√ Levensduur Leeftijd bij afvoer
6.3 Overige aanbevelingen 1 Herijken doelen en visie
In deze rapportage wordt verslag gedaan van de prestaties en de meetbaarheid van de huidige doelen van de Duurzame Zuivelketen. In dit onderzoek is geen toetsing en/of evaluatie van de doelen uitgevoerd. De Duurzame Zuivelketen gaat in haar aanpak uit van een driejaarlijkse herijking van de doelen. Dit is een goed uitgangspunt, want inzichten en omstandigheden veranderen continu. In 2017 zal de laatste herijking worden uitgevoerd op de huidige doelen die betrekking hebben op de periode tot en met 2020. De herijkingen die tot nu toe plaats hebben gevonden hebben vooral geleid tot een concretisering van de bestaande doelen (onder andere voor levensduur) en in een enkel geval tot aanpassing van het doel. Er zijn geen nieuwe thema’s of doelen toegevoegd.
Indien de Duurzame Zuivelketen de ambitie heeft om ook na 2020 verder te gaan, lijkt het zinvol om op korte termijn na te denken over de te hanteren doelen na 2020. De huidige omstandigheden verschillen aanzienlijk van de omstandigheden in de periode dat de visie en doelen voor 2020 zijn vastgesteld. De belangrijkste aanleiding om met Duurzame Zuivelketen te beginnen werd gevormd door het einde van de
melkquotering. De keuze van de thema’s en de bijbehorende doelen waren in belangrijke mate gebaseerd op het vermijden van negatieve effecten van de verwachte groei van de melkproductie.
De huidige situatie is anders. Met de introductie van het
fosfaatrechtenstelsel komt een vorm van quotering weer terug. Het klimaatakkoord van Parijs is nog niet in detail uitgewerkt, maar zal hoogstwaarschijnlijk wel resulteren in een aanvullende opgave voor de zuivelsector. Daarnaast worden zowel in de sector als maatschappelijk nieuwe thema’s geagendeerd die meegenomen kunnen worden in een (door)ontwikkeling van de visie met bijbehorende thema’s en doelen. Te denken valt aan zaken als grondgebondenheid, opvolgingsperspectief, circulaire economie, sluiten van kringlopen, imago, volksgezondheid en landschap.
Een groot deel van de in Nederland geproduceerde zuivel gaat de grens over, ook hier is het van belang om een goed onderbouwd verhaal te ontwikkelen waarom dit gebeurt en wat dit betekent voor duurzaamheid en voedingspatronen hier en elders in de wereld in aanvulling op de veel gecommuniceerde economische waarde van de export.
Nederland is niet als enige met duurzame zuivel bezig. Ook in andere landen worden door zuivelbedrijven en -koepels
duurzaamheidsprogramma’s ontwikkeld. Interessante voorbeelden zijn te vinden in landen als Australië, Ierland en de Verenigde Staten. In deze landen worden bij voorbeeld ook andere thema’s opgepakt in de nationale programma’s zoals economie, veiligheid en imago. De internationale zuivelsector werkt aan een verdere ontwikkeling van het Dairy Sustainability Framework. Duurzame Zuivelketen is hier ook bij aangesloten. Dit raamwerk biedt handvatten om tot een onderbouwde keuze van thema’s te komen. Kortom: er is voldoende aanleiding om als sector, met betrokken stakeholders, tot aan een verdere ontwikkeling van de visie te werken met behorende keuze voor thema’s en doelen.
6.3.2
Verdere ontwikkeling aanpak Duurzame
Zuivelketen
Deze rapportage laat zien dat er - nog steeds - aanzienlijke
inspanningen nodig zijn om de huidige doelen te halen. Het merendeel van de doelen van de Duurzame Zuivelketen heeft betrekking op het primaire productieproces op melkveebedrijven. Het zijn voornamelijk de melkveehouders die de benodigde veranderingen moeten doorvoeren. In de vorige sectorrapportage is aangegeven dat het belangrijk is dat melkveehouders zicht hebben op hun handelingsperspectief, dat wil zeggen de concrete en passende maatregelen die genomen kunnen worden op hun bedrijf. Daarnaast komt een sectorbrede verandering waarschijnlijk pas echt op gang als de individuele melkveehouder consequenties ondervindt van het niet behalen van de doelen (De Lauwere et al., 2015).
Het feit dat Duurzame Zuivelketen niet op schema ligt voor een aantal doelen heeft voor een deel te maken met de groei van de melkveestapel
rond de afschaffing van de melkquotering. Dit is echter niet de enige oorzaak. Ook voor belangrijke parameters als levensduur en
broeikasgasemissies per kg melk die eigenlijk los staan van het totale volume ontbreekt het aan voldoende vooruitgang.
In aansluiting op het advies om tot een vernieuwde visie te komen is het ook belangrijk om de huidige aanpak en de inzet van instrumenten goed te evalueren. Mede op basis van deze evaluatie en vernieuwde visie met eventueel aangepaste of nieuwe doelstellingen is het vervolgens belangrijk om ook de aanpak verder door te ontwikkelen. Ook hier kunnen voorbeelden uit andere landen en eventueel andere sectoren een nuttige bijdrage leveren. Elementen die hierbij een rol kunnen spelen zijn:
• Een helder verhaal waarin de ‘waarom’-vraag goed wordt beantwoord en gebruik dit als basis voor de communicatie.
• Handelingsperspectief én consequenties voor de individuele
melkveehouder, zodat die weet wat hij kan doen en in positieve zin merkt wanneer hij zich gewenste richting op ontwikkeld en juist in negatieve zin wanneer hij dit niet doet.
• Betrokkenheid van melkveehouders bij de ontwikkeling van die nieuwe handelingsperspectieven die nodig zullen zijn op de uitdagingen van voor de lange termijn in te kunnen vullen.
• Betrokkenheid van belangrijke stakeholders die behoorlijk van invloed zijn op beslissingen van melkveehouders op meer operationeel niveau (dierenarts, mengvoerindustrie) maar vooral ook op strategisch niveau (bank, accountant).