Rotterdam en de buurt

De meeste statushouders zijn redelijk tevreden met Rotterdam als stad. Ze vinden het onder andere prettig dat Rotterdam een diverse stad is. Andere positieve kanten van Rotterdam die worden genoemd zijn de kansen op werk (Rotterdam havenstad) en opleiding, levendigheid en bedrijvigheid. Het is een moderne, mooie stad:

“Ik vind het wel een leuke stad, het belangrijkste is ook dat er veel verschillende afkomsten zijn. En er is veel mogelijkheid tot werk in vergelijking met andere kleine steden en er zijn universiteiten. In kleine steden kun je geplaatst worden en dan zijn er geen hogescholen of universiteiten.” (Syrische man, gemeentegroep, Rs3 focusgroep 2)

Wat door veel van de respondenten wordt beschreven is hoe het straatbeeld in Rotterdam bestaat uit mensen afkomstig uit allerlei verschillende landen. Deze diversiteit wordt door het grote deel van de statushouders als positief ervaren. Mensen voelen zich thuis doordat zij niet zozeer ‘anders’ zijn en zien een kans op acceptatie en erbij horen; “als al die andere nationaliteiten deel uitmaken van Rotterdam/ Nederland, is er vast voor mij ook een plek”, is een veel gehoorde redenering. Deelnemers associëren in lijn met deze diversiteit Rotterdam dan ook met herkenning, gelijkheid en vrijheid: de vrijheid om te mogen zijn wie je bent, omdat er ook anderen zijn zoals jij:

“Ik voel eigenlijk dat het hier meer mijn land is dan mijn eigen land, omdat ik hier zoveel mensen zie met verschillende afkomsten en hij is net als ik, we zijn gelijk. Ik kom van ver, en hij ook, dus hier vind ik het echt een thuisland, juist Rotterdam.” (Syrische man, gemeentegroep, Rs5 focusgroep 2)

“Rotterdam is wel oké. Ik voel hier geen discriminatie omdat er veel buitenlanders hier wonen.” (Syrische man, SNTR-groep, Rs1 focusgroep 4)

Naast het gevoel van niet anders zijn en de kans om erbij te horen wordt als voordeel genoemd dat de aanwezigheid van mensen van verschillende herkomstgroepen sociaal contact vergemakkelijkt. Zo zijn er in Rotterdam andere Arabisch-sprekenden die vergelijkbare culturele tradities delen. Dit wordt omschreven als een aangenaam en comfortabel gevoel, waarbij gebruiken worden gedeeld en het leven kan worden voortgezet zoals mensen gewend zijn. Bij contacten met gelijkgestemden wordt het delen van gewoontes, taal, eten en religie als belangrijke punten naar voren gebracht. Het kunnen herkennen en delen van deze culturele tradities en gewoontes, vergroot het ‘thuis’ gevoel. Rotterdam wordt door meerdere respondenten vergeleken met grotere steden in Syrië. Zo vergroot het uitoefenen van de religieuze gewoontes de herkenning met het vaderland. Daarnaast zijn er veel winkels die producten aanbieden waar vanuit de Syrische cultuur vraag naar is:

“Het is soms alsof ik in Aleppo ben. De sfeer en de omgeving… alles.” (Syrische man, SNTR-groep, Rs7 focusgroep 6)

“Eigenlijk is Rotterdam de beste stad in Europa. De gewoontes… en alles. Wij voelen ons goed bij alles wat dicht bij onze roots ligt en wat op onze gewoontes lijkt. Hier in Rotterdam lukt dat wel. […] Het zijn de gewoontes van de Moslims. De hoofddoek, kleding… het is hier een Islamitische stad.” (Syrische man, SNTR-groep, Rs0 focusgroep 6). “Het mooiste hieraan is dat je bij ze allerlei Islamitische spullen kunt kopen. Zoals hoofddoeken en andere lichaamsbedekking zoals boerka’s voor vrouwen. Ze hebben dezelfde gewoontes.” (Syrische man, SNTR-groep, Rs5 focusgroep 6)

Enerzijds vergemakkelijkt de aansluiting van Syrische statushouders bij mensen met een Arabische achtergrond het thuis voelen, anderzijds is het mogelijk dat er geen tot weinig binding ontstaat met andere, waaronder autochtone, Nederlanders ondanks dat statushouders wel de wens uitspreken en het belang inzien van een breder sociaal netwerk. Naast dat het opvalt dat er veel mensen met een migratieachtergrond in Rotterdam wonen, valt het tevens op dat er relatief weinig mensen zonder migratieachtergrond wonen. Meerdere respondenten noemen dat er weinig “Nederlanders” in Rotterdam wonen. Hiermee worden autochtone of “witte” Nederlanders bedoeld; mensen met een migratieachtergrond worden niet als Nederlanders omschreven.

Rs1: “Rotterdom is mooi.”

Rs4: “Er is wel gebrek aan Nederlanders [lachend]”

Gespreksleider: “Wat bedoel je?"

Rs6: “Dat er dus heel veel etniciteiten zijn.” (Syrische vrouwen, gemeentegroep, focusgroep 3)

Een veelgenoemd nadeel van Rotterdam is dat door de relatieve afwezigheid van autochtone Nederlanders de ervaren afstand tussen hen en ‘de Nederlander’ groter wordt. Het is bijvoorbeeld fysiek moeilijker om in contact te komen, omdat de wijken gesegregeerd zijn. Naast de taalbarrière en culturele verschillen zorgt volgens de statushouders in het bijzonder segregatie voor een ervaren afstand.

“Oké, het leuke aan Rotterdam is dat er veel verschillende etniciteiten zijn, dat is iets positiefs, maar misschien kun je het ook als negatief zien. Ehm, ieder bepaalde groep wordt bij elkaar gezet in een gebied. Als je naar Zuid kijkt, dan is het voor de Turken en de Marokkanen, in Slinge alleen voor de Syriërs, in het centrum van alles en nog wat door elkaar.” (Syrische man, gemeentegroep, Rs1 focusgroep 2)

Sommige statushouders spreken hun angsten of zorgen uit met betrekking tot het identificeren met (autochtone) Nederlanders. Vooral bij de mannen in het SNTR-programma komt dit sterk naar voren en kan dit soms vrij hard geuit worden. Een voorbeeld hiervan is de uitspraak dat Rotterdam een mooie stad is, juist omdat er weinig ‘Nederlanders’ wonen. De stad wordt over het algemeen ervaren als een Islamitische stad. Dit leidt tot het gevoel thuis te zijn, maar sommigen zien hierdoor ook minder noodzaak zich aan te passen wat de afstand tot de bredere Nederlandse samenleving kan vergroten.

Hierboven schreven we al dat sommigen Rotterdam een onveilige stad vinden vanwege (fietsen)diefstal. Veruit de meeste gehoorde kritiek, in alle focusgroepen, is dat de stad vies wordt gevonden. Voorbeelden hiervan zijn veel troep op de straten, volle prullenbakken, mensen gooien afval op straat; dit gebeurt vooral op drukke plekken waar

tevens veel toeristen komen zoals in het centrum. Mensen vinden over het algemeen dat de gemeente meer aandacht zou moeten besteden aan het schoonhouden van de stad. Naast de gemeente worden ook andere inwoners verantwoordelijk gehouden voor de vieze staat waar Rotterdam zich in verkeert volgens de respondenten.

“En ik heb helaas gezien, ehm, een Europese stad, en heeft een naam (status), is toeristisch en is ook groot maar absoluut niet schoon. Dus waar je ook heen gaat, in de straten, in de bushaltes en tramhaltes. En zelfs de straten van de stad zelf, als je een plastic zak meeneemt, voordat je je eindbestemming bereikt kun je die zak helemaal vullen. Ik had persoonlijk niet verwacht dat ik hier zou komen en deze puinhoop zou tegenkomen hier.” (Syrische vrouw, SNTR-groep, Rs5 focusgroep 5)

Een ander nadeel van Rotterdam als grote stad is volgens sommigen dat je aan je lot wordt overgelaten. Er is weinig steun en niemand om je te leiden, in tegenstelling tot wat zij horen van Syriërs die in kleinere gemeenten zijn geplaatst.

De buurt waar mensen zelf wonen, wordt door de meesten als prettig ervaren. Vooral locaties in het centrum zijn favoriet vanwege de levendigheid en diversiteit aan winkels en restaurants. Openbaar vervoer, bij voorkeur de metro, en scholen zijn voorzieningen die vooral gewaardeerd worden in een wijk. Voornamelijk vrouwen geven aan dat zij het prettig vinden om in een wijk te wonen waar de kinderen dichtbij huis naar school kunnen gaan. Onder slecht wordt vooral een buurt verstaan die als onveilig en vies gezien wordt.

“Ik ben trouwens echt depressief in Zuid, iedere keer als ik hier kom denk ik er echt aan om een kamer te vragen in het centrum.” (Syrische man, gemeentegroep, Rs7 focusgroep 2)

“Het ligt ook aan de plaats, hoor. Dus bijvoorbeeld wie in Zuidplein zit, ja dat is wel een gevaarlijke plaats. Het is daar niet fijn. Ik ben daar wel eens bij vrienden op bezoek en vind het niet fijn. Vooral als het een beetje laat is. Mijn plaats is juist heel erg veilig en rustig en fijn. Ik kom soms om twaalf uur pas terug van mijn vrienden en als ik hier loop ik weet gewoon dat me niets overkomt en ik ben ook niet bang weetje.” (Syrische vrouw, gemeentegroep, Rs6 focusgroep 3)