Organisatie activiteiten

Nu is het de vraag hoe de hierboven beschreven verrichte activiteiten (juridisch) zijn georganiseerd. Uit de gehouden interviews blijkt dat veel gemeenten beleidslijnen hebben opgesteld om zodoende de activiteiten te organiseren en willekeur te voorkomen. Door het opstellen van beleid kan een uniforme toepassing van de Wet Bibob en duidelijkheid bij zowel de burger als de medewerkers worden bereikt. Zoals we echter in paragraaf 3.6.1 hebben gezien,

blijkt uit onderzoek naar de toepassing en effecten van de Algemene wet Bestuursrecht⁶⁴ dat

bestuursorganen niet zozeer te weinig beleid vaststellen, maar dat te weinig doen in de vorm van als zodanig herkenbare beleidsregels. Het opstellen van beleidslijnen kan bijdragen aan een goede organisatie van de activiteiten. De gemeente dient er echter zorg voor te dragen dat er goede en herkenbare beleidsregels worden opgesteld.

Uit het interview met Merks⁶⁵ komt naar voren dat gemeenten er (naast het opstellen van

beleidsregels) verstandig aan doen een Bibob-coördinator aan te stellen:

Uiteraard is het niet nodig en gewenst bij elke vergunningaanvraag en overheidsopdracht tot aanbesteding het Bibob-instrumentarium in te schakelen. Zo schakelt de gemeente Den Haag de Wet Bibob bij bouwvergunningen alleen in wanneer een aanvraag boven de € 750.000 uitkomt en bij aanbestedingen boven de € 200.000. Ook het LBB adviseert de gemeenten een

Bibob-coördinator in dienst te nemen, om zodoende de organisatie en implementatie van de Wet Bibob te versoepelen. Enkele gemeenten, zoals de gemeente Delft, brengen het Bibob-coördinatiepunt 61 http://www.justitie.nl/onderwerpen/criminaliteit/bibob/Aanbestedingen/#paragraph3 62 De Voogd e.a. 2007, p. 129- 133 63 De Voogd e.a. 2007, p. 187 64

Commissie Evaluatie Algemene wet bestuursrecht II, p. 43

65

Werkzaam op de afdeling Burgerzaken/ Openbare Orde en Veiligheid van de gemeente ‘s-Hertogenbosch

“Er is in de gemeente ’s-Hertogenbosch een Bibob-coördinator aangesteld die het aanspreekpunt van de gemeente is wat betreft Bibob-zaken en contact onderhoudt met het Landelijk Bureau Bibob. Die coördinator behandelt de Bibob-aspecten van de relevante aanvragen voor de vergunningen, subsidies en overheidsopdrachten tot aanbestedingen. Iedere gemeente doet er goed aan zo’n coördinatiepunt in het leven te roepen.” Zie voor het gehele interview bijlage III.

34

onder bij de afdeling Bestuurlijke en Juridische Zaken.⁶⁶ Deze afdeling moet uiteraard wel de

capaciteit hebben om dat op te vangen.

De voornaamste reden voor gemeenten om Bibob-coördinatoren aan te wijzen is dat hiermee de continuïteit beter wordt gewaarborgd. De Bibob-coördinatoren zijn de bewakers van de privacy (Wet bescherming persoonsgegevens en Wet openbaarheid van bestuur in Bibob trajecten) en van de kwaliteit van het proces. Ze zijn verantwoordelijk voor de Bibob-trajecten en zijn het kennis- en registratiepunt van informatie.

Een gemeente die een Bibob-coördinator aan heeft gesteld houdt op elk beleidsterrein haar eigen gespecialiseerde medewerkers. Deze medewerkers voeren bij een vergunningaanvraag of een inschrijving op een overheidsaanbesteding in eerste instantie een globale toets uit. Indien deze eerste toets vragen oproept kan de Bibob-coördinator worden ingeschakeld. Deze voert vervolgens een diepgaand Bibob-onderzoek uit. De procedure wordt in dit geval opgeschort. Afhankelijk van de uitkomst wordt bepaald of de vergunningaanvraag of de inschrijving kan worden voortgezet.

Verder moeten de procedures worden ingesteld omtrent de zienswijze van betrokkenen en belanghebbenden. Artikel 33 van de Wet Bibob bepaalt dat voordat een bestuursorgaan een negatieve beslissing neemt, het de betrokkene in de gelegenheid moet stellen om zijn zienswijze naar voren te brengen. Artikel 28 van de Wet Bibob bepaalt dat als de betrokkene gebruik wenst te maken van diens recht om zijn zienswijze kenbaar te maken, het bestuursorgaan of de

aanbestedende dienst hem de gelegenheid moet bieden om het advies in te zien. Hier dient het

bestuursorgaan zorgvuldig mee om te gaan.⁶⁷ Een (eventueel) aangestelde Bibob-coördinator

dient hiervoor te waken.

Uiteraard moeten de afgegeven adviezen aan de juridische haalbaarheid worden getoetst en moeten ook eventuele bezwaar- en beroepszaken worden afgehandeld. Het bestuursorgaan is namelijk verantwoordelijk voor de genomen beslissing, inclusief de gegevens uit het advies. Het

bestuursorgaan treedt dus op als tegenpartij in een eventuele bezwaar- of beroepsprocedure.⁶⁸

Voor het behandelen van bezwaar- en beroepszaken moet de gemeente voldoende capaciteit hebben. Wellicht moet ze hiervoor fte(‘s) beschikbaar stellen. Deze taken worden bij sommige gemeenten ondergebracht bij de afdeling Juridische Zaken. Andere gemeenten kiezen ervoor om de behandeling van een bezwaar- of beroepschrift daar te laten plaatsvinden waar het besluit genomen is. Op meerdere plekken binnen de gemeentelijke organisatie houden er zich dan juristen bezig met de behandeling van een bezwaar of beroep.

4.6 Conclusie

Dit hoofdstuk is begonnen met een verklaring van het begrip vastgoedsector. Vervolgens is in de tweede paragraaf uiteengezet op welke manieren malafide wordt ondernomen. Hierbij is

onderscheid gemaakt tussen het malafide ondernemen op het gebied van exploitatie en op het gebied van speculatie. Daarbij is opgemerkt dat de aanpak van het malafide ondernemen op het gebied van exploitatie veel meer ontwikkeld is binnen de gemeenten dan de aanpak van het malafide speculeren met vastgoed. Uit onderzoek blijkt dat voorts binnen de aanpak van malafide activiteiten in de vastgoedsector frequent gebruik gemaakt wordt van bestuursrechtelijke

instrumenten en dat de inzet van het strafrecht relatief gering is.

In de derde paragraaf zijn de beleidsterreinen uiteengezet ten aanzien waarvan de Wet Bibob bij 66 http://raad.delft.nl/commissies/leefbaarheid/2006/Nota/l_2006_001_n.html 67 http://www.justitie.nl/onderwerpen/criminaliteit/bibob/burgers-en-ondernemers/Zienswijze/index.aspx 68 http://www.justitie.nl/onderwerpen/criminaliteit/bibob/burgers-en-ondernemers/bezwaar-en-beroep/index.aspx

35

activiteiten op het terrein van vergunningen kan worden toegepast. Hierbij passeren onder andere de horecavergunning, de milieuvergunning en de bouwvergunning de revue. De activiteiten op het terrein van overheidsopdrachten tot aanbesteding zijn in de vierde paragraaf uiteengezet. Eerst is behandeld wat men exact onder een overheidsopdracht verstaat. Vervolgens komt aan de orde dat het Bibob-instrumentarium inzake overheidsopdrachten (tot aanbesteding) alleen van toepassing is op de sectoren bouw, milieu en ICT. Ook is verwezen naar de niet-uitputtende lijst van opdrachten bij aanbestedingen die het Landelijk Bureau Bibob heeft opgesteld, ter

ondersteuning van het bestuursorgaan en voor het geven van een richtlijn bij de beoordeling van de vraag of het Bibob-instrumentarium wel of niet kan worden ingezet. Ten slotte is ingegaan op die gevallen waarin de gemeente het LBB om advies kan vragen.

In de daarop volgende paragraaf is uiteengezet hoe deze taken c.q. activiteiten in de vastgoedsector, die in de derde en vierde paragraaf zijn beschreven, (juridisch) zijn

georganiseerd. Hierbij wordt vooral ingegaan op het belang van het aanstellen van een Bibob-coördinator, waardoor de continuïteit beter kan worden gewaarborgd. Verder komt uit de interviews naar voren dat ook opgestelde beleidslijnen bijdragen aan het organiseren van

activiteiten. Als laatste wordt er ingegaan op het feit dat de gemeente rekening moet houden met ingediende zienswijzen en met eventueel af te handelen bezwaar- en beroepszaken. Hiervoor moet ze voldoende capaciteit hebben.

36

5. Bestaan er voorbeelden van beleidsregelgeving die van toepassing

zijn op de activiteiten die gemeenten verrichten op het terrein van

vergunningen en overheidsopdrachten (tot aanbesteding) in de

vastgoedsector en wat zijn daarvan de eerste impressies met het oog

op de bevordering van rechtmatig en doelmatig overheidsbestuur?

Nadat in het tweede hoofdstuk de (meer)waarde van beleidsregelgeving voor rechtmatig en doelmatig overheidsbestuur uiteen is gezet en in het vorige hoofdstuk de activiteiten zijn

behandeld die gemeenten verrichten op het terrein van vergunningen en overheidsopdrachten (tot aanbesteding) in de vastgoedsector, wordt in het eerste deel van dit hoofdstuk ingegaan op de voorbeelden van beleidsregelgeving die van toepassing zijn op de activiteiten die beschreven zijn in hoofdstuk vier. Het tweede deel van het hoofdstuk gaat in op de eerste impressies met het oog op de bevordering van de rechtmatigheid en doelmatigheid. Het hoofdstuk eindigt met een conclusie.

5.1 Voorbeelden beleidsregelgeving

Het Bureau Bibob heeft handleidingen ontwikkeld die bestuursorganen kunnen gebruiken om hun eigen beleid ten aanzien van vergunningen, subsidies en aanbestedingen vorm te geven en er zodoende voor te zorgen dat de Wet Bibob eenduidig en in overeenstemming met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur worden toegepast. Deze zijn te downloaden op de site van Justitie.⁶⁹

Ook heeft het Bureau Bibob op de website concrete voorbeelden geplaatst van beleidslijnen en beleidsstukken die bestuursorganen voor de toepassing van de Wet Bibob in verschillende branches hebben opgesteld. Deze worden de gemeenten aangeboden om ze zodoende te

ondersteunen bij het opstellen van een beleidslijn en bij het implementeren van de Wet Bibob in de organisatie. Zoals in paragraaf 3.6 al aan de orde kwam blijft het bestuursorgaan

verantwoordelijk voor de inhoud en de kwaliteit van de opgestelde beleidslijn.

Verder is ook op de websites van gemeenten vaak een vastgesteld Bibob-beleid (indien dit ontwikkeld is) te downloaden.