Stichtelijcke Rymen. Eerste Deel
I. Over Psalm CXXI
Zang:
ZAlige ure! vruchtbaer van verblijden, Die my deedt hooren,
Dat de schoone tijden,
[Zoo zeer gewenschet van zoo menig vrome, We'er zullen komen.
[2.] Dat ons de dagen weder zullen keeren Dat men zal in-gaen in het Huys des Heeren, [E]n Salems muren met haer schoon' gebouwen
Vreughdigh aenschouwen.
[3.] En onze voeten op hare e'ele straten, [H]aer hooge poorten vrolijck treden laten. [E]en Stadt een Stadt is't al van oudts gestichtet,
En op-gerichtet:
[4.] En op-gerichtet door Israëls Zonen [O]m zich daer binnen t'samen te vertoonen; [O]m in Godts Tempel eer te bewijzen
En Godt te prijzen:
[5.] Godt daer te dancken voor zijn goede daden: [G]odt daer te off'ren, om de Ziel t'ontladen [V]an alle feylen door het gantsche leven
By haer bedreven.
[6.] Al die in Rechten hebben yet te hand'len. [M]oeten na deze groote Stadt toe wand'len: [D]aer kan Israël steedts in alle zaken
Aen vonnis raken.
[7.] Daer staen de Throonen om Godts volck te richten [E]n alle twisten onder haer te slichten,
[D]oor Godts besturingh David in-gegeven En zijn na-neven.
8. EDele Salem, schoonste van de Steden, 'k Wensch en herwensch u duyzent zalighede: En die u minnen, bid ick dat de zegen
Van Godt toe-regen.
9. Van herten gunn' ick dat uyt uw Palleyzen De waerde Vrede nimmer en verreyze, Maer in 't bevangzel van uw hooge muren
Eeuwelijck dure.
10. Wat is de reden die my zoo doet haken Na uwen vrede, wel-standt, en vermaken/ Die my doet hopen dat nooyt ongelucken
V zullen drucken?
11. 't Is om mijn vrienden die ick heb daer binnen: Die ick en die my wederom beminnen:
Om menigh Broeder, welckes herte 't mijn' is, En 't mijne 't zijn is.
12. Wat is de reden, dat ick gantsche nachten, Geheele dagen, wensch in mijn gedachten, Dat ghy nooyt zegen noch geluck moet derven,
Maer eeuwigh erven?
13. Om dat de Heere, dien wy moeten poogen Godtsdienstigh t'eeren uyt al ons vermogen, V tot zijn wooning (die ghy steedts moet wezen)
Heeft uyt-gelezen.
II.
Over Psalm CXXVI.
Zang: Te May als alle Vog'len zingen.
Of: Een yder die zijn Godt wil vreezen.
WAt heeft ons hert een vreugd' ontfangen, Doe Zion, die daer lagh gevangen
In alzoo vreemde landen,
Door hulp van onzen stercken Godt // verlost is van haer banden! [2.] Wy stonden tusschen hoop' en vreezen;
Het docht ons eenen droom te wezen; Wy durfden nau verblijden,
Om dat wy zoo heel onverwacht // geraeckten uyt ons lijden. [3.] De traentjes van de wang genomen;
De lachjes in de mondt gekomen; Godts roem op onze tongen,
Godts eer door al ons snaren-spel // daer wy hem lof me'e zongen. [4.] Doe sprack het Heydensch volck, (verslagen
Door 't groote wonder datze zagen) Ey! watte groote daden
[H]eeft haren God aen haer getoont! // zy leven onbeladen. [5.] Het Heydensch volck heeft recht gesproken,
Daerom is ons nu 't hert ontloken, De keeltjes quinckeleren,
[V]ermengt met onzes Harps geklanck // een eeuwig lof des Heeren. [6.] Groot is ons vreugdt, schoon staen ons zaken:
Ghy Heere, kondtze grooter maken Zoo ghy van slavernijen
[D]e rest van uw gevangen volk // genadig wilt bevrij'en. [7.] Op datze dicht de wegen vullen
Wanneerze t'huyswaert komen zullen, Gelijck de snelle beken,
[G]edreven door den Zuyden-windt // met kracht in 't landt in-breken: [8.] Wanneerze, door 't geweldigh drijven,
Niet binnen d'oevers konnen blijven,
Noch haren loop betemmen,
Maer ackers, veld', al wat 'er is // met baren overzwemmen. 9. Die 't edel zaet moet gaen betrouwen
In ongelegene landouwen,
Schier zonder hoop van vruchten,
Zijn hert is hem zoo zeer belae'en // men hoort hem dickwils zuchten. 10. Maer eer yet langh zoo krijgt het zegen
Door eenen milden Zomer-regen; De zoete windtjes waeyen:
Dan koomt hy dubbelt in de vreughdt // met blijschap gaet hy maeyen. 11. Doe wy, ver van ons Vader-erven,
In vreemde landen moesten zwerven, Lag onze moedt ter neder:
Maer nu wy 't zoete Vader-landt // betreden, koomt hy weder.
Christelijcke Blijschap. Zang: A lieta Vita; Ofte: Niet zonder reden, &c.
TOt vrolijk leven Wort hy gedreven
Die op Godt door Christum bout. All' aerdtsche dingen
Zijn te geringe Tot zijn vermaken: 't Zijn and're zaken
Daer zijn geest hier feest me'e houdt. [2.] Tot allen tijde
Te weze blijde
Is hem uyt Godts mond geboo'n. Lijckt hy uytwendigh
Voor 't oogh ellendigh: 't Onduurzaem strijden Is 't hert geen lijden,
Door de hoop' van 't heerlijck loon. [3.] Zijns herten oogen,
Van d'Aerdt getoogen, En ten Hemel op-gevoert,
Zien en bevatten Aldaer de schatten Van roest en motten, Verderf en rotten Eeuwelijck on-aen-geroert: [4.] Waer op en over
Geen dief, geen roover, Lange tijdt noch spijt noch nijdt,
Gezagh of kracht heeft, Geweldt of macht heeft; Nooyt kan ontwenden, Nooyt kan doen enden: Zaligh die alzoo verblijdt.
[5.]Dat 's vreugdt die grondt heeft, Die hert en mondt geeft
Vrolijck denck-en sprake- stof: Midts in de wolven,
Vervolgings golven, Benautheydts klippen, Houdt zy de lippen Stadigh vol van Godes lof. 6. Waer Schat, waer Hert is:
Waer Godt, geen smert is, Maer de Vol 't van alle vreugdt:
Waer Deugdt, waer Godt is: Waer Godts gebodt is, En hert en oor leydt Zoo 't Christus voor-leydt, Daer's de Godt vereyschte Deugdt.
Aenmerckingh des Doodts.
Zang: As I went to Wallsin game. Ofte: Wilt ghy krijgen 't eeuwig leven.
'SMenschen sterven, in zich zelven In te zien als GOet,
Is, de wijsheyt gaen bedelven In een wijs gemoet. Uyt eygen aerdt, geeft Dood
Heyl noch lusts gewin. Haer stant, van alles bloot,
Heeft niet zaligs
[in.]
Zy is (ick beken't) Wel een Ende van ellendt:
Maer geen zaligh endt. [2.] Heyl te hebben, kan niet wezen
Zonder heyls geniet. In 't uyt-wezigh doode wezen
Wie geniet daer yet? Het Leven is de grondt
Van genietenis,
Doch daer nooyt heyl uyt stondt Waer geen Weten is.
In Heyl of Heyls schijn Moet van lust of van on-pijn
Waen of Weten zijn. [3.]In de Doodt en is geen Weten:
(Na de Wijz' ons zeydt) Doodt-zijn zelfs, dan Rust te heten,
Is groot onbescheydt. Des menschen Slaep ('t is waer)
Draeght den name me'e Van Rust; en nochtans Daer
Heeft geen Weten ste'e. Maer door-gront de re'en: 't Slapen waer geen Rust (o neen)
Waer 't geheel alleen.
[4.][V]olghden op den Slaep geen Waken, Zoo waer Slaep geen Rust:
[M]aer nu is't natuurs vermaken En begeerde lust,
Om dat de mensch, gesterckt En verquickt in le'en, Des rustens vruchten merckt
Als de Slaep is heen. Maer des Doodes staet, Die gants geen genot en laet,
(Ver van Rust) is quaedt. 5. Eenen Hondt (zoo zeydt de Wijze)
Die noch is en leeft, Is meer dan een Leeuw te prijzen
Die geen leven heeft. Den Doodt, bloot in-gezien
Zonder anders meer, Rust noemen, lijckt misschien,
Maer 's geen wijze leer. Die'r Zoo na verlangt, Is als die 't hert aen yet hangt
't Welck hy nooyt ontfangt. 6. Dit 's een klaer' en naeckte zake,
Die elck vaten kan.
Waer van daen nochtans het haken In schier ieder man,
Om eere, naam, en lof T'hebben na den doodt? Recht of het doode stof
Yets daer van genoot; Recht als bracht een woordt Daer men nooyt den windt van hoort,
Heyl en vreughde voort. 7. 't Is of over-botte botheydt; Of, kan 't niet geschie'n
Dat een mensch, niet heel in zotheydt, Niet zou beter zien;
Zoo moet'et zijn, om dat d'Onverganck'lijckheydt, Natuurs begeertsten schat,
Zoo haer glans verspreydt Dat de Mensch (schoon blindt Op het padt waer langs m'haer vindt)
Zelfs haer schaduw mint.
[V]oor-schaduwingh van 't Rijck Christi. Uytbreyding over Psalm XLV. en CX. I. Over Psalm XLV.
Zang: Ick vrijden op een tijdt, &c.
MYn hert ontvonckt. de geest begint in [m]y t'onspringen. 't Gemoet, bevrucht met [vr]eugdt, dringt my wat nieus te zingen. De spraeck, wil boven 't hert; de penne,
boven spraeck,
Terwijl ick dit Gedicht van mijnen Koningh maeck.
2. O ghy by wien geen mensch in schoon't en liefgetalligheydt Te vergelijcken is; wiens tongh, door haer bevalligheydt,
Der menschen herten treckt; waer door 't gebeurt dat ghy Gods zegen-rijcke gunst altijdt hebt op uw zy':
3. Wel aen, kloeckmoedigh Heldt, gereedt tot zware wegen, Voegh aen uw stercke zy' den Konincklijcken Degen.
't Geluck zy uw geley. treckt heen, manhaftigh Vorst, En toon uw we'er-party een onvertsaeghde borst. 4. Treck heen. en laet altijdt Gerechtigheydt en Waerheydt Uw's wagens toomen zijn. zoo krijght uw Naem een klaerheydt.
En uwe rechter-handt, in't strijden ooyt zoo koen, Zal wonder, om end' om, in vreemde landen doen.
[5.] Durf yemandt tegen u ten strijde zich verheffen: [M]et uw raeck-rijk geschut zult ghy hem 't herte treffen;
De trotze volcken oock doen zincken haren moedt, En, onder u gebracht, doen vallen u te voet.
[6.] Een Rijck wiens vasten throon gedurig blijven staen zal; [E]en Rijck dat nimmermeer verzwacken noch vergaen zal,
Is't Rijck waer van dat ghy de kroon en scepter draegt: Een Rijck dat billijck is, en daerom Godt behaegt. [7.]Met vreughden-zalf heeft Godt uw aenschijn overgoten, [En] hooger u bemindt dan al uw mêt-genoten,
Om dat ghy boven Goedt of eenig Aerdtsche schat, Gelijck ghy onrecht haet, het recht hebt lief gehadt.
[8.] Dies is 't uw volck een vreugdt, wanneer ghy als een Koning, [Te] voorschijn koomt getre'en uyt uw yvoiren woning,
En een uytheemsche lucht al-om uyt uw gewaedt, Als reuck van Aloë en Myrrh', ten neuz' ingaet.
[9.] Dies is 't uw volck een vreugd en lustigh om aenschouwen, [W]anneer men, achter dy, by dijne staet-jonckvrouwen,
In't braef gezelschap ziet veel Konings dochter[s] gaen, Die met eerbiedigheydt u ten gebode staen.
10. De Koningin uw Bruydt (wiens hayr met goudt door-straelt is, Met enkel dierbaer goudt dat van Ophir gehaelt is[;]
Die klaer van goude gaet, en in al haer gesmy' Van fijnen goude blinckt) staet u ter rechter zy'. 11. Maer gy, ô Koningin, merckt op en leen uw ooren, Om met bedaerden zin mijn reden aen te hooren.
Vergeet uw's Vaders huys, uw maegschap van nu aen: De Koning moet alleen in uw gedachten staen. 12. Gun hem alleen het oog, geef hem alleen de zinnen: Zoo zal uw schoon gedaent' hem nooden tot u minne
En trecken oog en hert. Wel op, bewijs hem eer, En buyg dy onder hem. Hy is, Hy is uw Heer. 13. De Koningin van Zor, die goud- en waterrijck is, Wien geen naburigh vorst in macht en pracht gelijck is,
Zal u geschenken doen van purpur en van goudt: Geschencken die elck acht en hoog in waerden houdt. 14. De Machtig' onder 't volck, die (dus) voor niemandt wijcken, Die zullen me'e door be'e haer ned'righ hert doen blijcken.
Maer zie, ô Koning, zie: uw Bruydt, eens Konings kindt, Is schoon, ja over-schoon, in al wat m'aen haer vindt.
[15.] Schoon is haer lijf-cieraet; noch schoonder hare leden; [No]ch schoonder haer gemoedt, de woonste'e van goe' zeden.
Al gaetze in haer goudt, al zijn de leden fris:
Zoo schoon is 't buytenst niet, als wel 't inwendigh is.
[16.] Met kleed'ren die de naeldt bevalliglijck door dwaelt heeft, [En] een geleerde handt met zijd' en goudt bemaelt heeft,
Isz' a'ngedaen, die nu, als Bruydt en Koningin, Met haren Ioff'ren sleyp geleydt wordt tot u in.
[17.] Een blijde welkoms-roep, een vreughdelijck gemommel, [Ee]n vrolijck handt-geslag, een aengenaem gedommel
Vervult alom de lucht, terwijl zy, zelfs verblijd, Met haren schoonen staet na 's Koninghs huys toe rijdt. [18.] EN op dat u, o Maegdt, geen teederlijck verlangen [Na] die u naest bestaen, het herte ooyt bevange,
Zult ghy, in plaets van haer, haest zien van uw geslacht, 't Welk 't heele Aerden-rondt zal hebben in zijn macht, [19.] Hier tusschen zal uw lof niet ongeweten blijven: [M]ijn tonge, met haer tael; mijn penne, door haer schrijven,
Zal u, van tijdt tot tijdt, door yders mondt doen gaen, En in elcks hert, met danck, uw heugenisse staen.
II.
Over Psalm CX.
Zang:
DEes groote woorden sprak Israëls macht en eer, Der Heeren grootsten Heer, tot zijnen Zoon, mijn Heer: Welaen, ontfang de Kroon. zet u in Majesteyt
Aen mijne rechterhant. aenvaerd mijns Rijks beleyt, Tot uw party van my ter neder is gestort,
En als een voete-banck van u betreden wort.
2. Uyt had hy. Maer o ghy, mijn Heer, des Heeren Zoon, Uyt Zion daelt tot u de glory van uw kroon:
[U]yt Zion zal dijn Godt de macht van uw Gebiedt [D]oen reycken waer de Zonn' haer held're stralen schiet; [D]at ghy het volck beheerscht, en 't muytigh hert zoo wint [D]at elck zich willigh buygh, oprecht met u gezint. [3.] Wanneer ghy dan we'er-om zult komen van den tocht, [E]n 't mannelijcke zwaerdt verwinning heeft gewrocht, [Z]al 't heyr, van bend aen bend, vercierlijck in 't gewaedt, [M]et u, haer Opper-hooft, in schoonen pracht en staet, [N]a Godts geheylight Huys eensgangs de voeten spoên, [E]n u, haer Sterckt' en Raed, aldaer haer offer doen. [4.] Daer (door 's Gelucks toe-lach, verheven in den geest) [W]ordt haer de blijde dagh een lustigh Zege-feest. [D]es Hemels klare dauw, vroeg in den dage-raet, [W]anneer de goude Zon noch digt by d'Aerde gaet, [B]ezwemt het teere kruyt met zoo veel dropjes niet, [G]elijck men dicht tot u het volck toe-vloeyen ziet: [5.] Toe-vloeyen ziet van West, toe-vloeyen ziet van Oost, [V]an Zuyden en van Noordt, als tot zijns herten troost; [V]ol eere, vrees en dienst. En dit is't noch niet al: [G]od heeft een Eedt gedaen: (die nooyt verbreken zal) [D]at ghy, dat ghy, mijn Heer, dat ghy Groot-priester zijt [A]ls Melchisedech was, Groot-priester voor altijt. [6.] Hy die dit zwoer, zal steedts ter rechterhandt u staen; [O]ock menig Dwingeland in zijnen toorn verslaen; [E]n doen het Heydensch volck zijn strenge oordeel zien.
Een vreesselijcke slagh zal onder haer geschie'n. En die hoogh in gebiedt, als Goden, zijn gestelt, Zal hy bevinden doen zijns stercken arms gewelt. 7. En als de tijdt nu port dat dit moet zijn gedaen, Zal hy zoo grooten zaeck niet traeg'lijck a'nnegaen: Maer, als een onverschrickt en moedig Oorloogsheldt, (Die zijns vyandts slagh-oordt, dat nu vast ruymt het veldt, Snel op de hielen is, en 't lachend' Luck aen-vat)
Door 't heftig na-gejaegh ten laetsten af-gemat: 8. Uyt d'een of d'ander beeck, gevonden by geval, De hit van zijnen dorst met haest gaen lesschen zal: Alzoo wil oock de Heer, de Heer in't strijden sterck, Gezwindt en vurig zijn in dit zoo grooten werck. Dies hy oock, na den slagh, van slaen en strijden moe', Het triumphante hooft heft na de sterren toe.
Kastijdings Zaligheydt.
Zang: Bruyn verwe wordt geprezen Ofte: Des Heeren eygenschappen.
WEl aen, o alle vromen, Die Godt hier
scherp kastijdt,
En in veel drucks laet komen: Weest in uw druck verblijdt. In zwaere tegenheden Heeft de Deugdt De meeste stof en reden Van veel vreugdt.
[2.] 't Is niet uyt haet of tooren Als u Godts hand koomt slaen, Maer dat ghy niet verlooren
Zoudt met de Werelt gaen. 'tGeen Boozen dijdt tot plage,
'T zelve dingh
Is u, kondt ghy 't wel dragen, Zegening.
[3.] Godts ducht-roe' doet u weten Dat hy u noch bemindt, En niet en heeft vergeten,
Maer noch houdt voor zijn kindt. Geen Vader na den vleysche,
(Draeght hy zucht)
Die, als 't de noodt zal eyschen, 't Kindt niet tucht't.
[4.] Een vleeschelijcke Vader Kastijdt na fantasy; Op dat hy 'tkindt van quader,
Door vroege tucht, bevry:
Maer Godt, die in geen zaken Ooyt gaet mis,
Wil ons door tucht zoo maken Als Hy is.
5. Aenvechting baert op-mercken; Op-mercken maeckt bequaem Tot Deughdt en heyl'ge wercken;
Deughdt, by Godt aengenaem. Onmackelijck, doch heyligh
Gaen, leert hy
Die wil dat yeder heyligh, Als Hy, zy.
6. Veel Zoets na weynigh Galle. Wat noodt als 't zoo behoeft? Gods kind'ren hebben alle
Van dezen Kelck geproeft. Liet Godt ons zonder lijden
Staêgh in g'luck:
Geen stoff waer 't van verblijden, Maer van druck.
7. Ontbeert men hier het gene Dat nooyt kindt Gods ontbeert: Licht mist men, na, met eenen
Zijn hooghste Ziel-begeert'. Zoo scherpe tucht of hinder
Nooyt voor-viel,
'tWaer klaer dat Godt voor Kinder Ons niet hiel'.
8. 's Vleeschs voorspoedt is een zegen, Maer zulck niet als ghy wacht, En meest van die verkregen
Die Godt voor Bastert acht. Wie op verganck'lijckheden
't Hert noch vest't,
Schijnt niet genoeg te vreden Met het Best.
[9.] Flauw dan in geen kastijding; Bescheldt of laeckze niet. Maeck oock geen keur in lijding;
Neem zoo als 't Godt u biedt. Hem maet te willen stellen,
Acht Godt quaedt.
En waer toe 't zondigh quellen Dat niet baet?
[10.] In reyn Geloof op Aerden Als vreemd'ling heen te gaen, Is hoogh by Godt in waerden
En een groot werck gedaen: Dies is't somwijl van nooden
Dat Godt dael
En't hert al zijn By-Goden Gants ont-hael.
[11.] Daer zal zoo licht yet schuylen Daer zich nog 't Vleesch me'e stut, En 't hert door kan vervuylen:
Dies is de zuyv'ring nut. Licht deed' men 't onkruydt sterven
Zoo men 't zagh;
En Liefd' koomt door Liefs derven Aen den dagh.
[12.] All' Aerdtsche troost moet henen; (Qua' toeverlaet baert smert) Godt wil en moet alleene
Een Godt zijn in uw hert.
Des menschen troost op 't Zicht'lijck, ('t Zy hoe kleen)
Weert hyze niet, kan licht'lijck Van Godt sche'en.
13. Wil Godt u niet hier laten: Weest willigh en bereydt: De Droeff'nis heeft een mate,
Maer niet de Lijdtzaemheydt. Volmaeckt moet haer werck wezen
Gants end' al,
Zoo zy van Godt vol-prezen Worden zal.
14. Kort is de pijn en 't zuchten, (Want 't leven zelfs is kort) Maer lang en zoet de vruchte
Die ons daer door gewordt. Betruert van hier geen Truren.
Zal't wel zijn:
't Geduldt moet zoo lang duren Als de pijn.
Van volmaeckte Regeringh. Zang: C. Pypers Pavane; Ofte: Wiens zielen door den Echt.
DAer wordt gereden-zift, hoedanig' heerschappij Volmaeckt te achten zy.
Vergeefs. want
hier op Aerdt wordt niet volmaeckts gevonden.
De onvolmaecktheydt zelfs heeft niet volmaeckts in haer; En, schoon der yets in waer,
Of in gewezen kon, 'ten bleef niet ongeschonden.
Heeft Een alleen den Toom; [l]icht maeckt hy 't heel tyransch: Zoo uyt de grootst' van 't landt veel hoofden aen het roer [z]ijn;
Zijnz' eens, haest krijgt men dan voor Een, [V]eel Dwingelandts: Zijnz' oneens; licht zal 't landt gestadigh in rumoer zijn.