Vragen Kernpunten
1. Wat is uw rol en/of verantwoordelijkheid?
Medeverantwoordelijk voor implementatie van Scrum methode binnen OIB CB ING Bank. Daarnaast verantwoordelijk voor eerste- lijn-risk management binnen ING Commercial Banking.
2. In hoeverre zijn IT
projecten (als in software- ontwikkeling) en haar bijkomende risico’s sector afhankelijk (als voorbeeld vergelijken we overheid en financiële sector)?
Veel overlap tussen software ontwikkel trajecten bij overheden en banken, aangezien er veel complexe projecten worden uitgevoerd met veel afhankelijkheden naar andere partijen (zoals andere banken, overheden, toezichthouders).
Daarnaast banken evenals overheden hebben beide dat “alle Nederlanders” klanten zijn. Iedereen heeft een “burger service nummer” en iedereen bankiert. Het betreft beide zeer gevoelige informatie.
3. Wat zijn naar uw idee de voornaamste IT project faal & succes factoren?
Complexiteit door wijzigende requirements gedurende het project, niet goede inschattingen qua budget & tijd, slecht
verwachtingsmanagement/communicatie met eindgebruiker, geen goede samenwerking tussen mensen, afhankelijkheden tussen verschillende projecten en leverancier, rol/kunde/kennis van mens: communicatie en skillsets van ontwikkelaars, project managers, stakeholders en de moeilijke brug tussen business en IT. 4. In hoeverre zijn IT project
faal & succes factoren verschillend voor software- ontwikkeling en andere ICT projecten?
In fundament zijn ze hetzelfde aangezien het gaat over het succesvol laten draaien van een project.
5. Hoe ondervangen agile systeemontwikkelingsmet hoden (waaronder Scrum) de belangrijkste IT project faalfactoren?
Scrum projecten ondervangen van nature al veel project risico’s door de transparantie, korte cycli, er is veel overleg tussen de betrokken partijen. Scrum is een reactie op voorgaande project methodes. Er is echter geen perfecte methode. Ook scrum heeft voor en nadelen.
6. Welke agile
ontwikkelmethode wordt het meest toegepast bij u?
Wat betreft agile methoden: alleen scrum. Er zijn echter ook nog wat projecten die op waterval basis worden gedaan, maar van deze methode nemen we afscheid.
7. Wat zijn de sterktes/voor- en/of risico’s /nadelen van Scrum?
Voordelen: Transparantie; problemen zijn snel helder door korte cycli, snelle levertijd, werkende software, veel energie door manier van werken, flexibel voor veel verschillende aanpassingen, stabiele teams (er wordt gewerkt met vaste teams). Nadelen:
overkoepelende aansturing is moeilijker, wat is lange termijn visie, minder documentatie kan een risico vormen, mensen met de juiste skillset, veel product owners, leidt tot veel afstemmingen, het vergt een heel andere manier van sturen, ook vanuit senior
management. Dit kan een uitdaging zijn: echte volledige support vanuit senior management.
8. Wat zou de rol van IT auditor moeten/kunnen zijn bij Scrum? Waar zou zijn/haar aandacht naar moeten uitgaan?
Minder focus op formele aspecten, maar vooral focus op de essentie van Scrum en daarnaast de IT inhoud. Kijk naar belangrijke fasen zoals: Definition of done-, Definition of ready, Definition of shipable: wat is er opgeleverd en wat waren de acceptatie criteria. Kijken naar belangrijke fasen: planning, stand-up sessions, review of demo, retrospect. Hoe verloopt de communicatie in de
teams/interactie tussen mensen? Hoe is automatisering ingericht (Development/Ops/Rechten/Testen/Deployment).
Bijlage IV: Samenvattende gespreksverslagen (2/7) Gespreksverslag Hans Pothuizen (GVHP)
Vragen Kern punten
1. Wat is uw rol en/of verantwoordelijkheid?
Lijnmanager Applicatie ontwikkeling voor internet en mobiel binnen ABN AMRO. Daarnaast 4 jaar geleden heeft HP agile scrum geïmplementeerd op afdeling (op eigen initiatief, bottom-up). 2. In hoeverre zijn IT
projecten (als in software- ontwikkeling) en haar bijkomende risico’s sector afhankelijk (als voorbeeld vergelijken we overheid en financiële sector)?
Er is sprake van vrij veel bureaucratie bij beide typen van organisaties. De organisaties lijken wel op elkaar gezien de complexiteit.
3. Wat zijn naar uw idee de voornaamste IT project faal & succes factoren?
Complexiteit en onduidelijkheid over de requirements, i.v.m. meerdere vragende partijen, plotselinge wijzigingen in vereisten (i.v.m. ontwikkeling bij concurrenten), onduidelijke
randvoorwaarden, traditionele projecten een schijnzekerheid gecreëerd door het hebben van “approvals” op
wijzigingen/projecten (zorgt voor een schijnzekerheid regeldruk). 4. In hoeverre zijn IT project
faal & succes factoren verschillend voor software- ontwikkeling en andere ICT projecten?
Deze zijn in principe gelijk. De methodes zijn hetzelfde.
5. Hoe ondervangen agile systeemontwikkelingsmet hoden (waaronder Scrum) de belangrijkste IT project faalfactoren?
De belangrijkste manier waarop scrum faalfactoren ondervangt is door de transparantie die het geeft. Er is geen mogelijkheid tot “bukken”. Daarnaast zorgt scrum ervoor dat alle partijen goed betrokken zijn en daarmee er altijd helderheid is wat betreft de verwachtingen. Scrum is transparant.
6. Welke agile
ontwikkelmethode wordt het meest toegepast bij u?
Scrum
7. Wat zijn de sterktes/voor- en/of risico’s /nadelen van Scrum?
Voordelen: Positieve energie in het team. De methode is mens gericht met een hoog, lerend vermogen, het past bij nieuwe tijdsgeest, Transparantie, je kan niet bukken, frequente interactie met business, wat leidt tot betere requirements stelling.
Nadelen: juiste randvoorwaarden niet in place (het moet passen bij mensen/cultuur), mogelijk niet goed te overzien wat de effecten zijn bij implementatie en vraagt andere aansturing, relatief weinig hygiëne afspraken, kwaliteit en documentatie, grote projecten zijn een uitdaging (i.v.m. afhankelijkheden, politiek), te weinig support van senior management/sponsors.
8. Wat zou de rol van IT auditor moeten/kunnen zijn bij Scrum? Waar zou zijn/haar aandacht naar moeten uitgaan?
Traditioneel werd er een audit gekozen als het project was afgelopen. HP pleit ervoor er meer tijdig bij betrokken te zijn, gedurende project zelf op een meer continue wijze. Audit zou zich kunnen richten op de juiste kwaliteitseisen (juiste toepassing code, acceptatie criteria), hoe project gemanaged wordt en de
Bijlage X: Samenvattende gespreksverslagen (3/7) Gespreksverslag Jasper Lamers (GVJL)
Vragen Kern punten
1. Wat is uw rol en/of verantwoordelijkheid?
Jasper Lamers (JL) is Agile coach – Cap Gemini bij ING en in het verleden bij UWV (overheid) en Rabobank. Als coach is JL
verantwoordelijk om de scrum masters en product owners en de lijn managers te begeleiden om de Agile mindsets te krijgen 2. In hoeverre zijn IT
projecten (als in software- ontwikkeling) en haar bijkomende risico’s sector afhankelijk (als voorbeeld vergelijken we overheid en financiële sector)?
Bij overheid is er nog wel vaak sprake van waterval omgeving bij software ontwikkeling, maar ook daar maakt men stappen naar Agile scrum. Financiering is meer zeker bij projecten bij overheid. Overheid is wat minder transparant. Projecten kunnen langer doorlopen bij overheid. Agile is overigens de manier om dat tegen te gaan: aanmodderen is niet meer mogelijk aangezien het zo transparant is. Banken voelen de pijn sneller van niet goedlopende projecten.
3. Wat zijn naar uw idee de voornaamste IT project faal & succes factoren?
Gebrek aan transparantie, onduidelijke requirements die gesteld zijn. Werkelijkheid is grilliger dan men denkt: fouten komen tijdens het bouwen van software.
4. In hoeverre zijn IT project faal & succes factoren verschillend voor software- ontwikkeling en andere ICT projecten?
Requirements opstellen en het feit dat werkelijkheid gilleriger is, geldt voor alle projecten.
5. Hoe ondervangen agile systeemontwikkelingsmet hoden (waaronder Scrum) de belangrijkste IT project faalfactoren?
Scrum is transparant en er wordt kort cyclisch opgeleverd doordat het elke twee weken software wordt opgeleverd, wat iedere keer weer een nieuw meet moment is. Verantwoordelijkheid te geven aan mensen. Samen met business hen software te laten opleveren als gelijkwaardige partners.
6. Welke agile
ontwikkelmethode wordt het meest toegepast bij u?
ING staat bekend op dit moment buiten de bank (zowel bij Rabobank, ABN AMRO, Cap Gemini en meer) dat ING front runner is op het gebied van Scrum.
7. Wat zijn de sterktes/voor- en/of risico’s /nadelen van Scrum?
Voordelen: Transparantie. Het is helder wat er gebeurt, niemand kan “bukken”. Kwaliteit is nodig om werkende software op te leveren. Samenwerking is essentieel. Menselijke interactie is kern van Scrum. Verantwoordelijkheid toekennen aan mensen. Samenwerking tussen IT en Business. Nadelen: gevaren op
cultureel/communicatie/ intermenselijke vlak. Risico dat men toch niet volledig empowered is. Weerstand bij implementatie. Veel teams zijn nog steeds afhankelijk van expertise van 1/2 personen. Weinig documentatie.
8. Wat zou de rol van IT auditor moeten/kunnen zijn bij Scrum? Waar zou zijn/haar aandacht naar moeten uitgaan?
Vooral scrum proces gericht auditen. Dit op een meer continue aanwezigheid (minder vinklijsten). Daarnaast toetsen of de mensen de juiste kwaliteit/kennis hebben. Daarnaast zou een auditor aandacht moeten hebben voor de afhankelijkheden tussen
verschillende projecten. Dit is namelijk een grote uitdaging volgens JL.
Bijlage IV: Samenvattende gespreksverslagen (4/7) Gespreksverslag Dick van der Sar (GVDvdS)
Vragen Kern punten
1. Wat is uw rol en/of verantwoordelijkheid?
Dick van der Sar (DvdS) is Solution manager en is verantwoordelijk voor software ontwikkeling in publieke sector en private sector. 2. In hoeverre zijn IT
projecten (als in software- ontwikkeling) en haar bijkomende risico’s sector afhankelijk (als voorbeeld vergelijken we overheid en financiële sector)?
Erg vergelijkbaar. Er is wel een groot verschil in de aanloop: de overheid is verplicht aan te besteden. Dit heeft een grote implicatie: er moet iets beschreven worden (bijv. Functioneel ontwerp) wat aanbesteed kan worden (leidt vaak tot waterval). Tegenwoordig zijn er echter ook “best value procurement” projecten. Dit gaat ervan uit dat opdrachtgever (overheid) niet de best wetende partij is voor het bepalen van functionele
requirements (agile geschikt). 3. Wat zijn naar uw idee de
voornaamste IT project faal & succes factoren?
Acceptatie graad van eindgebruikers is vaak laag, complexiteit: software ontwikkeling is complex. Men heeft geen idee hoe het echt in elkaar zit. Dit wordt versterkt door het feit dat er geen fysiek element is. Daarnaast vaak te grote afstand tussen IT en business door centralisatie. Men is door afstand en centralisatie continu in overdrachtsfase met kennis verlies. Agile heeft dat weer doorbroken en opdrachtgever/ leverancier weer bij elkaar
gebracht. Veel afstand tussen IT en business met veel overdrachtsmomenten. Hierdoor standaardisatie nodig om complexe producten te ontwikkelen. Dit leidde tot waterval. 4. In hoeverre zijn IT project
faal & succes factoren verschillend voor software- ontwikkeling en andere ICT projecten?
Afhankelijk van het type aard van de werkzaamheden, maar in principe gelijkaardig.
5. Hoe ondervangen agile systeemontwikkelingsmet hoden (waaronder Scrum) de belangrijkste IT project faalfactoren?
In principe is de Agile gedachte goed opgericht/ontstaan als reactie op faal factoren. Scrum ondervangt eigenlijk heel veel problemen door het bij elkaar te zetten van eindgebruiker en het ontwikkel team. Multidisciplinair team zorgt voor uitwisselbaarheid van mensen. Scrum levert primair en direct werkende software. 6. Welke agile
ontwikkelmethode wordt het meest toegepast bij u?
De meest toegepaste Agile Methode is Scrum. Scrum is echter nog niet voldoende naar mening van DvdS. Het is nog te licht van aard. Het is te risicovol om alles vrij te laten in het ontwikkel proces. 7. Wat zijn de sterktes/voor-
en/of risico’s /nadelen van Scrum?
Voordelen: Een voordeel van Scrum is dat je dezelfde aanpak veel vaker uitvoert (sprints). Transparant en geen mogelijkheid tot bukken. Veel communicatie en afstemming tussen de
eindgebruiker en ontwikkelaar. Team empowerment.Nadelen: Voordeel bij aanpak als CMMI en het gebruik van templates is dat je niets vergeet. Dit mis je bij scrum. Het is licht als methode. Grote complexiteit in aansturing bij grote projecten.
8. Wat zou de rol van IT auditor moeten/kunnen zijn bij Scrum? Waar zou zijn/haar aandacht naar moeten uitgaan?
De rol van de IT auditor zou bij kunnen dragen aan datgeen wat Scrum zelf mist: de juiste balans in vrijheid en toepassen van standaarden/best practices binnen deze vrijheid. Audit zou kunnen controleren of agile projecten de aan de juiste minimale vereisten voldoen(e.g. scope, risklog, architectuur), daarnaast of ze aan de juiste scrum proces stappen volgen (definition of done, ready etc), of afhankelijkheden over de scrumteams heen goed gemanaged worden en als laatste of het team zelf juist functioneert, de juiste skillsets aan boord hebben.
Bijlage IV: Samenvattende gespreksverslagen (5/7) Gespreksverslag Jan-Willem Jonker (GVJwJ)
Vragen Kern punten
1. Wat is uw rol en/of verantwoordelijkheid?
Product owner en verantwoordelijk voor security layers for interactive channels binnen commercial banking.
2. In hoeverre zijn IT
projecten (als in software- ontwikkeling) en haar bijkomende risico’s sector afhankelijk (als voorbeeld vergelijken we overheid en financiële sector)?
Volgens JwJ zijn deze omgevingen erg vergelijkbaar. Al is zijn idee dat bij banken de besluitvorming nog wat sneller gaat i.v.m. beslissingsbevoegdheid bij sommige posities. die sommige mensen hebben in de bank. Indien er dan een beslissing wordt genomen, dan gaat iedereen mee in die beslissing. Bij de overheid is die beslissingsbevoegdheid vaak complexer.
3. Wat zijn naar uw idee de voornaamste IT project faal & succes factoren?
Omvang van de hoeveelheid werk (complexiteit) en daarmee ook samenhangend: de afhankelijkheden met andere projecten. Sturen op einddatum: alles wordt gedaan om einddatum te halen. Door omgevingsfactoren van projecten: reductie van FTE, maar change budget blijft bestaan. In communicatie met andere partijen (bijv leveranciers) ontstaat er toch vaak een missallignment. Cultuur verschillen helpen hier ook niet bij.
4. In hoeverre zijn IT project faal & succes factoren verschillend voor software- ontwikkeling en andere ICT projecten?
Bovengenoemde zijn generiek en van toepassing op ICT projecten in het algemeen (inclusief software ontwikkeling).
5. Hoe ondervangen agile systeemontwikkelingsmet hoden (waaronder Scrum) de belangrijkste IT project faalfactoren?
Belangrijkste sterkte van Scrum is de transparantie. Het is compleet duidelijk wat iedereen doet. Dit zorgt voor goede communicatie en helderheid. Zie verder bij voordelen/nadelen voor meer details.
6. Welke agile
ontwikkelmethode wordt het meest toegepast bij u?
Agile scrum.
7. Wat zijn de sterktes/voor- en/of risico’s /nadelen van Scrum?
Voordelen: Transparantie en overzichtelijkheid. Mensen voelen zich empowered en nemen daardoor echte ownership bij het ontwikkelen en onderhouden van software. Korte communicatie lijnen, weinig afstand tussen IT en business. Het levert veel energie op bij mensen. Nadelen: Soms is het onduidelijk wat de stip op de horizon is. Men moet ergens naar toe werken, maar eigenlijk weet met niet waar naar toe. Kwaliteit is pas te garanderen als de software integraal af is en getest is. Hieraan gelinkt is het beperkter documenteren binnen Agile scrum. Het is daarmee moeilijker aan te tonen dat men in control is/met bijbehorende bewijzen en de juiste kwaliteit gegarandeerd is. Teams zijn moeilijk vergelijkbaar omdat elk team zelf bepaald hoe het te werk gaat.
8. Wat zou de rol van IT auditor moeten/kunnen zijn bij Scrum? Waar zou zijn/haar aandacht naar moeten uitgaan?
Team/Scrum proces auditen en daarbij op inhoud testen. Hoe worden wijzigingen/afwijkingen gedocumenteerd, geaccepteerd en op basis waarvan. Hoe worden risico’s afgetekend en beheerst. Hoe worden afhankelijkheden tussen de verschillende projecten gemanaged. Keten testen zijn daarom van belang.
Bijlage IV: Samenvattende gespreksverslagen (6/7) Gespreksverslag Inge Lamers (IL)
Vragen Kern punten
1. Wat is uw rol en/of verantwoordelijkheid?
Product owner en verantwoordelijk voor Inside Business Payments (zakelijke portal) binnen commercial banking(3 teams).
2. In hoeverre zijn IT
projecten (als in software- ontwikkeling) en haar bijkomende risico’s sector afhankelijk (als voorbeeld vergelijken we overheid en financiële sector)?
Deze omgevingen zijn vergelijkbaar, al zit er volgens Inge Lammers verschil in slagkracht/snelheid van besluitvorming.
3. Wat zijn naar uw idee de voornaamste IT project faal & succes factoren?
Complexiteit van het project, te weinig contact tussen ontwikkelaar en leverancier, slecht project management zelf.
4. In hoeverre zijn IT project faal & succes factoren verschillend voor software- ontwikkeling en andere ICT projecten?
Onderwater gaan is in principe gerelateerd aan software ontwikkeling. Andere factoren zijn generiek toepasbaar.
5. Hoe ondervangen agile systeemontwikkelingsmet hoden (waaronder Scrum) de belangrijkste IT project faalfactoren?
Scrum is dan ook een reactie op de relatief slechte prestaties van bijvoorbeeld waterval methode. In principe verhelpt Scrum wat waterval miste/waar het slecht in was. Belangrijkste sterkte van Scrum is de transparantie. Het is compleet duidelijk wat iedereen doet. Dit zorgt voor goede communicatie en helderheid. Zie verder bij voordelen/nadelen voor meer details.
6. Welke agile
ontwikkelmethode wordt het meest toegepast bij u?
Agile scrum. Inge zegt dat het opvallend is dat alles nu onder scrum wordt gedaan. Terwijl juist onder bepaalde omstandigheden waterval ook nog steeds goed kan werken. Er zouden eigenlijk richtlijnen opgesteld moeten worden: in die en die
omstandigheden passen we methode x/y/z toe. 7. Wat zijn de sterktes/voor-
en/of risico’s /nadelen van Scrum?
Voordelen: Transparantie en openheid in communicatie,
positivisme, het levert energie op, mensen voelen zich empowered en trots op wat ze opleveren. Nadelen: Indien er met een externe leverancier wordt gewerkt in een scum omgeving, komen er nieuwe uitdagingen. Daarmee vervalt als het ware de echte aard van Scrum. Er moet nu nl nog steeds requirements gesteld gaan worden via bijv. een requirement document, er ontstaan weer deadlines en heeft het effect onderhandelingen met de leverancier (verliest de controle op de leverancier). Van product owner wordt meer technische kennis gevraagd aangezien er technische teams aangestuurd moeten worden (mogelijk teveel focus op IT i.p.v. eindklant). Geen minimale requirements vooraf beschikbaar en daarmee afhankelijkheid kennis team. Teams kunnen niet met elkaar worden vergeleken. Moeilijke overkoepelende aansturing. 8. Wat zou de rol van IT
auditor moeten/kunnen zijn bij Scrum? Waar zou zijn/haar aandacht naar moeten uitgaan?
Focussen op scrum team en te kijken naar o.a. burn-down ratios, of juiste kennis aan boord is, juiste verdeling tussen kennis en
ambitie, toetsen op overkoepelende aansturing
(organisatorisch/technisch). Hier zijn integrators tussen verschillende projecten van belang.
Bijlage IV: Samenvattende gespreksverslagen (7/7) Gespreksverslag Ronald Koorn (RK)
Vragen Kern punten
1. Wat is uw rol en/of verantwoordelijkheid?
Partner IT Advisory. Sector focus, overheid/semi-overheid. IT service providers. Assurance geven over processen.
2. In hoeverre zijn IT
projecten (als in software- ontwikkeling) en haar bijkomende risico’s sector afhankelijk (als voorbeeld vergelijken we overheid en financiële sector)?
Het is IT het is informatie voorziening, dus er is wel veel overlap, methode en technieken zijn ook min of meer gelijk. Maar bij overheid is ook een moeilijkere besluitvorming. Keten verknoping in overheid Financiering van projecten. Commerciële partijen hebben business case en terugverdien tijd. Bij overheid heb je te maken met partijen die kunnen afschrijven en andere niet (of meerdere jaren). Aanbesteding verplichting bij overheid. 3. Wat zijn naar uw idee de
voornaamste IT project faal & succes factoren?
Onkunde van betrokken bestuurder (teveel als IT project zit) niet genoeg feeling heeft wanneer hij of zij nou moet ingrijpen, Te lange en complexe projecten, waardoor buitenwereld verandert.
4. In hoeverre zijn IT project faal & succes factoren verschillend voor software- ontwikkeling en andere ICT projecten?
In principe zijn deze hetzelfde (uitzondering van de specifieke).
5. Hoe ondervangen agile systeemontwikkelingsmet hoden (waaronder Scrum) de belangrijkste IT project faalfactoren?
Het is een antwoord op het falen van projecten omdat de waterval methode is mislukt.
6. Welke agile
ontwikkelmethode wordt het meest toegepast bij u?
Agile is meest toegepast bij Service providers.
7. Wat zijn de sterktes/voor- en/of risico’s /nadelen van Scrum?
Voordelen: ontwikkelsnelheid is sneller (korter), steeds mogelijk tot her-eiken, transparant en zichtbaar wat iedereen doet.
Nadelen: Geen duidelijk fundament, geen bijkomende architectuur (en daarmee licht van aard). Complexiteit is moeilijk te managen met scrum. Alle requirements bevinden zich in een bepaalde fase; in user stories, andere zijn weer in ontwikkeling, weer anderen zijn in test fase of afgeslagen etc. Complexiteit kan te groot worden waardoor mensen gaan afhaken/terugvallen in waterval. Kwaliteitsaspecten van scrum: test methode en hoe
waarborgt/prioritiseert men nou beveiliging, integriteit, audit trail (niet functionele eisen krijgt men vaak pas heel laat in proces pas