In de bekeken reacties van de kranten komt een patroon naar voren waarin de kranten de bijdrage van de rector voorstellen als feiten die ze al kenden. Zo evalueren journalisten de situatie als een neerwaartse spiraal, een kloof en ontwikkeling die we de komende jaren vaker zullen zien. De twee volgende voorbeelden laten dit zien. Het eerste fragment is een redactioneel commentaar van Leo Prick, destijds vaste columnist bij NRC Handelsblad in de sectie Wetenschap en Onderwijs. In fragment 6 evalueert de krant de reden voor het opheffen van een school als iets dat niet prettig (regel 15) klinkt en toont zo begrip voor de nega- tieve respons van buitenstaanders (regel 13) op het handelen van de rector. Ofwel, op het eerste gezicht, als je weinig van deze situatie weet, is het harde taal die hier wordt geuit. De columnist vervolgt zijn betoog met de uitspraak: maar als je er eventjes over nadenkt, snap je al vlug (regel 15-16) en suggereert ‘wij snappen al lang’ dat het gaat om een onontkoombare ontwikkeling (regel 15-16). De implicatie is ‘als krant kenden we deze nega- tieve ontwikkeling al, we zagen het zelf ook aankomen’. De krant schetst de situatie bovendien als een ontwikkeling die we de komende jaren nog veel vaker zullen zien (regel 29-30) en een logische fase is in het proces van emancipatie (regel 16-17). De krant beschrijft deze observatie vanuit een
Responsfragment 6
Auteur: Leo Prick
Rubriek: Wetenschap en Onderwijs Lengte: 618 woorden
13 Het verbaast mij niet dat buitenstaanders moeite hebben met Sjamaars oplossing. 14 Een school opheffen omdat hij te zwart en daarmee te onaantrekkelijk is geworden, dat 15 klinkt niet prettig. Maar als je er eventjes over nadenkt, snap je al vlug dat het gaat om een 16 onontkoombare ontwikkeling. Sterker nog: dat het een logische fase is in het proces van 17 emancipatie dat steeds meer allochtonen hun kind niet langer als vanzelfsprekend sturen 18 naar de dichtstbijzijnde school, maar bewust een keuze maken. Net zoals wij in
19 Nederland al jaar en dag gewend zijn te doen dus. ...8 regels weggelaten...
28 ‘Utrecht is niet de enige plaats waar een zwarte school in een zwarte wijk zijn havo/vwo 29 top ziet wegkwijnen. Het is bovendien een ontwikkeling die we de komende jaren nog 30 veel vaker zullen zien. Daardoor zal het onderwijsaanbod in zwarte wijken zich steeds 31 meer beperken tot zwarte vbo’s en zwarte mavo’s. Als je vindt dat dit hoog genoeg 32 gegrepen is voor onze allochtonen en als je er de voorkeur aan geeft dat ze hun wijken 33 niet uitkomen, moeten we de gettoscholen in stand houden.’
‘vogelperspectief’ en toont een bredere blik op de zaak (birdseyeperspec- tive, Bal, 1985). De krant suggereert het probleem te overzien, zij kunnen de feiten op afstand beoordelen.
De nieuwsbron breidt bovendien de definitie van de crisis uit want het gaat om een toestand die breed speelt, op een procesmatig niveau ont- wikkeling (regel 29) en op een geografisch niveau: Utrecht is niet de enige plaats (regel 28). Ofwel, ‘wij hadden dit zelf al gesignaleerd’. De krant oriënteert zich dus op de strategieën van de rector en beves- tigt het probleem van zwarte scholen als een feitelijk bestaand probleem. Tegelijkertijd geeft de krant aan dat dit probleem symbool staat voor een proces dat zich op grote schaal voordoet en impliceert zo het probleem op de juiste waarde te kunnen schatten. Met andere woorden: over de breed- heid van het probleem neemt de krant wel verantwoordelijkheid. Het eerder besproken responsfragment 2 bij sectie 1 (zie p.88) wordt opnieuw bekeken waarbij weggelaten regels nu wel zijn opgenomen: Een opvallende presentatie in fragment 7 is de passage waar de krant de rol van de ouders evalueert: Ouders hebben nu eenmaal de neiging... (regel 21) en Ouders plegen hun kinderen dus... (regel 22) en Ouders laten hun oren dus niet... (regel 24). De krant construeert hier een lijst in drie delen. Zoals al beschreven bij interviewfragment 5 geeft het maken van een lijst (three- part list; Jefferson, 1990) een normatieve, conventionele status aan een bewering. Deze wordt veel gebruikt om bepaalde zaken als een algemeen voorkomende categorie voor te stellen. Deze drie aspecten zijn dekkend voor het hele probleem en daarom is dit de hele waarheid, het zijn de fei- ten. Door het zo te presenteren wordt de suggestie gecreëerd dat dit voor ouders in het algemeen opgaat, een compleet beeld van de werkelijkheid
Responsfragment 7
Auteur: redactie Rubriek: Media Lengte: 588 woorden21 Ouders hebben nu eenmaal de neiging hun kinderen het beste onderwijs te gunnen, ongeacht 22 hun eigen wereldbeeld. Ouders plegen hun kinderen dus naar scholen te sturen waar ze zich 23 kunnen ontwikkelen en tegelijkertijd kansen krijgen voor het leven na de opleiding. 24 Ouders laten hun oren dus niet hangen naar bestuurders en bewindslieden die, al dan niet in 25 het kader van de eindeloze experimenten die over hun hoofden worden uitgestort, aandringen 26 op enig geduld. En omdat de onderwijsvrijheid constitutioneel vastligt, kunnen ze dus kiezen 27 tussen allerlei soorten scholen voor hun kinderen.
...15 regels weggelaten tot het slot...
met een dwingende logica. Deze logica wordt eveneens opgeroepen door het gebruik van hebben nu eenmaal (regel 21) en het herhaalde dus
(regel 22 en 24). Met andere woorden: ‘we hadden dit kunnen verwachten’. De krant brengt het probleem als iets dat voorspelbaar is, dat niet nieuw is. Onderstaand fragment is de alinea die vooraf gaat aan het hierboven besproken fragment 7:
In dit fragment wordt een contraststructuur aangebracht, namelijk in de formulering sommigen noemden Sjamaar cynisch en gevaarlijk, anderen verweten hem een ‘nederlagenstrategie’ (regel 14-15). We zagen de rector dit ook doen bij interviewfragment 2 en 3 (p. 84-85). Zoals beschreven bij die fragmenten wekken contrasten in de eerste plaats spanning op tussen twee tegengestelde delen en maken de oplossing van het schoolbestuur om zich van de vermoeide rector (regel 17) te ontdoen werd weggezet
(regel 17) opmerkelijk. ‘Dit probleem spreekt voor zich en kan onmogelijk ontkend worden en toch gaan beleidmakers hier tegenin’, is hier de impli- catie. De formulering Bestuurders en politici reageerden dan ook onmid- dellijk als Pavlov-honden (p. 13-14) toont dat de reacties uit deze hoek te verwachten waren. Ofwel, beleidmakers en politici gebruiken oneigenlijke argumenten om gezwind van de rector af te komen en zo het echte pro- bleem te ontwijken. De krant beschuldigt dus deels beleidmakers en politici en kiest voor de rector. Zo worden de waarnemingen van de rector als
nog niet onjuist (regel 18) beschreven.
Responsfragment 8
Auteur: redactie Rubriek: Media Lengte: 588 woorden
8 Een nieuwe lente, een nieuw geluid in Utrecht? Allerminst. De wijze waarop Sjamaar op 9 de valreep is weggewerkt, getuigt juist van een winterse benadering. De vermaledijde 10 rector zei vorig jaar dat zogeheten ‘zwarte scholen’, die niet meer in staat zijn een serieuze 11 Havo/VWO-opleiding te verzorgen, beter kunnen worden opgeheven omdat ze de
12 neerwaartse spiraal alleen maar versnellen. Dat was een onaangename conclusie, die 13 bovendien in een onaangename vorm was gegoten. Bestuurders en politici reageerden dan 14 ook onmiddellijk als Pavlov-honden. Sommigen noemden Sjamaar ‘cynisch’ en
15 ‘gevaarlijk’, anderen verweten hem een ‘nederlagenstrategie’. En het ministerie van 16 Onderwijs vroeg om geduld en vertrouwen, omdat integratie nu eenmaal per definitie tijd 17 kost. Het tempo waarmee Sjamaar werd weggezet als een vermoeide rector, maakt zijn 18 waarnemingen echter nog niet onjuist.
...22 regels weggelaten tot het slot...