Puntbronnen/‘oude’ verontreinigingen

• Vanuit verschillende invalshoeken zijn analyses met betrekking tot het aantal (potentieel) verontreinigde locaties uitgevoerd. Gemeenschappelijk hebben deze analyses de grote aantallen ‘gevallen’ en de onduidelijkheid met betrekking tot de te volgen aanpak van de verontreinigde locaties.

Informatie over de winning en de ondergrond:

Type winning: freatisch, (semi)spanningswater

Eigenschappen winning: geohydrologische en geochemische eigenschappen

(bodemopbouw, stijghoogten, grondwaterstanden,

stromingspatroon, pH, redox, onverzadigde zone)

Kentallen winning: ligging, capaciteit en aantal onttrekkingsputten

Contouren: 60-dagen, 1-jaars, 25-jaars en intrekgebied op basis van

vergunde capaciteit (eenduidige rekenmethodiek)

Grondwaterkwaliteit: analyseresultaten peil- en onttrekkingsputten,

informatie uit risico-analyse micro-biologische veiligheid waterleidingbedrijven of HACCP industrie

Informatie over activiteiten met invloed op grondwaterkwaliteit:

Activiteiten aan maaiveld: huidig en verwacht

Oude verontreinigingen: Informatie uit LDB nader analyseren Wat zijn mogelijke knelpunten?

Risico-inschatting; kans * effect op grondwaterkwaliteit:

Op basis van verspreidingsberekeningen een inschatting maken (zie ook Box 1 en 2).

Maatregelen:

Inventarisatie: Welke maatregelen zijn mogelijk, wat is het effect? Afweging, keuze: Criteria voor keuze, effect op KRW-doelstelling.

Afspraken en planning:

Taken en verantwoordelijkheden stakeholders, met aandacht voor handhaving; Maatregelen (door wie te treffen en door wie betaald);

• Uit analyse van kwaliteitsgegevens van het onttrokken grondwater blijkt echter dat in een aantal winningen de 75%-drinkwaternorm wordt overschreden. Daarnaast blijken in een groot aantal winningen antropogene stoffen te worden aangetroffen. Nadere uitwerking van de lokale situatie voor deze winningen is dus dringend gewenst.

• Bij de uitwerking wordt de volgende prioritering aanbevolen:

1. De winningen waar in de onttrekkingsputten de 75%-drinkwaternorm wordt overschreden.

2. De gebieden met spoedlocaties (categorie I).

3. De gebieden met minder spoed (categorie II), maar binnen 5-10 jaar te saneren. 4. Verder analyse van verontreinigingen binnen boringvrije zones buiten beschouwing

laten, tenzij de kwaliteit van het onttrokken grondwater hiertoe aanleiding geeft.

Feitelijke aanpak van de verontreinigingen door saneren of isoleren en monitoren moet plaatsvinden op basis van een risicoanalyse (zie ook voorbeelden Box 1 en 2).

8.4

Diffuse bronnen

8.4.1 Gewasbeschermingsmiddelen

• Het huidige toelatingsbeleid is erop gericht om voor minstens 90% van de gebieden waar een stof wordt toegepast, de kwaliteit van het grondwater voldoende te beschermen. Dit geldt ook voor grondwaterbeschermingsgebieden. Het is nog niet duidelijk of het beleid hierin ook voldoende succesvol is. De evaluatie van de beslisboom in 2007 zal hier meer duidelijkheid over moeten geven.

• Met de verfijning van de in GeoPEARL gebruikte schematisatie die in 2007 wordt geïntroduceerd zal mogelijk antwoord op de vraag kunnen worden gegeven voor wélke gebieden het toelatingsbeleid onvoldoende bescherming biedt. In aanvulling hierop zou voor gebieden die op grond van hun hydrologische kenmerken als zeer kwetsbaar worden bestempeld, een analyse van de omgevingsfactoren en zonodig maatregelen kunnen worden uitgewerkt.

8.4.2 Micro-organismen

• Op basis van een aantal aannames uit literatuur en veldonderzoek, is met behulp van een statistisch model in een eerder onderzoek berekend dat voor ondiepe anoxische freatische winningen het infectierisico < 10-4 bij een bodempassage van 60 dagen mogelijk niet altijd met zekerheid kan worden vastgesteld.

• Het daarbij gebruikte model is vooral gevoelig voor inactivatie- en aanhechtingsparameters, die beide locatiespecifiek zijn.

• Lokale omstandigheden kunnen daardoor de berekeningsresultaten in belangrijke mate beïnvloeden. De betekenis van de modeluitkomsten voor de praktijk is daarom nog niet duidelijk.

• Daarnaast kan de berekende kwetsbaarheid worden gezien als een intrinsieke eigenschap van de winning. Pas in combinatie met een mogelijke besmettingsbron kan er sprake zijn van een verontreinigingsrisico met ziekteverwekkende micro-organismen.

• Om inzicht te krijgen in de situaties waarin een besmettingsbron ook daadwerkelijk tot verontreiniging van de bron leidt, wordt aanbevolen veldonderzoek uit te voeren. Hierbij moet zoveel mogelijk worden aangesloten bij meetcampagnes die op dit moment door de waterleidingbedrijven worden uitgevoerd in het kader van de uitvoering van de

Inspectierichtlijn – Analyse microbiologische veiligheid drinkwater.

8.5

Nieuwe bronnen: bodemenergiesystemen

• Hoewel er aanzienlijke verschillen bestaan tussen provincies met betrekking tot het al dan niet toestaan van bodemenergiesystemen in grondwaterbeschermingsgebieden, geven de meeste provincies hiervoor geen toestemming of zijn hierin terughoudend. Vaak worden bodemenergiesystemen ook geweerd uit boringvrije zones.

• Een groot aantal van de geconstateerde knelpunten kan waarschijnlijk worden opgelost met de implementatie van de reeds door IPO en StuBo voorgestelde

maatregelen (zoals een meldings- en registratieplicht voor bodemenergiesystemen en kwaliteitseisen voor boringen en systemen die worden vastgelegd in

Beoordelingsrichtlijnen).

• Er zijn goede mogelijkheden om te komen tot landelijke harmonisatie van het beleid met betrekking tot het al dan niet toestaan van bodemenergiesystemen, waarbij onderscheid kan worden gemaakt naar het type gebied: waterwingebied,

grondwaterbeschermingsgebied, boringvrije zone en intrekgebied. Vanuit het

voorzorgsprincipe en mogelijke problemen met betrekking tot toezicht en handhaving kan het wenselijk zijn om bodemenergiesystemen zoveel mogelijk te weren uit waterwin- en grondwaterbeschermingsgebieden. Dit is een beleidsmatige keuze.

• Daarnaast levert de evaluatie van proefprojecten mogelijk meer inzicht in de eventuele risico’s van grondwatersystemen in grondwaterbeschermingsgebieden. Ten aanzien van de ruimtelijke planning van bodemenergiesystemen kan worden aangesloten bij het voorstel van StuBo.

• Voldoende capaciteit voor het toezicht op bodemenergiesystemen is een belangrijk aandachtspunt. Hierbij spelen de provincies en de VROM-Inspectie een belangrijke rol. Ook de gemeenten dienen echter actief te worden betrokken bij de bescherming van grondwater. Dit is noodzakelijk om te bewerkstelligen dat de door IPO en StuBo voorgestelde maatregelen ook daadwerkelijk leiden tot de beoogde effecten.

• Als een mogelijke ‘nee, tenzij-optie’ wordt aanbevolen de voor- en nadelen alsmede de haalbaarheid van alternatieve vormen van warmtewisselaars te onderzoeken.