De rol van de ondernemingsraad

Medezeggenschapsorganen, zoals de ondernemingsraad (OR), kunnen invloed hebben op de

benoeming van vrouwen in de top van bedrijven.¹⁶ Zo heeft de OR adviesrecht bij de benoeming van bestuurders en moet een voorstel voor de benoeming van een nieuwe bestuurder samen met het standpunt van de OR naar de ava worden gestuurd. Bij nv’s heeft de voorzitter van de OR

spreekrecht op de ava en kan zo het standpunt van de OR toelichten.

In vennootschappen met een rvc is de OR bevoegd commissarissen voor te dragen voor de rvc. De OR mag dat doen voor een derde van het aantal leden van de rvc. Een voordracht van de OR mag in beginsel niet geweigerd worden door de rvc. Daarnaast kan de OR het thema diversiteit agenderen bij het bestuur.

In 2019 had bijna twee derde (64%) van de bedrijven die aan het wettelijk streefcijfer moeten

voldoen een OR. Bij ruim kwart (27%) van hen kwam de evenwichtige m/v-verdeling van de zetels dat jaar aan de orde in het overleg tussen de OR en de rvb en/of rvc, bijvoorbeeld tijdens het

zogenaamde artikel 24-overleg¹⁷ (8%) of tijdens ad hoc-overleg met de rvb (17%), rvc (5%) of beide (10%). Dat is vergelijkbaar met 2018. Bij verschillende bedrijven komt het onderwerp in verschillende overlegvergaderingen aan de orde:

68%

59%

56%

23%

51%

38%

23%

19%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

agenderen m/v-samenstelling nieuwe maatregelen tbv evenwichtige

m/v-samenstelling

meer evenwichtige m/v-samenstelling verbeterde rapportage in het jaarverslag

2016 2018 2019

“Ja, een evenwichtige m/v-samenstelling van de RvB/RvC is het afgelopen jaar meermalen aan de orde geweest, in overlegvergaderingen en in informeel overleggen met RvB en RvC.”

Ongeveer een kwart van de ondernemingsraden stelde in 2019 vragen aan het bestuur of de rvc over de m/v-samenstelling in de top of subtop (figuur 24). Eén op de tien stelde vragen over de huidige m/v-samenstelling van de rvb of rvc, 8% stelde (ook) vragen over het beleid van de onderneming om de zetels in de rvb of rvc evenwichtiger te verdelen en 6% stelde vragen over de manier waarop het bedrijf in de toekomst een evenwichtige m/v-verdeling wil realiseren. Enkele ondernemingsraden stelden andere vragen over diversiteit, bijvoorbeeld over beloningsbeleid of over andere aspecten van diversiteit, zoals culturele diversiteit en leeftijd en een diversiteitsbrede aanpak.

Figuur 24 – Vragen van de OR aan de rvb en/of rvc, 2018-2019 (in procenten van het aantal bedrijven met een OR; meerdere antwoorden mogelijk) (ncases=363; nresponses = 563)

Bron: Bedrijvenmonitor Topvrouwen 2020

Een kwart (25%) van de ondernemingsraden heeft de rvb of rvc van één of meer adviezen voorzien over de m/v-verdeling in de rvb (5%), rvc (6%), het m/v-diversiteitsbeleid van de onderneming (12%) of voor de profielschets voor de rvc (11%) (figuur 25). Enkele ondernemingsraden (6%) adviseerden (ook) over andere aspecten van diversiteitsbeleid, met name over het beleid van de onderneming voor andere aspecten van diversiteit, zoals leeftijd en culturele diversiteit.

72%

OR heeft het thema niet besproken met de rvb of rvc OR heeft andere vragen gesteld over diversiteit OR heeft vragen gesteld over huidige m/v-samenstelling

van de rvb of rvc

OR heeft vragen gesteld over beleid/maatregelen t.b.v.

een meer evenwichtige m/v-samenstelling van de rvb…

OR heeft vragen gesteld over realiseren m/v-samenstelling rvb of rvc in toekomst OR heeft gevraagd naar verklaringen voor niet behalen

30% m/v

OR heeft gevraagd om maatregelen t.b.v. een meer evenwichtige m/v-verdeling van de rvb of rvc OR heeft vragen gesteld over de rapportage in het

jaarverslag over het wettelijk streefcijfer

2018 2019

Figuur 25 – Adviezen van de OR aan de rvb of rvc, 2018-2019 (in procenten van het aantal bedrijven met een OR; meerdere antwoorden mogelijk) (ncases=363; nresponses = 439)

Bron: Bedrijvenmonitor Topvrouwen 2020

Adviesrecht en aanbevelingsrecht van de OR bij benoemingen

De OR heeft het recht advies uit te brengen over de benoeming van een bestuurder in de rvb.¹⁸ Bij bedrijven die aan het wettelijk streefcijfer moeten voldoen, heeft minder dan de helft van de ondernemingsraden (43%) hiervan gebruik gemaakt bij de laatste benoeming van een bestuurder.

Dat is minder dan in 2018, toen 51% dat deed. De m/v-verdeling van de zetels in de rvb speelde in 19% van de gevallen een belangrijke of zeer belangrijke rol bij dit advies. Voor 10% speelde de zetelverdeling een onbelangrijke of zeer onbelangrijke rol. Bedrijven waar de OR advies uitbracht over de benoeming van een bestuurder, benoemden in 2019 niet vaker een vrouw dan bedrijven waar de OR dat niet deed.¹⁹ Dit is vergelijkbaar met 2018.

Bij structuurvennootschappen²⁰ heeft de OR een aparte bevoegdheid bij de benoeming van

commissarissen, een versterkt aanbevelingsrecht. Dat betekent dat de OR voor maximaal een derde van het aantal leden van de rvc kandidaten mag voordragen aan de rvc, die deze op de voordracht plaatst voor de ava. De ava besluit uiteindelijk over de benoeming. Ook moet de rvc de profielschets bespreken met de OR. Van de bedrijven die onder de streefcijferbepaling vallen en die een OR hebben, heeft 30% één of meerdere commissarissen die benoemd zijn op grond van het versterkt aanbevelingsrecht van de OR, de zogenaamde werknemerscommissarissen.

Bij 17% van de bedrijven die onder de streefcijferwet vallen en een OR hebben, heeft de OR bij de laatste vacature in de rvc een kandidaat aanbevolen aan de rvc om als commissaris te worden voorgedragen. Dat is iets minder dan in 2018, toen 22% van het aanbevelingsrecht gebruik maakte.

Ruim de helft (55%) van de kandidaten die de OR heeft aanbevolen, was vrouw. Dat is een hoger percentage het aandeel vrouwen bij nieuwe benoemingen in de rvc in het algemeen, dat tussen 2015 en 2020 varieerde van 23,5% tot 37,7% per jaar. Het is wel lager dan in 2018, toen drie kwart (75%) van de kandidaten die de OR had aanbevolen vrouw was. Bij 38% van de voordrachten door de OR speelde de toenmalige m/v-verdeling van de zetels in de rvc een grote of zeer grote rol.

Figuur 26 toont het aandeel vrouwelijke commissarissen bij bedrijven die een OR hebben ingesteld.

Het aandeel vrouwen onder werknemerscommissarissen is 52%, veel hoger dan het aandeel onder

75% advies over andere aspecten van diversiteitsbeleid advies over de profielschets voor de rvc advies over het m/v-diversiteitsbeleid binnen de

onderneming

advies over de evenwichtige m/v verdeling in de rvc advies over de evenwichtige m/v verdeling in de rvb

2018 2019

commissarissen die niet op basis van het voordrachtsrecht van de OR zijn benoemd (23%). Bedrijven waar in rvc één of meer werknemerscommissarissen zijn benoemd, realiseerden ook vaker een evenwichtige m/v-samenstelling van de rvc dan bedrijven zonder werknemerscommissarissen.²¹ In 2019 was dat vergelijkbaar met het jaar daarvoor.

Figuur 26 – Aandeel vrouwelijke commissarissen bij de bedrijven met een ondernemingsraad, 2018-2019 (in procenten van het aantal bedrijven met een OR) (n=360)

Bron: Bedrijvenmonitor Topvrouwen 2020

De vragen, adviezen, aanbevelingen en voordrachten van de OR leidden bij een minderheid tot concrete acties of aanpassingen van beleid (figuur 27). Bij 12% hadden de vragen van de OR tot gevolg dat het thema geagendeerd en bespreekbaar gemaakt werd. Eén op de tien bedrijven realiseerde een evenwichtige m/v-verdeling van de zetels in rvb of rvc door activiteiten, adviezen of aanbevelingen van de OR en 8% ontwikkelde nieuwe maatregelen ten behoeve van het

m/v-diversiteitsbeleid van de onderneming.

56%

20% 24%

52%

23% 25%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

werknemerscommissarissen reguliere commissarissen totaal 2018 2019

Figuur 27 – Acties van bedrijven naar aanleiding van vragen en adviezen van de OR het wettelijk streefcijfer, 2018 (in procenten van het aantal bedrijven waar de OR het thema heeft besproken of daarover heeft geadviseerd) (ncases’19=220; nresponses’19 = 266)

Bron: Bedrijvenmonitor Topvrouwen 2020

12%

10%

8%

2%

1%

11%

9%

10%

5%

1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

agenderen en bespreekbaar maken m/v-samenstelling rvb of rvc

meer evenwichtige rvb of rvc nieuwe maatregelen t.b.v. diversiteitsbeleid

nieuwe maatregelen t.b.v. 30% mv verbeterde rapportage in het jaarverslag

2018 2019

In document Zonder wet geen voortgang (pagina 50-55)