Tabel 23: Verbeterpunten volgens respondenten die wel en niet zelf onderwijs geven: competenties (percentages van verbeterpunten)
Niet docent Wel docent
Zelfregulering* 50% 37%
Kritisch denken 44% 41%
Zelfstandig werken* 42% 36%
Studievaardigheden 37% 35%
Probleemoplosvaardigheden* 41% 27%
Plannen* 39% 29%
Metacognitie/reflectieve vaardigh.* 32% 25%
Omgaan met onzekerheden* 33% 22%
Taalvaardigheden* 21% 34%
Ondernemendheid* 32% 23%
Communicatieve vaardigheden 28% 27%
Onderzoeksvaardigheden 21% 22%
Samenwerken* 23% 16%
Algemene kennis 17% 17%
Vakinhoudelijke kennis 12% 16%
Creativiteit 12% 14%
Rekenvaardigheden 9% 12%
Keuzecompetent* 13% 6%
Empathie* 11% 8%
Digitale vaardigheden 10% 8%
Burgerschap 9% 7%
Culturele sensitiviteit* 9% 7%
Bewegen en coördinatie 2% 1%
Anders 2% 2%
N=100% 447 2.677
* significant verschil (p≤0.05)
De respondenten die zelf geen onderwijs geven, hebben in het mbo en hbo overigens vooral een leidinggevende functie (resp. 36% en 45%); in het wo bestaat de groep niet-docenten voornamelijk uit studieadviseurs (68%). De respondenten in dit onderzoek die zelf docent zijn, combineren dat overigens vaak nog met een andere functie. In mbo en hbo is (bijna) de helft van de docenten ook
studieloopbaanbegeleider (resp. 45% en 50%); in het wo is bijna zes op de tien docenten ook onderzoeker.
Wat vooral opvalt in tabel 23 is dat diverse competenties vaker als verbeterpunt voorkomen bij respondenten die geen docent zijn, dan bij docenten. Dit geldt met name voor Zelfregulering,
Probleemoplosvaardigheden, Plannen, Omgaan met onzekerheid en Ondernemendheid. De verbeterpunten die docenten aandragen hebben minder vaak te maken met deze competenties dan verbeterpunten van niet-docenten.
Het omgekeerde komt eigenlijk alleen duidelijk voor bij Taalvaardigheden: daar hebben de verbeterpunten volgens de docenten vaker mee te maken.
Leergebieden
Dezelfde vergelijking maken we nu in Tabel 24 voor de leergebieden. Hier zien we minder verschillen. De docenten vinden vaker dat hun verbeterpunten te maken hebben Nederlands – wat aansluit bij de
bevindingen in de voorgaande tabel (Taalvaardigheden) en met Engels en andere moderne vreemde talen.
De respondenten die zelf geen onderwijs geven, hebben meer verbeterpunten ingevuld die leergebied-overstijgend zijn.
Tabel 24: Verbeterpunten volgens respondenten die wel en niet zelf onderwijs geven: leergebieden (percentages van verbeterpunten)
Niet docent Wel docent
Nederlands* 21% 31%
Rekenen en wiskunde 11% 13%
Mens en maatschappij 11% 10%
Engels en andere moderne vreemde talen* 8% 12%
Burgerschap 11% 9%
Digitale geletterdheid 8% 8%
Beroepsgerichte vakken 9% 6%
Mens en natuur 4% 5%
Kunst en cultuur 5% 4%
Klassieke talen en cultuur 1% 1%
Bewegen en sport 1% 1%
Ander leergebied 6% 5%
Leergebiedoverstijgend* 56% 44%
N=100% 445 2.668
* significant verschil (p≤0.05)
Respondenten die wel of niet met eerstejaars studenten te maken hebben
Competenties
In tabel 25 zien we met welke competenties de verbeterpunten te maken hebben van respondenten die zelf in hun werk direct met eerstejaars te maken hebben, die er uitsluitend indirect mee te maken hebben en respondenten die er niet mee te maken hebben. De duidelijkste verschillen zien we tussen de eerste en de laatste groep; respondenten die uitsluitend indirect met eerstejaars te maken hebben scoren daar meestal tussenin.
De respondenten die zelf helemaal niet met eerstejaars te maken hebben, vinden van een groot aantal competenties vaker dat hun verbeterpunten daar mee te maken hebben. Het gaat om Kritisch denken, Plannen, Metacognitie/reflectieve vaardigheden, Omgaan met onzekerheden, Ondernemendheid en Creativiteit.
Het omgekeerde komt bijna niet voor. Respondenten die direct of alleen indirect met eerstejaars te maken hebben, vinden de verbeterpunten iets vaker te maken hebben met Digitale vaardigheden.
Tabel 25: Verbeterpunten volgens respondenten die direct, uitsluitend indirect of helemaal niet met eerstejaars studenten te maken hebben: competenties (percentages van verbeterpunten)
Ja, direct Ja, indirect Nee
Kritisch denken~∞ 41% 44% 58%
Zelfregulering 39% 41% 44%
Zelfstandig werken 37% 35% 41%
Studievaardigheden 36% 35% 36%
Taalvaardigheden 32% 32% 40%
Probleemoplosvaardigheden* 29% 34% 35%
Plannen 30% 29% 39%
Metacognitie/reflectieve vaardigh. 26% 31% 36%
Communicatieve vaardigheden 26% 29% 35%
Omgaan met onzekerheden 23% 28% 33%
Ondernemendheid 24% 25% 34%
Onderzoeksvaardigheden 22% 24% 29%
Samenwerken 17% 17% 25%
Algemene kennis 17% 18% 21%
Creativiteit~ 14% 16% 23%
Vakinhoudelijke kennis 15% 17% 19%
Rekenvaardigheden 12% 12% 18%
Empathie 8% 10% 14%
Culturele sensitiviteit~ 7% 8% 15%
Burgerschap 8% 10% 9%
Digitale vaardigheden 9% 10% 5%
Keuzecompetent 7% 9% 8%
Bewegen en coördinatie* 1% 2% 0%
Anders 2% 3% 1%
N=100% 2.842 441 80
~ significant verschil (p≤0.05) tusssen kolom 1 en 3
* significant verschil (p≤0.05) tusssen kolom 1 en 2
∞ significant verschil (p≤0.05) tusssen kolom 2 en 3
Leergebieden
In tabel 26 vergelijken we dezelfde groepen, maar nu op leergebieden. Respondenten die zelf niet met eerstejaars te maken hebben, vinden bij veel meer leergebieden dat die met hun verbeterpunten te maken hebben: met name Mens en maatschappij, maar ook Nederlands en Kunst en cultuur. Het omgekeerde zien we alleen bij de categorie leergebiedoverstijgend: de respondenten die direct of alleen indirect met eerstejaars te maken hebben, vinden beduidend vaker dat de door hun gesignaleerde verbeterpunten niet aan specifieke leergebieden te koppelen zijn.
Tabel 26: Verbeterpunten volgens respondenten die direct, uitsluitend indirect of helemaal niet met eerstejaars studenten te maken hebben: leergebieden (percentages van verbeterpunten)
Ja, direct Ja, indirect Nee
Nederlands 29% 25% 38%
Rekenen en wiskunde 12% 14% 19%
Engels en andere moderne vreemde talen 12% 12% 16%
Mens en maatschappij~∞ 9% 12% 23%
Burgerschap 9% 12% 15%
Digitale geletterdheid 8% 7% 6%
Beroepsgerichte vakken 6% 9% 10%
Mens en natuur 4% 7% 9%
Kunst en cultuur*~ 4% 8% 11%
Klassieke talen en cultuur 1% 1% 0%
Bewegen en sport 1% 0% 0%
Leergebiedoverstijgend~∞ 46% 49% 30%
N=100% 2831 203 80
~ significant verschil (p≤0.05) tusssen kolom 1 en 3
* significant verschil (p≤0.05) tusssen kolom 1 en 2
∞ significant verschil (p≤0.05) tusssen kolom 2 en 3
Conclusies
Samengevat zien we, wanneer we de onderzoeksresultaten uitsplitsen naar respondenten die wel of niet zelf onderwijs geven en naar respondenten die direct, alleen indirect of niet werken met eerstejaars studenten, het volgende beeld.
Leergebieden
Docenten vinden vaker dan niet-docenten dat hun verbeterpunten te maken hebben Nederlands of met Engels en andere moderne vreemde talen. De respondenten die zelf geen onderwijs geven, hebben meer verbeterpunten ingevuld die leergebiedoverstijgend zijn.
Respondenten die zelf niet met eerstejaars te maken hebben, vinden bij meer leergebieden dat die met hun verbeterpunten te maken hebben. Respondenten die direct of alleen indirect met eerstejaars te maken hebben, vinden vaker dat de door hun gesignaleerde verbeterpunten niet aan specifieke leergebieden te koppelen zijn.
Competenties
Diverse competenties komen vaker voor als verbeterpunt bij respondenten die geen docent zijn, dan bij docenten. Dit geldt met name voor Zelfregulering, Probleemoplosvaardigheden, Plannen, Omgaan met onzekerheid en Ondernemendheid. Het omgekeerde zien we bij Taalvaardigheden: daar hebben de verbeterpunten volgens de docenten vaker mee te maken.
De respondenten die zelf helemaal niet met eerstejaars te maken hebben, vinden van een aantal competenties vaker dat hun verbeterpunten daar mee te maken hebben dan respondenten die wel met eerstejaars te maken hebben. Het gaat om Kritisch denken, Plannen, Metacognitie/reflectieve
vaardigheden, Omgaan met onzekerheden, Ondernemendheid en Creativiteit. Niet al deze verschillen zijn overigens significant. Het omgekeerde, dat respondenten die direct of alleen indirect met eerstejaars te maken hebben hun verbeterpunt vaker aan een bepaalde compentie koppelen dan respondenten die niet met eerstejaars te maken hebben, komt bijna niet voor.
Al met al geven deze resultaten het beeld dat respondenten, die op wat meer afstand van het onderwijs aan eerstejaars studenten staan (geen docent of niet met eerstejaars te maken), de verbeterpunten die zij signaleren op een andere manier relateren aan de competenties en leergebieden dan respondenten die direct met eerstejaars te maken hebben. Zij delen hun verbeterpunten ook vaker in als
‘leergebiedoverstijgend’. Mogelijk heeft dit te maken met hun minder directe betrokkenheid bij het begeleiden van studenten bij hun ontwikkeling in de competenties en leergebieden. Op basis van dit onderzoek kunnen daar geen specifieke uitspraken over gedaan worden.