Recreatie en toerisme

Zowel de provincie Friesland als de provincie Overijssel staan bekend om hun groene omgeving. Dit trekt in beide provincie dan ook veel toeristen aan. Ook voor de eigen bevolking is het belangrijk dat er recreatiemogelijkheden zijn. De provincies willen hier graag hun steentje aan bijdragen.

3.4.1 Friesland

In Friesland is recreatie en toerisme een belangrijke economische sector. Zonder de aanverwante bedrijvigheid mee te rekenen, heeft de sector met bijna 22.000 (parttime) banen een aandeel van circa 8% in de totale Friese werkgelegenheid. Van die banen is 63% op het platteland te vinden, waarvan eenderde in de regionale centra en tweederde daarbuiten (Fokus, 2003).

Het herkenbare landschap van Friesland is één van de belangrijkste kwaliteiten waar toeristen mee aangetrokken worden. Vooral in combinatie met de sterke infrastructuur met fiets-, wandel- en vaarwegen worden veel toeristen naar Friesland gelokt.

Streekplan

Om de sector te behouden en te versterken zet de provincie in op kwaliteitsverbetering van de voorzieningen. Daarnaast wijst de provincie de sector op zijn verantwoordelijkheid ten opzichte van de natuur, landschap en erfgoed. De sector heeft zijn populariteit voornamelijk ook aan deze aspecten te danken.

De toeristische sector neemt relatief weinig ruimte in beslag, zodat er in het ruimtelijk beleid weinig beperkingen aan de toeristische sector opgelegd hoeven te worden. Aan de andere kant hebben de recreatieve voorzieningen veelal wel hun invloed op naburige natuurgebieden. De provincie houdt in de gaten dat er niet te veel negatieve effecten optreden. Bovendien gaat de provincie Friesland er van uit dat de toeristische sector versterkt wordt door voorzieningen te concentreren.

Planconcept: Concentratie van recreatieve voorzieningen

De provincie Friesland wil grootschalige en intensieve recreatieve voorzieningen in stedelijke en regionale centra concentreren. Concentratie is nodig om verschillende voorzieningen elkaar te laten versterken. Bovendien wordt zo de herkenbaarheid van de provincie verbeterd en wordt versnippering voorkomen. Hiermee sluit dit concept aan bij het economische planconcept waarin de grootte van het bedrijf bepaald in welke kernen het bedrijf zich mag vestigen. De provincie

Plattelandsbeleid van de provincie Friesland en de provincie Overijssel

42

maakt bij recreatieve voorzieningen echter wel een uitzondering voor kernen die aanvullende recreatiemogelijkheden bieden. De kernen die hiervoor zijn aangewezen zijn Appelscha, Akkrum, Bakkeveen, Earnewâld, Echtenerbrug/Delfstrahuizen, Heeg, Hindeloopen, Holwerd, Idskenhuizen, Koudum, Langweer, Noordwolde, Oldeberkoop, Oosterzee, Oostmahorn, Oudega, Oudemirdum, Sloten, Stavoren, Terherne, Wergea en Woudsend. Voor kleinere recreatievoorzieningen, zoals een jachthaven, dorpslogementen en een kleinschalige passantencamping is wel ruimte in andere kernen.

Planconcept: Toeristisch-recreatieve netwerk

Aansluitend op de concentratie van grootschalige recreatieve voorzieningen volgt het concept waarin het toeristisch netwerk centraal staat. De provincie wil voor de toerist een duidelijk herkenbaar netwerk creëren van recreatieve mogelijkheden. De recreatiekernen, steden en regionale centra worden via (fysieke) verbindingen verbonden. Het gaat hierbij om zowel fiets-, wandel- als vaarverbindingen. De provincie houdt zich actief bezig met het onderhouden en versterken van deze verbindingen. Ook de route van de Elfstedentocht vormt een populair netwerk van verbindingen. Daarnaast probeert de provincie te voorzien in aanvullende voorzieningen langs de verbindingen. Zo houdt de provincie zich bezig met aanlegplaatsen voor de pleziervaart. Ook ziet de provincie er op toe dat verbindingen niet door barrières geblokkeerd worden.

Planconcept: Kwaliteitsverbetering

Om de herkenbaarheid van de recreatiekernen te bevorderen, staat de provincie niet toe dat overal nieuwe voorzieningen ontstaan. Dit geldt ook voor de verblijfsaccommodaties waar de bezettingsgraad aangeeft dat uitbreiding van het aantal slaapplaatsen niet nodig is. Bestaande accommodaties krijgen wel de kans om uit te breiden, maar nieuwe accommodaties zijn toegestaan tot het middelgrote segment. Dit houdt in dat nieuwe kampeerterreinen uit maximaal 200 standplaatsen mogen bestaan en dat recreatiebungalow- en appartementencomplexen maximaal vijftig eenheden mogen hebben. Hier kan alleen in goed overleg met de provincie vanaf worden geweken. Kleine accommodaties tot vijftien eenheden zijn overal buiten de natuurgebieden mogelijk. De provincie heeft wel als eis dat recreatiewoningen niet permanent bewoond mogen worden.

De provincie Friesland geeft in het streekplan ook aan dat er ruimte is voor een grootschalige attractie voor dagrecreatie. Daarmee hoopt men 250.000 bezoekers per jaar aan te trekken. Dit kan het aanbod in de provincie verbreden en levert veel werkgelegenheid op. Hierbij heeft de provincie de voorkeur voor een locatie bij een stedelijk centrum. Ook ontbreekt het in de provincie aan een aantal typen recreatievoorzieningen, zoals voorzieningen voor de jeugd en slechtweervoorzieningen. De provincie probeert hiervoor ondernemers te inspireren.

Provinciaal Meerjarenprogramma

In het Provinciaal Meerjarenprogramma is de aandacht voor de toeristische sector beperkt. Dit komt ook doordat de ILG-gelden hier niet voor bedoeld zijn. In het Provinciaal Meerjarenprogramma wordt vooral een visie gegeven. De provincie Friesland wil de aansluiting houden met de vraag vanuit de markt. De mogelijkheden voor de provincie om dit te bereiken zijn echter beperkt. Wel zal elk jaar onderzoek worden gedaan. Belangrijk is dat er een gevarieerd aanbod van voorzieningen en accommodaties is. Daarnaast geeft de provincie aan dat de nadruk komt te liggen op kwaliteitsverbetering.

3.4.2 Overijssel

De toeristische sector telt in Overijssel 33.500 banen en is daarmee een belangrijke werkgever binnen de provincie. Daarbij is een goed aanbod belangrijk voor het aantrekken van mensen en bedrijven naar de provincie.

Omgevingsvisie

De provincie Overijssel wil ondernemers de ruimte geven om te investeren in nieuwe recreatievoorzieningen. De hoofdlijn van het beleid wordt als volgt verwoord:

43

De provincie biedt ruimtelijke mogelijkheden voor verbetering van de kwaliteit en het vergroten van de diversiteit van de bestaande verblijfsaccommodatie, onder voorwaarden van generiek instrumentarium (o. a. zuinig en zorgvuldig

ruimtegebruik),ontwikkelingsperspectieven en gebiedskenmerken (Provincie Overijssel, 2006 b; pag 92).

De provincie wil ook graag het aantal recreatiewoningen in de provincie beperken. Alleen in Noord-West Overijssel en voor innovatieve concepten zijn er mogelijkheden voor nieuwbouw van recreatiewoningen. Het permanent bewonen van recreatiewoningen keurt de provincie af en er wordt dan ook geëist dat de gemeenten dit in hun bestemmingsplannen opnemen.

Planconcept: Kwaliteit en innovatie toeristische sector

De provincie Overijssel wil ook graag in de toeristisch-recreatieve infrastructuur investeren, zodat iedereen de provincie kan beleven. Ook biedt de provincie stimulerende maatregelen voor

projecten ter verbetering van het routenetwerk. Het zijn vooral gemeenten die hier gebruik van kunnen maken. Daarnaast investeert de provincie actief in Toeristische Overstap Punten (TOP’s). Op deze punten komen verschillende routes en voorzieningen bij elkaar. Ook ziet de provincie bij gebiedsontwikkelingsprojecten er op toe dat er voldoende fietspaden aangelegd worden.

Daarnaast wil de provincie Overijssel graag toeristen aan de provincie binden. Daarvoor zijn kwalitatief goede voorzieningen nodig. De provincie stelt zichzelf als doel om de sector vitaal en vernieuwend te maken. Belangrijke punten daarbij zijn innovatie en het zelf organiserende vermogen van ondernemers. De provincie probeert hier aan bij te dragen door de provincie te promoten. Daarbij wordt geprobeerd om een eigen identiteit te creëren voor bepaalde streken binnen de provincie. Deze gebieden hebben elk hun eigen recreatieve mogelijkheden. Het is echter aan ondernemers om hier gebruik van te maken. De provincie probeert vooral te inspireren. Dit planconcept kenmerkt zich voornamelijk door inspirerend en stimulerend beleid. Er worden echter weinig middelen beschikbaar gesteld voor het beleid. Wel probeert de provincie Overijssel de toeristische sector de ruimte te geven die het nodig heeft. Daarbij probeert de provincie ook de koppeling te maken met andere functies, zoals het landschap, water, cultuur, zorg en sport. Voor deze thema’s is soms meer geld beschikbaar. Zo kan ook het toerisme in de provincie van dit geld profiteren.

Provinciaal Meerjarenprogramma

De provincie Overijssel heeft in zijn Provinciaal Meerjarenprogramma nauwelijks aandacht voor toerisme en recreatie. Net als bij het economisch beleid wordt hiervoor vooral verwezen naar het generieke economische beleid. Wel bekijkt de provincie of er mogelijkheden zijn om agrotoerisme in de provincie te ontwikkelen.

3.4.3 Begroting 2009

Belangrijkste attractie van de provincie Friesland zijn de Friese Meren. Er wordt op allerlei manieren gerecreëerd. De provincie wil vooral de mogelijkheden voor de recreatievaart verbeteren, bijvoorbeeld door het aanleggen van nieuwe steigerplaatsen. De provincie is op het moment bezig met een groot integraal project voor het verbeteren van de Friese Meren. De nadruk ligt hierbij op het verbeteren van de recreatievaart, bijvoorbeeld door de aanleg van aquaducten, jachthavens en steigerplaatsen. Door dit grootschalige project moeten meer toeristen naar Friesland worden getrokken. Van daaruit worden ook de andere attracties van de provincie interessant, zoals de Friese elf steden en de Waddeneilanden.

Naast het ontwikkelen van vernieuwende projecten binnen de bestaande thema's is er ook aandacht voor promotie. Hiervoor is een bedrag van 500.000 euro beschikbaar.

Toerisme neemt in Overijssel een minder prominente rol in de begroting in dan in Friesland. De programmalijn “Toerisme en recreatie” van de provincie Overijssel richt zich voornamelijk op het platteland. Het ontbreekt in Overijssel echter nog aan grote attracties. Daarom hoopt de provincie dat er in samenwerking met andere partijen vernieuwende concepten kunnen worden ontwikkeld.

Plattelandsbeleid van de provincie Friesland en de provincie Overijssel

44

Hierbij wordt ingezet op een aantal thema’s die goed bij Overijssel passen. Dit zijn wellness, natuur en plattelandsbeleving, cultuurbeleving en proeven en ruiken.

Ook is er veel aandacht voor marketing en promotie. De provincie hoopt dat in 2012 de provincie acht procent meer naamsbekendheid heeft dan dat dat in 2008 het geval was. In totaal is er tot 2012 elk jaar zo'n vijf miljoen euro beschikbaar voor het verbeteren van het toerisme in de provincie.

3.4.4 Vergelijking

De provincie Friesland zet vooral in op het verbeteren van de kwaliteit van het toerisme. Ook wil de provincie graag dat het toeristische aanbod wordt verbreedt, omdat het toerisme nu voornamelijk leunt op de waterrecreatie. Daarnaast is de provincie Friesland bezig met het beheren en onderhouden van het toeristische netwerk. Friesland wordt daarbij als één geheel neergezet. De provincie Friesland vindt het belangrijk dat het netwerk van toeristische centra intact blijft en legt dan ook meer beperkingen op. Nieuwe voorzieningen dienen voornamelijk in de regionale centra en de recreatiekernen ontwikkeld te worden. Ook houdt de provincie zich bezig met het aantrekkelijk maken van de verbindingen tussen de verschillende kernen.

De provincie Overijssel pakt het anders aan. De provincie probeert verschillende streken een eigen toeristisch karakter te geven. Daarbij gaat het vaak om meer kleinschalige attracties. De provincie wil vooral de diversiteit in recreatievoorzieningen bevorderen. De provincie is niet zo zeer op zoek naar grote attracties, maar meer naar meerdere kleinere attracties. Ook de steden kunnen hier een belangrijke rol bij spelen.

De provincie Overijssel wil vooral openstaan voor nieuwe initiatieven op het gebied van recreatie en toerisme van ondernemers. Daarbij legt de provincie weinig ruimtelijke beperkingen op. Gekeken wordt of het toeristische functies met andere functies gecombineerd kunnen worden.