Mark oezicht is getypeerd als een ‘posi ve sum game’ en zou daarom grotendeels een technische kwes e zijn, in plaats van een poli eke (Majone 1996; 1997; Gilardi, 2008). Betwijfeld wordt of dat volledig het geval is (Mage , 2010). Geen enkele beslissing is puur technisch, er blijkt al jd wel sprake te zijn van enige mate van Pareto-inefficiën e (Gilardi, 2008). Theore sch wordt aangenomen dat er consensus is over de rol, func e en voordelen van delega e naar ona ankelijke mark oezichthouders, maar in de prak jk is dat niet al jd zo. In de prak jk leidt delega e van toezicht zowel tot winnaars als verliezers (Thatcher en Stone Sweet, 2002). Het is bijvoorbeeld goed voor te stellen dat invloedrijke belangengroepen niet zijn gebaad bij delega e van bevoegdheden aan ona ankelijke mark oezichthouders. Efficiën e kan daarom alleen als standaard voor legi miteit worden gebruikt als ona ankelijke mark oezichthouders niets te maken hebben met herverdeling (Majone, 1996). Omdat dit niet geheel het geval is, is inhoudelijke legi miteit weliswaar belangrijk voor ona ankelijke mark oezichthouders, maar niet voldoende. Om het democra sch tekort te compenseren is daarom nog een andere vorm van legi mite it nodig, namelijk de procedurele legi miteit.
Procedurele legi miteit kan worden verkregen door verantwoording over de wijze waarop regulerende bevoegdheden worden uitgevoerd en wordt daarom ook wel ‘throughput’ legi miteit genoemd (Mage , 2010). Ve rantwoording kan worden gedefinieerd als een sociale rela e tussen een actor en een verantwoordingsforum (Mage , 2010). Door middel van verantwoording over de ‘throughput’, de procedures die een mark oezichthouder hee gevolgd, kan legi miteit worden verkregen, ook al is men het oneens met de uitkomsten. Mage verwoord dit als volgt: “Actors, even if they disagree with a decision, should accept it as legi mate if it was taken in a way considered fair, namely if originated from an open and inclusive poli cal process, ideally based on openness, transparency, equal access, and delibera on.” (Mage , 2010, p.4). Verantwoording over procedures kan op twee manieren plaats hebben, namelijk top-down en bo om-up. Top-down-verantwoording houdt in dat zelfstandige organisa es verantwoording afleggen aan hun democra sch legi eme principaal, tot wie zij zich hiërarchisch of contractueel kunnen verhouden. Vanwege hun ona ankelijkheid verhouden mark oezichthouders zich niet als een agent tot een principaal . Verantwoording naar gekozen vertegenwoordigers is geminimaliseerd, maar omdat de ona ankelijkheid van mark oezichthouders nooit volledig is, vindt top -down-verantwoording op kleine schaal wel plaats (Thatcher, 2002; Mage , 2010). In paragraaf 2.6 is deze top-down of poli eke verantwoording besproken. Bij bo um-up-verantwoording bestaat het verantwoordings - forum uit belanghebbenden en het grote publiek, zoals na onale rekenkamers, gereguleerde organisa es en consumenten (Thatcher, 2002; Mage , 2 010). Het verantwoordingsforum is bij procedurele verantwoording dus veel breder dan bij democra sche of poli eke verantwoording.
De ona ankelijke mark oezichthouders worden als legi em beschouwd op het moment dat aan een aantal procedurele voorwaarden wordt voldaan. Voorwaarden zijn bijvoorbeeld dat het bestaan en de bevoegdheden van toezichthouders een we elijke basis kennen, dat bij besluitvorming aan formele regels wordt voldaan, dat besluiten worden verantwoord en openstaan voor rechterlijke toetsing, dat het toezicht wordt geëvalueerd en dat presta es algemeen bekend worden gemaakt (Majone, 1996; 1997; Mage , 2010). De gemakkelijkste manier om de procedurele verantwoording en transparan e van ona ankelijke mark oezichthouders te vergroten, is door ze te verplichten om redenen te geven voor hun beslissingen. Hierdoor worden namelijk ook andere controle- mechanismen mogelijk, zoals rechterlijke toetsing, publieke par cipa e en overweging, ‘peer review’ en klachtenprocedures (Majone, 1996; 1997; 1999). Verwacht wordt dat het proces van besluitvorming bij ‘non-majoritarian’ ins tu es, zoals ona ankelijke mark oezichthouders, beter is dan bij ministeries en uitvoerende diensten, waar overleg vaak in het geheim plaats vindt (Thatcher en Stone Sweet, 2002). ‘Non-majoritarian’ ins tu es hebben over het algemeen bijvoorbeeld beter
Pagina | 31 afgebakende en duidelijkere doelen, moeten vaak redenen geven voor beslissingen en zijn vaak verplicht informa e te publiceren (Thatcher en Stone Sweet, 2002).
Onder procedurele verantwoording vallen veel procedures. Gilardi hee de procedures voor ona ankelijke toezichthouders samengevat in twee dimensies en vijf indicatoren, welke in dit onderzoek zullen worden overgenomen (Gilardi, 2005). De eerste dimensie is het besluitvormings - proces. Dit proces dient volgens Gilardi transparant te zijn, open te staan voor par cipa e e n onderhevig te zijn aan de mogelijkheid tot rechterlijke toetsing (Gilardi, 2005). Een tweede dimensie betre de prikkelstructuur van de toezichthouder, waarmee wordt gedoeld op het gemak waarmee wangedrag kan worden vastgesteld en kan worden bestra . H iervoor is nodig dat de mark oezichthouder duidelijke doelen stelt en dat de presta es van de mark oezichthouder periodiek worden geëvalueerd (Gilardi, 2005).
2.10 Beoordelingskader
Aan de hand van de bovenstaande paragraven en de criteria die daarin zijn genoemd, kan het beoordelingskader voor het func oneren van mark oezicht worden opgesteld. Dit kader is weergegeven in tabel 1.
Pagina | 32
Tabel 1: Beoordelingskader voor het func oneren van mark oezicht
Beoordelingskader voor het func oneren van mark oezicht
Ona ankelijkheid van de poli ek
De mark oezichthouder dient zelfstandig besluiten te kunnen nemen.
De poli ek dient specifieke besluiten van de mark oezichthouder niet te kun nen wijzigen.
De mark oezichthouder dient duidelijke en exclusieve bevoegdheden te hebben, waaronder de mogelijkheid tot
sanc oneren.
Bestuursleden van de mark oezichthouder dienen niet om poli eke redenen te kunnen worden ontslagen.
Bij de benoeming van bestuursleden van de mark oezichthouder dienen meerdere par jen betrokken te zijn,
tenzij herbenoeming niet mogelijk is.
De mark oezichthouder dient haar inkomsten uit eigen verdiensten te verwerven.
De mark oezichthouder dient ona ankelijk te zi jn ten aanzien van het personeelsbeleid.
Ona ankelijkheid van belanghebbenden
De mark oezichthouder dient duidelijke procedures te hebben voor het func oneren van bestuursleden.
De mark oezichthouder dient een intern toezicht te hebben.
De mark oezichthouder dient een gedragscode voor haar werknemers te hebben.
Werknemers van de mark oezichthouder dienen rechterlijke bescherming te genieten.
(Mark oezichthouders dienen alle relevante belangengroepen te raadplegen en gelijkwaardig te behandelen.)
(Toezich aken dienen over verschillende toezichthouders te worden verdeeld.)
Poli eke verantwoordelijkheid
De wetgeving dient een eenduidige rela e tussen poli eke organen en mark oezichthouder toe te kennen.
Poli eke organen dienen over voldoende bevoegdheden te beschikken om hun verantwoordelijkheid waar te
kunnen maken.
Poli ek verantwoordelijke organen dienen vast te leggen hoe zij vorm gaan geven aan hun poli eke
verantwoordelijkheid. Inhoudelijke legi miteit
De mark oezichthouder dient de gewenste effecten te bereiken.
De mark oezichthouder dient over voldoende exper se te beschikken.
De mark oezichthouder dient flexibel om te gaan met veranderende omstandigheden.
De mark oezichthouder dient geloofwaardig te zijn.
De regulering van mark oezichthouders dient stabiel te zijn.
Procedurele legi miteit
Het besluitvormingsproces van de mark oezichthouder dient transparant te zijn.
De mark oezichthouder dient belanghebbenden de mogelijkheid te bieden te par ciperen in het
besluitvormingsproces.
Besluiten van de mark oezichthouder dienen door de rechter getoetst te kunnen worden.
De mark oezichthouder dient duidelijke doelen te stellen.
Pagina | 33 Hoofdstuk 3: