Probleemstelling en onderzoeksopzet

Op 30 maart 2010 heeft de minister van Justitie ons, mede namens de minister Financiën en op verzoek van de Tweede Kamer, gevraagd het volgende te onderzoeken (Justitie, 2010a):

«1 Financieel beheer

Een onderzoek naar de deugdelijkheid van het financieel beheer van Holland Casino op basis van gegevens die gebruikt worden om tot de jaarrekening te komen. Een belangrijk element in het onderzoek is een juiste toerekening en verantwoording. Tevens verzoek ik u onderzoek te doen naar het marketing- en promotiebudget van Holland Casino, waarbij duidelijkheid moet komen over de reis- en representatiekosten van bestuur en Raad van Commissarissen.

2 Witwassen en fraude

Het onderzoek zou in moeten gaan op de wijze waarop Holland Casino misbruik en oneigenlijk gebruik tegengaat, of dit voldoet aan de wettelijke eisen en of de uitvoering conform de daartoe gestelde regels verloopt.

3 Verslavingspreventie

Dit deel van het onderzoek zou zich moeten richten op de bestaande procedures en systemen van Holland Casino voor verslavingspre-ventie en de wijze waarop deze worden toegepast.»

De minister geeft in zijn brief aan dat dit verzoek wordt ingegeven door de regelmatig terugkerende discussie in de Tweede Kamer over de manier waarop Holland Casino invulling geeft aan zijn taak om het aanbod van casinospelen te kanaliseren. De minister geeft daarbij aan dat het

onderzoek van de Algemene Rekenkamer duidelijk zou kunnen maken hoe het werkelijk is gesteld met de toekomstplannen van Holland Casino, de reclame- en wervingsactiviteiten, de verslavingspreventie en het

antiwitwasbeleid. De minister verwacht dat de discussie daardoor weer op basis van de feiten gevoerd kan worden.

Ons onderzoek beoogt de vragen van de minister te beantwoorden en daarmee de Tweede Kamer van informatie te voorzien over het beleid van Holland Casino. Wij hebben het verzoek van de minister vertaald in vijf onderzoeksvragen:

1. Hoe geeft Holland Casino in zijn nieuwe strategie invulling aan zijn maatschappelijke taak?

2. Wat is het beleid van Holland Casino wat betreft het marketing- en promotiebudget, hoe wordt dit beleid uitgevoerd en voldoet het op deze punten gevoerde beheer aan de te stellen eisen?

3. Wat is het beleid van Holland Casino wat betreft reis- en representa-tiekosten van bestuurders en de raad van commissarissen, is het feitelijke declaratiegedrag in overeenstemming met het beleid en voldoet het op deze punten gevoerde beheer aan de te stellen eisen?

4. Wat is het beleid van Holland Casino wat betreft de preventie van kansspelverslaving en hoe wordt dit beleid uitgevoerd en verant-woord?

5. Wat is het beleid van Holland Casino wat betreft het signaleren van witwassen, voldoet dit beleid aan de wettelijke eisen en hoe wordt dit beleid uitgevoerd en verantwoord?

Bij de vertaling van de vragen van de minister in onderzoeksvragen merken wij het volgende op:

• De vraag over het financieel beheer hebben wij toegespitst op het marketing- en promotiebudget en op de reis- en representatiekosten van het bestuur. Wij zagen geen aanleiding voor een breed onderzoek naar het financieel beheer op basis van gegevens die gebruikt worden om tot de jaarrekening te komen. Dit mede gelet op de goedkeurende accountantsverklaringen bij de jaarrekeningen van Holland Casino.

• Bij de vraag naar de reis- en representatiekosten hebben wij ook naar het beloningsbeleid voor het bestuur en naar de vergoeding voor de raad van commissarissen van Holland Casino gekeken om zo onze bevindingen te kunnen plaatsen binnen de context van de totale bezoldiging.

• De vraag naar witwassen en fraude hebben wij toegespitst op witwassen. Fraude en het door minister genoemde misbruik en oneigenlijk gebruik zullen in de praktijk of betrekking hebben op witwassen of gericht zijn op vals spelen en diefstal. In het laatste geval is met de bestrijding vooral een intern doel van Holland Casino gediend.

• Indachtig de aanleiding voor het verzoek hebben wij ook de strategie en de maatschappelijke taak bij het onderzoek betrokken.

Wij hebben het beleid van Holland Casino getoetst aan de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, de relevante gedragscodes en de uitgangs-punten van het kansspelbeleid en het rijksdeelnemingenbeleid. Het beheer hebben wij beoordeeld op ordelijkheid en controleerbaarheid.

Voor zover relevant hebben we ook getoetst aan de norm dat een uitgave functioneel moet zijn in de zin dat hij past binnen de taken en het beleid van de organisatie. Bij de beantwoording van de vraag over witwassen hebben we ook gekeken naar het interne integriteitsbeleid. Daarbij hebben we ons laten leiden door onze basisnormen voor integriteit (Algemene Rekenkamer, 2010).

Wij geven alleen oordelen over de opzet en werking van het beleid voor zover we dat kunnen toetsen aan wet- en regelgeving en/of de interne procedures van Holland Casino. Wij doen geen uitspraak over de effectiviteit van het beleid tegen witwassen en gokverslaving, omdat dit buiten de opzet van het onderzoek valt.

De onderzoeksperiode verschilt per vraag. Voor het marketing- en promotiebeleid hebben we ons gericht op de periode vanaf eind 2008, omdat er toen een strategiewijziging heeft plaatsgevonden. Het onderzoek naar de bezoldiging en reis- en representatiekosten betrof de periode 1 januari 2005 tot en met 30 juni 2010. Het onderzoek naar de preventie van kansspelverslaving en witwassen betrof de periode 1 januari 2007 tot en met juni 2010.

Voor het onderzoek hebben we gesprekken gevoerd met beleidsmakers van het Ministerie van Veiligheid en Justitie en het Ministerie van Financiën, met het bestuur en de staf van Holland Casino, met 42 medewerkers van vier vestigingen van Holland Casino, de staf van het College van Toezicht op de kansspelen, medewerkers van de Financial Intelligence Unit van het Korps landelijke politiediensten en met een deskundige op het gebied van kansspelverslaving. Verder hebben wij wet- en regelgeving en interne documenten en procedures van Holland Casino geanalyseerd en op toepassing beoordeeld.

Voor de beantwoording van de vragen over reis- en representatiekosten en over preventiebeleid kansspelverslaving hebben wij gebruikgemaakt van representatieve steekproeven. Bij de beoordeling van het antiwitwas-beleid hebben we gebruikgemaakt van een deelwaarneming.¹⁰

Een groot deel van de verzamelde en geanalyseerde gegevens is afkomstig uit de geautomatiseerde systemen van Holland Casino. Wij hebben geen audit uitgevoerd op technische en beheersmatige aspecten van deze systemen. Wel hebben we aandacht besteed aan maatregelen die van invloed zijn op de volledigheid en de kwaliteit van de eerste vastlegging van gebeurtenissen in de systemen en hebben wij kennis genomen van de systeemtesten die in opdracht van Holland Casino zijn uitgevoerd op enkele rapportagetools. Verder hebben wij bij de analyse van de hiervoor genoemde steekproeven en deelwaarnemingen een beeld gekregen van het functioneren van deze systemen.

1.6 Leeswijzer

In dit deel II van het rapport beschrijven we de bevindingen die ten grondslag liggen aan de in deel I gepresenteerde conclusies.

In hoofdstuk 2 gaan we in op de wijze waarop Holland Casino zijn maatschappelijke taak invult met de nieuwe strategie. Het marketing- en promotiebeleid komt aan bod in hoofdstuk 3. De reis- en representatie-kosten komen in hoofdstuk 4 aan bod. In hoofdstuk 5 gaan we in op het beleid tegen kansspelverslaving en in hoofdstuk 6 op het beleid tegen witwassen.

10 Declaraties: 280 posten uit de periode 2005–2010; preventiebeleid: 102 dossiers en daarnaast 100 bezoekers die een bezoek-verbod of -beperking kregen; witwassen: een deelwaarneming van 63 incidenten en 93 door het hoofdkantoor van Holland Casino afgewezen meldingen.

2 MAATSCHAPPELIJKE TAAK EN NIEUWE STRATEGIE