Resultaten wijziging leaseautoconstructie

In deze paragraaf zal er een antwoord worden gegeven op de deelvraag ‘Welke factoren

zijn van belang, volgens jurisprudentieonderzoek, bij de beoordeling of secundaire

arbeidsvoorwaarden eenzijdig kunnen worden gewijzigd?’ In hoofdstuk drie zijn de criteria

geformuleerd die uit de wet en vaste jurisprudentie voortvloeien. In deze paragraaf zullen de omstandigheden worden benoemd welke eventueel kunnen leiden tot het voldoen aan deze criteria.

De leaseautoconstructie is een arbeidsvoorwaarde die werkgevers vaak gebruiken als middel om werknemers te verleiden om voor hen te komen werken. Wanneer de

werkgever echter in financieel slecht weer verkeerd, dan besparen zij graag op deze dure kostenpost. Echter valt deze constructie onder de arbeidsvoorwaarden en kan deze dus niet zomaar eenzijdig worden gewijzigd. Ook bij deze arbeidsvoorwaarde dient er te worden voldaan aan de criteria die voortvloeien uit het Stoof/Mammoet arrest. Toetsingsresultaten

In drie van de acht uitspraken was de werkgever in het gelijk gesteld en mocht de arbeidsvoorwaarde eenzijdig gewijzigd worden. Wat gelijk opvalt is dat er in drie van de acht gevallen sprake was van bedrijfseconomische omstandigheden. Dit zijn ook precies de drie uitspraken waarin de rechter tot de conclusie komt dat de arbeidsvoorwaarde eenzijdig mag worden gewijzigd. Verder is in tabel 2 van bijlage I op pagina 82 - 83 te zien dat in alle gevallen sprake is geweest van een arbeidsvoorwaarde. Aangezien de leaseautoconstructie niet altijd in de arbeidsovereenkomst is opgenomen, dient de rechter te controleren of er wel sprake is van een arbeidsvoorwaarde, aangezien de werkgever slechts arbeidsvoorwaarden eenzijdig mag wijzigen. Hieronder zal per criterium de resultaten van het praktijkonderzoek worden uiteengezet.

4.2.1 Gewijzigde omstandigheden

Net als bij het wijzigen van de functie, dient de rechter ook bij het wijzigen van de leaseautoconstructie te toetsen aan de criteria die voortvloeien uit het Stoof/Mammoet

arrest. Het eerste criterium waar de rechter op toetst is het criterium van gewijzigde

omstandigheden. In drie van de acht uitspraken oordeelt de rechter dat er sprake is van gewijzigde omstandigheden.

Uit de geanalyseerde uitspraken is gebleken dat werkgevers voor wat betreft de gewijzigde omstandigheden vaak verwijzen naar de bedrijfseconomische

omstandigheden van het bedrijf. Zo komt een rechter tot het oordeel dat er sprake is van gewijzigde omstandigheden, aangezien de bedrijfseconomische omstandigheden van een

bedrijf dusdanig zorgelijk zijn, dat de werkgever in haar onderneming alles dat kan leiden tot kostenbesparing moet aanwenden.61 _{Ook in andere uitspraken leiden}

bedrijfseconomische omstandigheden tot het oordeel dat er sprake is van wijziging van omstandigheden.62 _{In de geanalyseerde uitspraken zijn geen voorbeelden te noemen van}

gevallen waarin er sprake is van bedrijfseconomische omstandigheden, terwijl de rechter geen wijziging van omstandigheden aanneemt. Verder valt ook op dat in de drie gevallen waarin de rechter tot het oordeel komt dat de wijziging mag worden doorgevoerd, dit drie keer zijn grondslag vindt in bedrijfseconomische omstandigheden.

In de vijf overige uitspraken is er geen sprake geweest van gewijzigde omstandigheden. De rechter is van oordeel dat er niet aan dit criterium wordt voldaan, indien de werkgever de arbeidsvoorwaarden van de werknemers wenst te harmoniseren in verband met werknemers die te royale arbeidsvoorwaarden hebben.63 _{Tot slot is er ook geen sprake}

van gewijzigde omstandigheden indien een werknemer al voor een aantal jaar andere werkzaamheden verricht en de werkgever plots wenst over te gaan tot het verbreken van de leaseautoconstructie.64

4.2.2 Redelijk voorstel

Indien er sprake is van gewijzigde omstandigheden, dient de rechter te beoordelen of er sprake is van een redelijk voorstel. In de drie uitspraken waar de rechter oordeelde dat er sprake was van gewijzigde omstandigheden, oordeelde de rechter ook dat er sprake was van een redelijk voorstel. Er is sprake van een redelijk voorstel, indien de werkgever de werknemer een financiële compensatie biedt voor het verdwijnen van de

leaseautoconstructie.65 _{Ook het afschaffen van de leaseautoconstructie en daarvoor in de}

plaats een redelijke kilometervergoeding van in ieder geval € 0,19 per kilometer hanteren wordt aangemerkt als een redelijk voorstel.66

Er zijn ook gevallen waarin de rechter tot het oordeel kwam dat er geen sprake was van een redelijk voorstel. Indien de werkgever een te magere afbouwregeling hanteert, is er geen sprake van een redelijk voorstel. Er is sprake van een magere afbouwregeling indien de werknemer over de eerste vijf maanden de helft van het normleasebedrag krijgt vergoed en vervolgens niets meer.67 _{Daarnaast is er geen sprake van een redelijk voorstel}

61 Uitspraak 27 62 Uitspraak 30; Uitspraak 32 63 Uitspraak 28; Uitspraak 29 64 Uitspraak 34 65 Uitspraak 27 66 Uitspraak 30; Uitspraak 32 67 Uitspraak 33

indien er helemaal geen afbouwregeling wordt voorgesteld, terwijl de financiële impact dit wel verlangt.68

Voorstel kan van de werknemer worden gevergd

Nadat de rechter een oordeel heeft gegeven omtrent het criterium ‘redelijk voorstel’, dient de rechter volgens het Stoof/Mammoet arrest te oordelen of dit voorstel ook in redelijk van de werknemer kan worden gevergd. In alle acht geanalyseerde uitspraken gaat de rechter echter voorbij aan dit criterium. Bij de drie uitspraken waar de rechter tot de conclusie komt dat er sprake is van een redelijk voorstel, komt hij direct tot de

conclusie dat er is voldaan aan de criteria van het Stoof/Mammoet arrest. Zodoende mogen de voorwaarden dus ook worden gewijzigd. Dit is een wezenlijk verschil met het wijzigen van de functie, waar dit criterium juist vaak uitvoerig wordt behandeld. De enige conclusie die hier uit kan worden getrokken is dat de rechter minder belang hecht aan dit criterium bij secundaire arbeidsvoorwaarden, aangezien een redelijk voorstel gelijk staat aan de omstandigheid dat dit voorstel ook van de werknemer kan worden gevergd. Dit heeft wellicht te maken met het feit dat de gevolgen van de wijziging minder ingrijpend zijn dan bij het wijzigen van de functie.

4.2.3 Overige factoren

Bij het analyseren van de uitspraken omtrent de leaseautoconstructie is naast de

Stoof/Mammoet criteria ook gelet op een aantal andere criteria. Zo is onderzocht of er

sprake is van bedrijfseconomische omstandigheden, of er sprake is van een

arbeidsvoorwaarde, of er sprake is van een functiewijziging en of er sprake is van een zwaarwichtig belang van de werkgever.

Het criterium van bedrijfseconomische omstandigheden is reeds behandeld in paragraaf 4.2.1. Het criterium: ‘is er sprake van een arbeidsvoorwaarde?’ is van belang bij de vraag of de werkgever de arbeidsovereenkomst kan wijzigen op grond van artikel 7:611 BW. Dit artikel geldt namelijk alleen voor het wijzigen van arbeidsvoorwaarden. In de meeste gevallen is de leaseautoconstructie opgenomen in de individuele arbeidsovereenkomst en bestaat er geen twijfel over de vraag of er sprake is van een arbeidsvoorwaarde. In een uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland69 _{oordeelt de rechter dat een}

leaseautoconstructie als een arbeidsvoorwaarde moet worden aangemerkt. Zodoende kan een wijziging van de leaseautoconstructie worden getoetst aan de criteria van artikel 7:611 BW.

68 Uitspraak 34

Voorafgaand aan het onderzoek was de verwachting dat het wijzigen van

arbeidsvoorwaarden voor een groot deel het gevolg was van het wijziging van de functie van de werknemer. Echter is uit het onderzoek gebleken dat er in slechts twee van de acht gevallen sprake was van een wijziging van de functie. Daarnaast had het wijzigen van de functie ook geen invloed op de beoordeling van de rechter.

Tot slot is onderzocht of een zwaarwegend belang bij de werkgever van belang is bij de overwegingen van de rechter. Wat hierbij opvalt is dat er in drie uitspraken sprake is van een zwaarwegend belang van de werkgever en in deze drie uitspraken ook de

arbeidsvoorwaarde mocht worden gewijzigd. Hieruit volgt dus dat een zwaarwegend belang erg belangrijk is bij de beoordeling of een arbeidsvoorwaarde eenzijdig mag worden gewijzigd. In alle drie de uitspraken betreft het belang van de werkgever dat er sprake is van bedrijfseconomische omstandigheden. Dit betekent dus dat zij een financieel belang heeft.

Tussenconclusie leaseconstructie

Zoals hierboven al is besproken heeft de rechter in drie van de acht zaken geoordeeld dat de leaseautoconstructie eenzijdig mag worden gewijzigd. Naar aanleiding van de analyse van de uitspraken, welke te vinden is in de bijlage, zijn er een aantal conclusies die nu al kunnen worden getrokken. Een werkgever maakt slechts aanspraak op het wijzigen van de secundaire arbeidsvoorwaarden, indien er sprake is van slechte bedrijfseconomische omstandigheden. Indien de werkgever voor het wijzigen van de leaseautoconstructie een financieel belang heeft, resulteert dit in de geanalyseerde uitspraken altijd tot een

zwaarder wegend belang dan de werknemer. In de volgende paragraaf zal worden besproken of dit ook het geval is bij het wijzigen van arbeidsvoorwaarden die niet louter van financiële aard zijn.