Productie en inkomen

Areaal

De totale oppervlakte akkerbouwgewassen, exclusief snijmaïs, daalde in 2005 op- nieuw enigszins, met 1%. Het areaal consumptieaardappelen schommelt de laatste jaren sterk. Dit jaar daalde dit als reactie op de lage opbrengstprijzen in 2004 met 9%. De opper- vlakte pootaardappelen bleef daarentegen nagenoeg stabiel. Het totale graanareaal nam toe tot ruim 200.000 ha, vooral door de stijging van de oppervlakte zomergerst bij een daling van wintertarwe.

In de opengrondstuinbouw namen de arealen groenten (-3,5%), fruit (-0,5%) en op- merkelijk ook bloembollen (-2,5%) af, terwijl daarentegen de oppervlakte boomteelt met dit jaar een duidelijke groei van 7,5% de stijgende lijn van de afgelopen jaren heeft voort- gezet. In de fruitteelt nam wel de oppervlakte peren verder toe bij een verder dalend areaal appelbomen. Bij de groenten zijn de groei van de arealen aardbeien en witlof uitzonderin- gen.

Het totale areaal glastuinbouw nam licht toe (0,5%). Terwijl de oppervlakten groen- ten en pot- en perkplanten zijn toegenomen, is het areaal snijbloemen vrij sterk (met ruim 4%) gedaald. Bij de snijbloemen is de daling van de 'grote producten' (rozen, chrysanten en gerbera) nog sterker. Bij de onder glas geteelde groenten laten de drie grote producten (to- maten, paprika's en komkommers) daarentegen een groei zien.

Productievolume

De productie in de akkerbouwsector bleef dit jaar vrijwel op het niveau van 2004. De ge- lijkblijvende productie is de resultante van enkele uiteenlopende ontwikkelingen. Zo nam de graanproductie dit jaar flink toe, vooral die van zomergerst. De totale oogst van granen haalde daarmee voor het tweede achtereenvolgende jaar een record. De productie van de andere gewassen daalde daarentegen. De aardappelproductie was kleiner dan vorig jaar, vooral door een lagere opbrengst op de zandgronden. De suikerbietenproductie is wat lager door een kleiner areaal. De productie van uien ligt aanzienlijk onder het niveau van 2004. Niet alleen daalde het ingezaaide areaal, ook de opbrengsten per hectare vallen lager uit. Wel geldt hierbij dat de uienproductie in 2004 een recordomvang kende.

In de tuinbouw zijn er wat betreft de productieomvang uiteenlopende ontwikkelin- gen. In de fruitsector zijn er relatief sterke dalingen in de appel- en perenproductie. Die zijn gevolgd op relatief hoge opbrengsten vorig jaar, met name voor peren. Voor de waar- debepaling is de afzet gedurende het kalenderjaar bepalend. Hierdoor blijft de productie vrijwel onveranderd, omdat er gewogen wordt met twee verschillende oogsten. De totale

neemt flink toe, vooral door een forse uitbreiding van het areaal. De productie van open- grondsgroenten is iets kleiner door de daling van het areaal. Dit wordt gecompenseerd door de grotere glasgroenteproductie. Bij een groter areaal bleef de productie per m2 van de be- langrijkste groenten onder glas gelijk of daalde licht, met uitzondering van de productie van paprika. De snijbloemenproductie daalde dit jaar licht. Hier staat door assortimentsver- schuiving en grotere potmaten een groter volume van planten tegenover. In de totale

Tabel 8.1 Brutoproductiewaarde agrarische sector

Productgroep Waarde in mln. euro Index 2005 in % van 2004

⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯ ⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯

2003 2004 2005 hoeveelheid prijs waarde

(v) (v) (r) (r) (r) (r) Akkerbouwproducten, totaal 2.475 2.156 2.268 100.0 105.0 105.0 Waaronder: granen 289 182 214 109.0 108.0 117.5 aardappelen 928 723 718 96.5 103.0 99.5 suikerbieten 276 282 271 97.0 99.0 96.0 uien 126 93 202 87.0 250.0 217.0 voedergewassen a) 283 579 561 104.5 92.5 97.0 Tuinbouw, totaal 8.124 7.759 7.930 99.5 103.0 102.5 Waaronder: verse groenten b) 1.974 1.703 1.710 99.5 101.0 100.5 vers fruit 453 446 464 103.0 101.0 104.0 bloemen 2.151 2.137 2.220 98.5 105.5 104.0 bloembollen 540 511 469 93.5 98.0 92.0 plant- en boomkwekerijgew. 2.058 2.069 2.161 101.0 103.5 104.5 Rundveehouderij, totaal c) 4.405 4.420 4.533 99.0 103.5 102.5 Waaronder:

rundvee (exclusief kalveren) 518 598 623 95.0 110.0 104.0

melk d) 3.617 3.536 3.625 99.5 103.0 102.5

Intensieve veehouderij, totaal 3.208 3.714 3.826 101.5 101.5 103.0 Waaronder: kalveren 753 862 805 102.5 91.0 93.5 varkens 1.718 2.074 2.197 101.0 105.0 106.0 pluimvee 381 512 564 103.5 106.5 110.0 eieren 343 253 246 96.0 101.0 97.0 Overige landbouw 2.389 2.444 2.470 99.0 102.0 101.0 Totaal generaal 20.601 20.493 21.027 100.0 102.5 102.5 NB: Voor aardappelen, appelen en peren wordt niet met volume en prijzen van de productie gerekend, maar met de afzet gedurende het kalenderjaar. Dit heeft vanzelfsprekend ook invloed op de totale volumemutaties bij de diverse groepen. a) Inclusief snijmaïs; b) Inclusief champignons; c) Inclusief schapen- en geitenhoude- rij enzovoort; d) Zonder rekening te houden met superheffing.

sierteeltsector daalt het volume met ongeveer 1%. Het volume van de totale plantaardige productie (akkerbouw en tuinbouw) is in 2005 vrijwel gelijk aan dat van 2004.

Ook in de veehouderij verandert het productievolume dit jaar vrijwel niet. Belangrijk hierbij is dat er twee achtereenvolgende jaren zijn zonder noemenswaardige incidenten (vogelpest, varkenspest, enzovoort). De productie van rundvee (exclusief kalveren) daalt, vooral door een grotere daling van de veestapel in vergelijking met vorig jaar. Het aantal slachtingen zal iets toenemen, terwijl de levende export van runderen iets zal dalen. De melkaanvoer bij de zuivelfabrieken neemt in geringe mate af. In de intensieve veehouderij is er een lichte toename van het volume, nadat in 2004 sprake was van een grotere groei vanwege het herstel van de productie in de pluimveehouderij. De aanvoer van kuikens bij de pluimveeslachterijen laat in 2005 een toename zien van ruim 5%. De andere componen- ten van de productiewaarde (levende export en mutatie van de pluimveestapel) hebben een lichte negatieve invloed op de productieontwikkeling, waardoor deze op +3,5% blijft ste- ken. De aanvoer van eieren bij de pakstations blijft achter bij het hoge niveau van 2004. Aanvankelijk bleef de productie nog wel gelijk aan die van het voorgaande jaar, maar de laatste maanden blijft die naar verwachting enigszins achter, waardoor de eierproductie zo'n 4% kleiner zal zijn dan in 2004. In de varkenshouderij is de productie van varkens ruim 2% groter zijn dan in 2004. Omdat ook het verschil in de waardering van de stapel aan begin en einde van het kalenderjaar meetelt, blijft de volumetoename van varkens bin- nen de landbouwrekening beperkt tot ongeveer 1%.

Prijsvorming en productiewaarde

In de akkerbouwsector neemt de gemiddelde prijs in het kalenderjaar met ongeveer 5% toe. De prijsmutatie op kalenderbasis heeft vooral invloed op de geschatte prijsontwikkeling in de aardappelsector. Door deze berekeningswijze telt ook de lagere aardappelprijs van de oogst 2004 nog mee en wordt de stijging van de prijs van consumptieaardappelen zoals die geldt voor de oogst van 2005 (een verdubbeling) flink afgezwakt. Daarnaast is de stijging van de pootaardappelprijs aanzienlijk minder en blijft de prijs van zetmeelaardappelen vrijwel ongewijzigd. De graanprijzen laten over de hele linie een stijging zien. Dat is mede het gevolg van een lagere graanproductie in met name Zuid-Europa. Droogte zorgde voor een lagere productie, die uiteindelijk heeft geleid tot hogere prijzen. De prijs voor uien lag vorig jaar op een zeer laag niveau. In combinatie met de forse inkrimping van de productie heeft dat geleid tot meer dan een verdubbeling van de uienprijs voor het jaar 2005.

In de tuinbouw zijn de prijzen van groenten en fruit gemiddeld vrijwel gelijk geble- ven. Die in de sierteeltsector trekken daarentegen aan, waardoor de gemiddelde prijs van de tuinbouw naar verwachting 3% hoger is dan in 2004. Bij de gemiddeld gelijk gebleven prijs van groenten en fruit zijn er wel uiteenlopende ontwikkelingen voor de individuele producten. In de glasgroentesector zijn er grote prijsstijgingen voor tomaten en komkom- mers, terwijl de prijs voor paprika sterk daalt. De prijstoename van komkommers vond vooral haar oorzaak in de goede prijzen aan het begin van het seizoen, terwijl de prijsstij- ging voor tomaten vooral ligt aan de lage prijzen in het voorafgaande jaar. De paprikaprijzen daalden aanzienlijk door de uitgebreide productie in Nederland en toene- mende concurrentie vanuit de landen rond de Middellandse Zee. De gemiddelde prijs van

zijn fikse prijsstijgingen te zien voor appelen en peren. Deze prijstoename houdt vanzelf- sprekend verband met de kleinere oogsten van beide producten. Door de bij de productie al genoemde berekening op kalenderjaarbasis, blijft de prijsmutatie bescheiden. De prijzen voor de sierteeltproducten geven over vrijwel de gehele linie een positief beeld te zien. Al- leen in de bloembollensector lijken de prijzen iets onder het niveau van het voorgaande jaar te blijven. Uiteindelijk levert dit gemiddeld voor de tuinbouw een prijsstijging op van ongeveer 3%.

In de veehouderijsector is eveneens sprake van stijgende prijzen. Met name de prij- zen van rundvee vertonen een stijgende trend. De prijsstijging voor melk in de rundveehouderij geeft een vertekend beeld te zien. De melkprijs zal in 2005 naar verwach- ting iets onder het niveau liggen van 2004. De toegekende premies voor melk worden echter ook meegenomen in de productiewaarde van melk. Tegenover een uitgekeerd be- drag van 131 miljoen euro in 2004 staat nu een uit te keren bedrag van 251 miljoen euro. Het verschil tussen deze bedragen komt uiteindelijk terecht in de prijsmutatie van dit jaar, die daardoor met 3% stijgt. Door deze ontwikkeling zijn de prijzen in de rundveehouderij dit jaar ruim 3% hoger dan een jaar eerder.

In de intensieve veehouderij blijft de stijging beperkt tot gemiddeld ruim 1% door een daling van de prijzen van vleeskalveren. De prijzen voor varkens stijgen dit jaar op- nieuw, na twee jaren met lage prijzen (2002 en 2003). De prijs van vleeskuikens heeft zich na drie mindere jaren hersteld, maar staat de laatste maanden onder druk door de afgeno- men vraag als gevolg van de dreiging van vogelgriep. De prijs van eieren is laag gebleven. Rekening houdend met een prijsstijging van ongeveer 2% voor de overige producten en diensten van de agrarische sector zal de gemiddelde prijs voor de land- en tuinbouw dit jaar ongeveer 2,5% hoger uitvallen dan in 2004.