindt het slotsymposium plaats van het College ter Bescherming Persoonsgegevens (CBP). De Tweede Kamer heeft in ruime meerderheid besloten dat het CBP niet langer nodig is. Als er al burgers zijn die klagen over privacy, dan kunnen zij zich wenden tot het Nederlandse rechtssysteem. Als laatste stuiptrekking organiseert het CBP een slotsymposium om terug te kijken op 22 jaar bescherming persoonsgegevens. Een vijftal topsprekers is uitgenodigd om diverse thema’s te belichten: informatie verzameld, zoals boodschappengegevens, reisgedrag (kentekenscanning, OV-chipkaart, loopgedrag door middel van camera’s), onderwerpen van werkstukken van kinderen en ga zo maar door. De data mining- en opslagtechnieken zijn zodanig verbeterd dat de hoeveelheid informatie die hiervoor dient te worden opgeslagen geen probleem meer is.

Dienstverlening

De dienstverlening van de overheid is volgens de tweede spreker enorm verbeterd. Zoals de slogan van de Belastingdienst al aangeeft: “leuker kunnen we het wel maken, en dat zullen we doen ook!”. Er is, waar

mogelijk, sprake van

geautomatiseerde dienstverlening

‘voorbij het loket’: burgers ontvangen diensten automatisch, omdat de overheid op basis van het koppelen van informatie weet dat zij er recht op hebben. Hierdoor is er ook

overheid ook meer en meer een adviseur van en voor haar burgers. Zo kan de overheid Automatisch aan het werk?

Karin Zondervan krijgt moeiteloos een uitkering, direct de dag nadat ze is gescheiden. Zonder dat ze iets hoeft te doen, wordt er geld op haar rekening gestort. Daarnaast worden haar gegevens en CV op de landelijke vacaturebank geplaatst. Karin zag dat er direct drie afspraken zijn ingepland. Deze afspraken met mogelijke nieuwe werkgevers, zijn geautomatiseerd aangemaakt op basis van haar profiel. De agenda van Karin is ook zichtbaar op de vacaturebank, zodat anderen daar afspraken in kunnen plannen en kunnen zien waar Karin allemaal solliciteert. De eerste drie banen vind Karin niets en ze gaat niet in op het aanbod wat ze daar krijgt, wat direct wordt vermeld op de vacaturesite. Dat is wel een risico wat ze daar neemt. Na het afzeggen van vijf banen zal ze automatisch gekort gaan worden op haar uitkering.

bijvoorbeeld, op basis van informatie uit werkstukken van leerlingen, aangeven wat de beste beroepskeuze voor hen is.

Handhaving

De derde spreker is de landelijke Handhavingsman. Hij spreekt vol trots over de resultaten die de nationale Handhavingsdienst heeft bereikt. Door het combineren van alle overheidstaken rondom handhaving (politie, milieu, bouw, economisch, sociaal etc.) wordt de handhaving fors goedkoper. Er worden letterlijk miljarden bespaard. Daarnaast wordt er dankzij het slim koppelen van informatie veel effectiever gewerkt, waardoor risico-sturing, profiling, op afstand handhaven en tracking-and-tracing (Live Google Earth) mogelijk zijn. Burgers ervaren hun leefomgeving als veel prettiger en geven dat ook aan in het Nationale Geluksonderzoek.

Beleidsvorming

De vierde spreker is aan de beurt. “Beleidsvorming heeft een totaal andere betekenis gekregen dan 20 jaar geleden,” zo stelt hij. Beleidsvorming kent veel kortere lijnen, is zo laag mogelijk belegd en kent over het algemeen veel kortere doorlooptijden. Zo worden veel beleidskeuzes over een wijk gemaakt door de bewoners van die wijk via interactieve en digitale beleidsvorming. Ook kan de overheid, op basis van profielen, heel direct doelgroepen betrekken bij haar beleidsvorming. Dankzij de snelheid en betrouwbaarheid van de digitale technieken is het mogelijk om beleid en regels rechtstreeks te formuleren op basis van interactieve peilingen. Ook de vertaling van beleid naar uitvoering kan tegenwoordig veel sneller gemaakt worden, in een groot aantal gevallen zelfs al real-time.

ICT

De laatste spreker laat een toetsenbord zien. “Kennen jullie dit nog?,” vraagt hij aan de aanwezigen. In 2020 zijn de toetsenborden verdwenen en werken mensen vrijwel alleen nog maar met geïntegreerde (‘embedded’) technologie. Hierbij wordt veelal gecommuniceerd door middel van stem- of draadloze technieken als RFID-3. Daarnaast zijn de analysetechnieken sterk verbeterd, waardoor het mogelijk is beleid en regelgeving automatisch te vertalen naar de relevante systemen.

Ahmed Handhaver

Ahmed werkt voor de nationale Handhavingsdienst en is Handhaver voor drie wijken in Emmen. Zijn taak is om daar ‘alles in de gaten te houden wat in de gaten gehouden moet worden.’ Hij moet letten op criminele en illegale activiteiten op allerlei terreinen, zoals diefstal, inbraak, illegale bouw, illegale milieustortingen, overbewoning, huiselijk geweld, fraude, noem maar op.

’s Ochtends na het ontbijt pakt hij zijn “Mobile Agent’ die continu in verbinding staat met de hoofdcentrale van de nationale Handhavingsdienst. Daar worden, op basis van informatie uit allerlei bronnen, risicoplekken vastgesteld. Ahmed ziet op zijn ‘Mobile Agent’ een digitaal kaartje waarop risicoplekken staan vermeld en met kleur is aangegeven om welke risico’s het gaat. Als hij klikt op een risicoplek dan krijgt hij alle gegevens van de betrokken bewoners (inclusief foto’s, relaties met mogelijke overtreders en bijvoorbeeld lidmaatschappen of abonnementen). Daarnaast krijgt hij een voorstel voor een route, zodat hij de belangrijkste risicoplekken als eerste bezoekt.

Als Ahmed de deur uitloopt begint zijn dag. Dankzij tracking-and-tracing kunnen zijn bazen ook zien dat Ahmed begonnen is. Als Ahmed in gevaar is, dan pikt zijn “Mobile Agent” dit op door de veranderingen in zijn bewegingen en zijn stem. Automatisch worden dan zijn collega’s die het dichtste bij zijn opgeroepen.

De dagvoorzitter concludeert tenslotte dat burgers weinig waarde hechten aan hun privacy, omdat ze in een land wonen dat zij als veiliger, prettiger en leuker beleven dan 22 jaar geleden. Hij komt tot de conclusie dat het CBP nuttig werk heeft verricht in de afgelopen jaren, maar dat ze nu als apart controlerend orgaan overbodig is. Daarna nodigt hij iedereen uit voor de borrel.