Samenlevingsvormen en partnerverklaring
In dit hoofdstuk zal ik verschillende situaties geven waarin ik de gevolgen van het al dan niet tekenen van een partnerverklaring uiteen zal zetten. Ik zal dit doen aan de hand van de verschillende
samenlevingsvormen die in Nederland mogelijk zijn. Daarnaast zal er soms verschil worden gemaakt tussen grote en modale vermogens. In paragraaf 3.1 zullen het huwelijk en het geregistreerd
Paragraaf 3.1
Huwelijk en geregistreerd partnerschap
In Nederland kunnen twee mensen huwen dan wel een geregistreerd partnerschap aangaan in gemeenschap van goederen of met huwelijkse of partnerschapsvoorwaarden. Hieronder worden een aantal voorbeelden gegeven, waarin de fiscale gevolgen worden geschetst van het al dan niet
tekenen van een partnerverklaring bij gehuwde partners
Gehuwd met een groot vermogen
Nick en Roos zijn gehuwd in gemeenschap van goederen. Zij hebben een totaal vermogen van € 2.000.000,-. Er is een hypotheekschuld bij de ABN AMRO Bank en hierbij heef Nick een overlijdensrisicoverzekering afgesloten. Deze overlijdensrisicoverzekering keert een bedrag van € 300.000,- uit op het moment dat Nick overlijdt. In tabel 3 zal worden geschetst wat de fiscale gevolgen zijn van het al dan niet ondertekenen van een partnerverklaring door Roos.
Tabel 3 Geen partnerverklaring ondertekend Wel een partnerverklaring ondertekend Totaal vermogen gemeenschap € 2.000.000,- € 2.000.000,-
Waarde van de woning € 1.800.000,- + € 1.800.000,- + Hypotheekschuld ABN AMRO Bank € 300.000,- -/- € 300.000,- -/-
Spaartegoed € 500.000,- + € 500.000,- + Totaal vermogen zonder hypotheek € 2.300.000,- € 2.300.000,-
Nalatenschap (50% totale vermogen na aflossing hypotheek)
€ 1.150.000,- € 1.150.000,-
Vordering op de nalatenschap € 0,00,- € 150.000,- -/-
Netto nalatenschap € 1.150.000,- € 1.000.000,- Vrijstelling partner € 636.180,- -/- € 636.180,- -/-
Belastbaar bedrag erfbelasting € 513.820,- € 363.820,-
Totaal verschuldigde erfbelasting € 90.581,80,- € 60.573,70,-
Als er geen partnerverklaring wordt ondertekend, maar de uitkering van de
overlijdensrisicoverzekering middels verpanding direct naar de hypotheekverstrekker gaat, erf Roos de helf van het totale vermogen en ontstaat er geen vordering op de erfenis. Hierdoor betaalt zij een behoorlijk groot bedrag aan erfbelasting.
Als er wel een partnerverklaring is getekend, wordt gedaan alsof de uitkering van de overlijdensrisicoverzekering via de nalatenschap loopt en dat Roos met deze uitkering de
hypotheekschuld aflost. Omdat deze hypotheekschuld een gezamenlijke schuld is, krijgt Roos een vordering op de nalatenschap van Nick. Zij heef immers ook een deel van de hypotheekschuld voor hem afgelost. Deze vordering kan zij afrekken op de waarde van de nalatenschap, waardoor deze lager wordt. Derhalve betaalt Roos bij het tekenen van een partnerverklaring minder erfbelasting, omdat de netto nalatenschap minder hoog is.
Gehuwd met een gemiddeld vermogen
Nick en Roos zijn opnieuw gehuwd in gemeenschap van goederen, maar hebben nu een vermogen van € 80.000,-. Er is ook weer een hypotheekschuld bij de ABN AMRO Bank en hierbij heef Nick een overlijdensrisicoverzekering afgesloten. Deze overlijdensrisicoverzekering keert een bedrag van € 400.000,- uit op het moment dat Nick overlijdt. In tabel 4 zal worden geschetst wat de fiscale gevolgen zijn van het al dan niet ondertekenen van een partnerverklaring door Roos.
Tabel 4 Geen partnerverklaring ondertekend Wel een partnerverklaring ondertekend Totaal vermogen gemeenschap € 80.000,- € 80.000,-
Waarde van de woning € 420.000,- + € 420.000,- + Hypotheekschuld ABN AMRO Bank € 400.000,- -/- € 400.000,- -/-
Spaartegoed € 100.000,- + € 100.000,- + Totaal vermogen zonder hypotheek € 500.000,- € 500.000,-
Nalatenschap (50% totale vermogen na aflossing hypotheek)
€ 500.000,- € 500.000,-
Vordering op de nalatenschap € 0,00,- € 200.000,- -/-
Netto nalatenschap € 500.000,- € 300.000,- Vrijstelling partner € 636.180,- -/- 636.180,-€ -/-
Belastbaar bedrag erfbelasting € 0,00,- € 0,00,-
Totaal verschuldigde erfbelasting € 0,00,- € 0,00,-
In tabel 4 is duidelijk te zien dat het bij een gemiddeld vermogen, niet uitmaakt of je wel of geen partnerverklaring ondertekend. Omdat Roos haar verkrijging uit de nalatenschap van Nick niet boven de partnervrijstelling komt hoef zij geen erfbelasting te voldoen. Zodra de verkrijging uit de
nalatenschap de vrijstelling voor de langstlevende partner gaat overstijgen, is het pas van belang om in een standaardsituatie, zonder kinderen, te gaan kijken of het gunstig kan zijn als er een
partnerverklaring wordt ondertekend, omdat er ook dan pas kans is op heffing van erfbelasting. Hieronder zal deze casus nog een keer worden uitgewerkt, alleen hebben Nick en Roos nu één zoon, Benjamin. De rest van de casus is identiek.
Tabel 5 Geen partnerverklaring ondertekend Wel een partnerverklaring ondertekend Totaal vermogen gemeenschap € 80.000,- € 80.000,-
Waarde van de woning € 420.000,- + € 420.000,- + Hypotheekschuld ABN AMRO Bank € 400.000,- -/- € 400.000,- -/-
Spaartegoed € 100.000,- + € 100.000,- + Totaal vermogen zonder hypotheek € 500.000,- € 500.000,-
Nalatenschap (50% totale vermogen na aflossing hypotheek)
€ 500.000,- € 500.000,-
Vordering op de nalatenschap € 0,00,- € 200.000,- -/-
Netto nalatenschap € 500.000,- € 300.000,-
Erfdeel Roos € 250.000,- € 150.000,-
Vrijstelling partner € 636.180,- -/- 636.180,-€ -/-
Belastbaar bedrag erfbelasting € 0,00,- € 0,00,-
Erfdeel Benjamin € 250.000,- € 150.000,-
Vrijstelling kind € 20.148,- -/- € 20.148,- -/-
Belastbaar bedrag erfbelasting € 229.852,- € 129.852,-
Totaal verschuldigde erfbelasting € 33.780,20,- € 13.780,20,-
In tabel 5 kunt u zien dat het van groot belang is om rekening te houden met kinderen. Kinderen zijn doorgaans ook erfgenaam en delen mee in de nalatenschap. Uit tabel 5 blijkt dat op het moment dat er kinderen erfgenaam zijn, wel degelijk interessant kan zijn om een partnerverklaring te
ondertekenen. In deze casus betaalt het kind namelijk minder erfbelasting, omdat er een
partnerverklaring is ondertekend, omdat door de vordering van Roos de totale nalatenschap kleiner is geworden.
Paragraaf 3.2
Ongehuwd samenwonen
Nick en Roos wonen samen en hebben twee maanden voor het overlijden van Nick een notarieel samenlevingscontract en een testament op laten stellen. In dit testament wordt Roos aangemerkt als enig erfgenaam. Ze hebben samen een woning in eigendom met een totale waarde van € 200.000,-. Op deze woning rust een hypotheekrecht van de ABN AMRO Bank. Hiervoor heef Nick een
overlijdensrisicoverzekering afgesloten die bij zijn overlijden € 75.000,- uitkeert, om daarmee een deel van de hypotheekschuld af te lossen.
Tabel 6 Geen partnerverklaring ondertekend Wel een partnerverklaring ondertekend Totaal vermogen Nick voor
aflossing hypotheekschuld ABN AMRO Bank
€ 45.000,- € 45.000,-
50% van de waarde van de woning € 100.000,- + € 100.000,- + 50 % van de hypotheekschuld ABN
AMRO Bank
€ 75.000,- -/- € 75.000,- -/-
Spaartegoed € 20.000,- + € 20.000,- + Totaal vermogen na aflossing
hypotheekschuld ABN AMRO Bank
€ 120.000,- € 120.000,-
Nalatenschap € 120.000,- € 120.000,-
Vordering op de nalatenschap € 0,00,- € 75.000,- -/-
Netto nalatenschap € 120.000,- € 45.000,- Vrijstelling overig € 2.111,- -/- € 2.111,- -/-
Belastbaar bedrag erfbelasting € 117.889,- € 42.889,-
Totaal verschuldigde erfbelasting € 35.366,70,- € 12.866,70,-
Omdat er hier sprake is van een ongehuwd stel, is er geen gemeenschap van goederen. Er is alleen een woning in gezamenlijke eigendom. Omdat het notariële samenlevingscontract nog maar twee maanden geleden is gesloten, wordt Roos nog niet aangemerkt als partner in de zin van de
Successiewet 1956. Daarom moet zij het doen met een vrijstelling van slechts € 2.111,-. Omdat zij wel erfgenaam is, moet zij behoorlijk wat erfbelasting voldoen. Uit tabel 6 blijkt dat zij in deze situatie beter wel een partnerverklaring kan tekenen, omdat zij daarmee een vordering verkrijgt op de nalatenschap, waardoor deze nalatenschap lager wordt en Roos minder erfbelasting hoef te voldoen.
De situatie zoals hierboven beschreven, zal hieronder nogmaals worden uitgewerkt in tabel 7. De casus is hetzelfde met dien verstande dat het notariële samenlevingscontract in dit geval ruim een jaar geleden is gesloten.
Tabel 7 Geen partnerverklaring ondertekend Wel een partnerverklaring ondertekend Totaal vermogen Nick voor
aflossing hypotheekschuld ABN AMRO Bank
€ 45.000,- € 45.000,-
50% van de waarde van de woning € 100.000,- + € 100.000,- + 50 % van de hypotheekschuld ABN
AMRO Bank
€ 75.000,- -/- € 75.000,- -/-
Spaartegoed € 20.000,- + € 20.000,- + Totaal vermogen na aflossing
hypotheekschuld ABN AMRO Bank
€ 120.000,- € 120.000,-
Nalatenschap € 120.000,- € 120.000,-
Vordering op de nalatenschap € 0,00,- € 75.000,- -/-
Netto nalatenschap € 120.000,- € 45.000,- Vrijstelling overig € 636.180,- -/- € 636.180,- -/-
Belastbaar bedrag erfbelasting € 0,00,- € 0,00,-
Totaal verschuldigde erfbelasting € 0,00,- € 0,00,-
Omdat het notariële samenlevingscontract nu ruim een jaar geleden is gesloten, wordt Roos nu wel aangemerkt als partner door de Successiewet 1956 en is de partnervrijstelling dus op haar van toepassing. Uit tabel 7 blijkt dat het nu niet uitmaakt of zij wel of niet een partnerverklaring ondertekend, omdat Nicks zijn nalatenschap nog lang niet de vrijstelling van Roos overstijgt.
Paragraaf 3.3 Conclusie