4. Resultaten
4.3 Resultaten interviews
4.3.1 Recreatieve beweging buiten
“Van de week was ik er en toen heb ik haar in de auto mee genomen naar de IJssel en daar lekker buiten op een bankje gezeten in de zon, dat vindt ze zalig, maar een blokje om het verpleeghuis vindt ze ook prettig.”
Uit de interviews kwam naar voren, dat alle tien de mantelzorgers met hun naasten naar buiten gaan voor recreatieve beweging. Twee mantelzorgers vertelden op dit moment minder vaak buiten recreatief te bewegen, dan dat zij wenselijk stellen. De volgende activiteiten worden door mantelzorgers ondernomen met hun naasten: wandelen, naar het centrum gaan, op het terras zitten, winkelen, buiten op een bankje zitten, naar de kinderboerderij gaan, een spel buiten organiseren of op bezoek gaan bij familie/vrienden. Afhankelijk van de naasten worden deze activiteiten lopend (met of zonder rollator) of in een rolstoel uitgevoerd.
Twee mantelzorgers vertelden dat familieleden van hen gebruik maken van de duofiets, die iedere locatie van Attent ter beschikking heeft, samen met hun naasten.
Van de tien mantelzorgers waren er acht die in eigen woorden, naar aanleiding van wat ze gelezen hebben in de uitnodiging voor het onderzoek, konden vertellen wat recreatief bewegen inhoudt. Vier van deze mantelzorgers waren niet op de hoogte dat ook het naar buiten gaan in een rolstoel, of buiten op een bankje zitten onder het begrip recreatief bewegen valt.
4.3.2 Ervaring
Alle mantelzorgers vertelden tijdens het buiten recreatief bewegen een gevoel van ontspanning, blijdschap, genieten en vrolijkheid te ervaren.
“Dat geeft hem vrolijkheid en kracht terug om zo'n dag weer te genieten en af te sluiten.”
Negen mantelzorgers ervaren het gevoel van ontspanning en genieten met hun naasten, tijdens het recreatief bewegen buiten. Vier mantelzorgers gaven aan, dat hun naaste buiten bewegen spannend vindt, bijvoorbeeld de angst om te vallen. Eén van de vier mantelzorgers die vertelde dat, ondanks het gebruik van een rolstoel, de naaste angst en spanning ervaart. Drie van de vier mantelzorgers vertelden dat het gebruik van een rolstoel of rollator, deze angst bij hun naaste wegneemt.
“Wat me geruststelt is dat ze een rollator bij zich heeft want dat geeft een stuk veiligheid, maar ook bij ons een veilig gevoel.”
Een mantelzorger vertelde dat hij ziet, dat zijn naaste minder agressief wordt, wanneer hij met zijn naaste naar buiten gaat.
“Wat ik zie als mijn moeder minder vaak buiten komt dat ze dan agressief wordt. Soms slaat ze de verpleging, als het mooi weer is wil ze naar buiten, als dat dan niet kan wordt ze boos of agressief. Het naar buiten gaan vermindert dit gedrag. Dat maakt het naar buiten gaan voor haar ook zo goed.”
4.3.3 Motivatie
Alle mantelzorgers gaven aan als motivatie om recreatief te bewegen buiten, dat hun naaste hiervan geniet. Andere motieven van mantelzorgers zijn: het geven van een gevoel van vrijheid voor hun naaste, in een andere omgeving zijn, communicatie die buiten makkelijker gaat of het bieden van andere gespreksonderwerpen. Tevens gaven alle mantelzorgers aan dat mooi weer een motivatie is om naar buiten te gaan.
“Dat is eerlijk gezegd ook, nou onbewust hoor, wel de insteek geweest, de afleiding en frisse neus halen en een beetje verandering van omgeving. Zoals in de herfst, dan praat je over andere dingen dan je binnen zit, zoals de herfstbladeren noem maar op. Het is even wat anders dan in een klein bejaard kamertje zitten.”
Nijmegen, 11 januari 2021
Zeven mantelzorgers vertellen dat hun naasten gemotiveerd zijn om naar buiten te gaan. De naasten van mantelzorgers benoemen dit wanneer de mantelzorger bij hen op bezoek zijn.
De helft van de mantelzorgers geeft aan dat zij graag afleiding bieden aan hun naasten.
Wanneer zij buiten zijn, geniet hun naaste van de omgeving en wat er om hen heen gebeurt.
“Mijn moeder vindt dat soort dingen [buiten recreatief bewegen] altijd leuk. Mijn moeder heeft als motto 'uit is goed voor u'.”
4.3.4 Belemmering
Uit de interviews kwamen verschillende belemmeringen naar voren. De belemmeringen zijn per subthema beschreven, zie Tabel 2.
Bewoner met dementie
Vier mantelzorgers gaven aan dat de beperkte mobiliteit van hun naaste invloed heeft op de activiteiten die zij buiten uitvoeren. Mantelzorgers benoemden dat ze minder lang naar buiten kunnen dan gewenst is. Tevens gaat het opstaan vanuit de rolstoel lastig. Het mobiliseren van de rolstoel naar stoel of gebruik van de sanitaire voorzieningen in een restaurant worden hierdoor als obstakel ervaren.
“Ja nu ook staan en de rolstoel uit dat is een dingetje. Ze [de naaste] wordt steeds stijver en het gaat allemaal moeilijk.”
Tevens gaven drie mantelzorgers aan dat hun naasten soms simpelweg geen zin hebben om naar buiten te gaan, dit wordt onder andere beïnvloed door het weer. Twee mantelzorgers vertelden dat hun naasten regelmatig aangeven dat zij het buiten te koud vinden om te gaan wandelen. Een mantelzorger gaf aan gebruik te maken van dekens, maar zij vertelde dat dit niet afdoende werkt.
“Nee maar de laatste twee maanden ben ik niet meer met haar buiten geweest. Ze zitten veel binnen het weer was gewoon te koud, maar dat zegt ze zelf dan ook; ik vind het koud ik vind het niet leuk.”
Twee mantelzorgers gaven aan dat hun naaste soms niet in staat is buiten te gaan wandelen.
Een mantelzorger vertelde dat haar naaste soms zo vast slaapt dat ze niet wakker te krijgen is. De andere mantelzorger vertelde dat, waarschijnlijk door medicijngebruik, zijn naaste soms te suf is om naar buiten te gaan.
Daarnaast zijn angst en spanning een belemmerende factor die de naasten ervaren, waardoor er minder vaak recreatief bewogen wordt buiten. Twee mantelzorgers vertelden dat, door de spanning die hun naaste ervaart, zij ervoor kiezen om die dag niet buiten recreatief te bewegen. Soms loopt bij de naaste de spanning zo hoog op dat zij hiervan moest overgeven, aldus een mantelzorger. De mantelzorger vertelde dat het kortgeleden de medewerkers van Attent wel gelukt is om te gaan wandelen buiten met haar naaste, zonder dat zij moest overgeven. Hoe het kan dat de bewoner toen niet moest overgeven, was onduidelijk voor de mantelzorger.
''Het [recreatief bewegen buiten] geeft haar te veel spanning. Dan wordt ze zenuwachtig en dan zegt ze nee dat wil ik niet. Daar is ze zo resoluut in, dat ze dan ook echt niet wil''
“En de vraag is of het meegaan, haar ophalen en haar hiermee naar toe nemen en weer terugbrengen, of dat niet meer spanning bij haar oplevert en dus meer schade doet dan het voordeel voor haar oplevert''
Vier mantelzorgers vertelden dat hun naasten tijdens het buiten recreatief bewegen vaak naar het toilet moeten. Een mantelzorger vertelde dat als ze net buiten zijn ze al om moet draaien omdat de naaste dan naar het toilet wil. Bij deze belemmering geeft één mantelzorger aan
Nijmegen, 11 januari 2021 sinds kort bedacht te hebben om, voordat zij naar buiten gaan, zijn naaste naar het toilet te begeleiden. Op deze manier hoopt hij deze belemmering te voorkomen. De mantelzorger had nog niet de kans gehad om dit uit te proberen.
“En dan lopen we in het dorp, (…) en dan moet ze overal naar het toilet, dat is wel vervelend, dat kan nu al helemaal niet, dan loop je iets minder ontspannen”
Mantelzorger
De mantelzorgers ervaren verschillende belemmeringen die het recreatief bewegen buiten beïnvloeden. Drie mantelzorgers vertelden dat de reisafstand tussen het verpleeghuis en het thuisadres hun beperkt in hoe vaak ze op bezoek komen bij hun naasten.
“Ja maar het lastig natuurlijk, het is bij mij de afstand, ik ben vooral afhankelijk van het weekend, de zaterdag. Doordeweeks probeer ik wel naar hem toe te gaan, maar dan kun je nu eigenlijk weinig ondernemen om nog, als je half 8 arriveert, om nog een stuk te gaan wandelen”.
Enkele mantelzorgers lenen een rolstoel van Attent. Eén mantelzorger geeft aan wanneer zij naar buiten gaan, zij eerst op zoek moet naar een werknemer van Attent om een rolstoel te vragen. De mantelzorger gaf aan soms geen medewerker te kunnen vinden. Dit wordt door haar als belemmering ervaren, wanneer het gaat om recreatief bewegen buiten. Eén mantelzorger vertelde dat hij de spontane uitjes mist, nu zijn naaste rolstoelafhankelijk is.
Wanneer zij naar het centrum willen gaan moet hij vooraf een rolstoelbusje regelen. Dit maakt dat hij minder vaak deze uitjes maakt. Voorheen ging hij met regelmaat met zijn naaste naar de stad.
De gezondheid van de mantelzorgers speelt een belemmerende rol tijdens het recreatief bewegen buiten. Eén mantelzorger vertelde dat door zijn eigen gezondheid hij nu niet in staat was om buiten recreatief te bewegen. Deze mantelzorger vertelde dat hij voorheen regelmatig ging wandelen, hierbij werd de rolstoel als zwaar ervaren. Twee mantelzorgers worden door andere ziekte belemmerd tijdens het recreatief bewegen buiten, hierdoor gaan zij afhankelijk van hun gezondheid minder vaak dan wenselijk, buiten recreatief bewegen.
“Dat deden we nog wel eens hoor, maar dat wordt steeds minder, ik heb de lucht er niet meer voor’’
Een andere belemmering die tijdens de interviews benoemd werd is de afhankelijkheid van de naaste. Een mantelzorger gaf aan dat hij in alle taken zijn naaste moet ondersteunen. Hierdoor ervaart hij zijn taak als mantelzorger soms als zwaar.
“Dus ja, het is eigenlijk een stukje vanzelfsprekendheid maar ook een zware opgave.”
Alle mantelzorgers gaven aan dat door COVID-19 zij beperkt werden in de mogelijkheden tot het recreatief bewegen buiten. Restaurants en terrassen waren gesloten en familiebezoek werd beperkt. De beperkingen door COVID-19 leverde ook mogelijkheden op. Zo vertelde één mantelzorger dat hij in de zomer met zijn kinderen en kleinkinderen buiten afsprak, hij haalde dan zijn naaste op. Samen konden zij buiten een veilige manier afspreken.
Omgeving
De omgeving brengt belemmeringen met zich mee die mantelzorgers ervaren tijdens het recreatief bewegen buiten.
Twee mantelzorgers gaven aan dat de straten niet altijd geschikt zijn voor het gebruik van een rolstoel. De straten zijn te steil of hebben een te smal voetpad waardoor zij met de rolstoel op de weg moet lopen. Eén mantelzorger gaf aan dat het gebruik van de rolstoel, een winkelbezoek minder makkelijk maakt.
Nijmegen, 11 januari 2021
“Nu mijn moeder in een rolstoel zit is het minder handig om al die winkeltjes in te gaan”
Een mantelzorger vertelde in de omgeving drukke plekken te vermijden, voor zijn naaste is het te druk.
“Ik ga nu niet meer met de auto weg, we gingen wel toen 'de heide' zo mooi was met de auto daarnaartoe. Maar dat doe ik nu niet meer, ze [de naaste] vind het veel te druk om haar heen.”
4.3.5 Mogelijkheden Mogelijkheden Attent
Alle mantelzorgers weten hoe zij een rolstoel kunnen lenen bij Attent. Vier mantelzorgers wisten dat de locatie waar hun naaste woonachtig is een duofiets ter beschikking heeft. Twee van hen vertelden dat familieleden daadwerkelijk gebruik hebben gemaakt van de duofiets.
Het gebruik van de duofiets wordt niet altijd als gebruiksvriendelijk ervaren. Twee mantelzorgers vertelden deze bewust niet te gebruiken, omdat deze te zwaar is in gebruik, of omdat de fiets te groot is, voor de naaste waardoor zij niet bij de trappers van de fiets komt.
Eén van hen vertelde wel te weten dat Attent een duofiets ter beschikking stelt maar niet te weten hoe deze te reserveren is. Van alle geïnterviewden gaven acht mantelzorgers aan interesse te hebben in het gebruik van de duofiets.
“Daarnaast is het gebruik van de duofiets erg zwaar. Mijn moeder trapt bijna niet mee, dus voor de begeleider is het erg zwaar om voor 2 man te trappen.”
Geen van de mantelzorgers waren op de hoogte dat Attent nog andere mogelijkheden aanbiedt om recreatief bewegen buiten te stimuleren, denk aan een boekje met wandelroutes of de beweegtuin.
“Oh is dat [de beweegtuin] niet van de kinderopvang?”
De mantelzorgers weten allemaal waar zij terecht kunnen bij vragen of meer informatie over recreatief bewegen buiten. Twee mantelzorgers waren op de hoogte dat er beweegcoaches werkzaam zijn bij Attent.
Mogelijkheden omgeving
Alle mantelzorgers gaven aan bekend te zijn in de omgeving van het verpleeghuis waar hun naaste woonachtig is. Ze zijn op de hoogte wat de omgeving te bieden heeft.
“Ja ik heb er zelf gewoond dus. Ik ben daar eigenlijk van me 2e tot 21e, heb ik in *woonplaats*
gewoond. Dus ik ben wel redelijk op de hoogte denk ik. Er is een groot bos en enorme fiets mogelijkheden op de IJssel.”
Meer dan de helft van de mantelzorgers gaven aan niet te weten wat er georganiseerd werd in de omgeving. Zij hebben hier wel interesse in.
“Nee ik zou eigenlijk niet goed weten wat ik in de omgeving, ja of ik moet zelf wat ondernemen natuurlijk, maar niet uit directheid nee. Nee dat zou ik niet weten.”
4.3.7 Verwachtingen vanuit Attent
Alle mantelzorgers gaven aan dat de verwachtingen van een mantelzorger, vanuit Attent, niet besproken zijn. Een mantelzorger gaf aan dat er elk half jaar een zorgleefplan gesprek plaatsvindt, maar dat het onderwerp bewegen, daarbij niet wordt besproken.
“Uhm wat zij van mij verwachten, nee. Maar als ik naar buiten wil, dan mag dat. Tenzij corona, het is een tijdje geweest dat het niet mocht, maar nou mogen we gewoon weer naar buiten met haar.”
Nijmegen, 11 januari 2021 Een mantelzorger gaf aan dat zij de verantwoording van recreatief bewegen buiten, bij de familie ziet liggen.
“Als wij willen bewegen dan nemen wij haar wel mee. Dat hoeft Attent niet te doen. Die hebben het druk zat. Dus dat kunnen we zelf. Ik vind het niet nodig dat zij dat doen.”
4.3.8 Wens van mantelzorger
Alle mantelzorgers gaven aan tevreden te zijn over de zorg die Attent biedt. Ten aanzien van het onderwerp, recreatief bewegen buiten en begeleiding vanuit Attent, hebben negen mantelzorgers geen verbeterpunten. Een mantelzorger gaf zelf adviezen en tips om het recreatief bewegen buiten te stimuleren.
Adviezen en tips
De mantelzorger vertelde dat er voorheen nog wel eens wandelgroepen waren of dat er in de omgeving van het verpleeghuizen wandelavonden werden georganiseerd. Hij gaf aan het jammer te vinden dat dit een hele poos al niet meer heeft plaatsgevonden.
“Want vorig jaar bijvoorbeeld, hebben ze een keer een avondwandeling gedaan. Toen waren er heel veel bewoners en ook familie gevraagd om buiten te gaan wandelen en toen was er een iemand die hier werkt, tevens gids en die heeft van alles vertelt over het park en wat hier allemaal gestaan heeft. Het restaurant heeft gezorgd in het park dat er koffie was met appeltaart en dat er muziek was. Je ziet die mensen dan helemaal opleven, maar er zijn weinig mensen die zich beschikbaar stellen.”
De mantelzorger gaf tevens als tip dat hij en zijn familieleden er voor openstaan om andere bewoners van Attent mee te nemen, wanneer zij samen met hun naasten buiten gaan wandelen.
“Dat zussen van haar best een keer bereid zijn om te gaan wandelen en dergelijke. Of mijn eigen kinderen. Mijn dochter zou het zeer zeker doen. Ook om met andere te gaan wandelen, dat ik bijvoorbeeld met mijn vrouw ga wandelen en zij met een andere bewoner.”
Nijmegen, 11 januari 2021