Op termijn is sprake van integratie van verschillende meetmethodes: chemisch target-screening, biotechnologie en microbiologisch. Momenteel is dit nog een grote puzzel aan data en informatie. In de toekomst zullen de verschillende datasets steeds meer worden gecomplementeerd. Big Data en datamining spelen hierin een rol.
Voor de onderstaande methoden hebben wij de ontwikkelingen in beeld gebracht:
Passive sampling
Passive sampling is toepasbaar als nieuwe techniek voor bemonstering (en daarna analy-se van stoffen). Nu al zijn instrumenten beschikbaar. Deze technieken zijn complementair en niet vervangend.
Voordeel: continue monitoren, langere periode (week, maand) voor het verkrijgen van een representatief/integrale sample.
Voordeel: in staat tot (cumulatief) bemonsteren van lage concentratie stoffen.
Nadeel: temporeel (‚welke dag‛)
Nadeel: niet voor alle soorten stoffen geschikt (niet polaire versus –hele- polaire stof-fen).
Nadeel: kwantiteit, terugrekenen naar oorspronkelijke concentraties nodig (in ont-wikkeling).
Remote sensoring (m.n. satellietdata)
Het voordeel van remote sensing is vooral de verandering ‘van punt naar vlak’ - informa-tie. Satelliet informatie geeft meer inzicht in de effect-kant (i.v.m. puntmeting en specifie-ke parameters).
Satellieten kunnen echter niet alles meten. Het gaat (vooral) om spectrometrie. Nu zijn vooral zaken als chloor, doorzicht en zwevende stoffen meetbaar. In combinatie met an-dere databronnen kunnen hierdoor wel informatievragen beter worden beantwoord.
Denk hierbij aan zwemwater (e-coli is niet zichtbaar, maar er is wel een relatie te leggen met andere satellietdata.).
101145 – Trendonderzoek t.b.v. toekomstvisie waterkwaliteit 29/45 Nadeel is dat satellietdata nog vaak niet goed toepasbaar is op kleinere regionale wateren (fijnmazigheid zal wel gaan toenemen). Ook is beschikbaarheid van satellietdata afhanke-lijk van de weersomstandigheid. Verder zal deze methodiek nooit volledig aansluiten op de (huidige) veldmethodieken. Parameters verschillen. Het is wél mogelijk om deze aan elkaar te relateren en de ‘gap’ te overbruggen. Voorbeeld: chlorofyl, andere meetmetho-den, maar beide meten hetzelfde.
Kijkend naar het buitenland lijkt een verdere ontwikkeling zeker: het gebruik van satel-lietdata is inmiddels verankerd in de KRW-rapportage van Finland en ook andere EU-landen zijn hiermee bezig. Voor EU-landen buiten Europa geldt deze ontwikkeling ook, omdat daar waterkwaliteit monitoring nog moet worden opgezet (wet van de remmende voorsprong).
De verdere ontwikkeling is afhankelijk van de waterbeheerders, zowel acceptatie van de techniek zelf als ook de bereidheid te willen veranderen als organisatie.
Sensoring
Sensoring van omstandigheid gaat al goed. Ook stoffen, zoals fosfaat en nitraat zijn goed met een sensor te meten. Andere stof-specifieke bepalingen, zoals het chemisch zuurstof verbruik (CZV) zijn lastig, omdat er een destructie stap in de analyse zit. Sensoring is momenteel vooral een optimalisatie van een bestaande technologie, gericht op miniaturi-sering. Dit betekent dat de sensoren binnen afzienbare termijn kleiner en goedkoper worden.
Er zijn echter ook nieuwe technische benaderingen. Bijvoorbeeld, vanuit de medische sector, waarbij sprake is van molecuul-specifieke receptoren. Wetsus zet hier ook capaci-teit voor onderzoek op in.
Sensoring kent vele variabelen die de meetwaarde kunnen beïnvloeden (en is daardoor complex): i.e. zonlicht, buien, seizoen, schoonheid van sensor, locatie. Daardoor verloopt de ontwikkeling trager dan velen hadden verwacht. De verwachting van deskundige gesprekspartners is, dat tussen nú en ca 10 jaar er - technologisch gezien – betaalbare sensoren zijn ontwikkeld voor o.a. EC, nitraat, opgeloste zuurstof, zware metalen en op-gelost koolstof. Na 10 jaar zijn er nieuwe ontwikkelingen, zoals richting real-time bacteri-en metbacteri-en, via DNA-sequbacteri-encing.
Nota bene: AQUON voert reeds lang sensormonitoring uit voor meerdere waterschap-pen. Dit betreft oppervlaktewater monitoring, zuurstof, pH, temperatuur, geleidbaar-heid, troebelheid en blauwalg.
Echter, daar waar niet sprake is van continue meting en er onvoldoende vraag naar is, zal sensoring onvoldoende rendabel ontwikkeld kunnen worden. Bijvoorbeeld, specifiek ontwikkelen van sensoren t.b.v. de vierde trap van zuivering lijkt te kostbaar en te be-perkt in potentieel marktvolume.
Impact: sensoring vergt een andere aanpak, meer continue monitoring en meer combina-tie van verschillende data. De ambicombina-tie bepaalt mede de rol van het lab: er liggen kansen
101145 – Trendonderzoek t.b.v. toekomstvisie waterkwaliteit 30/45 voor interpretatie en ondersteuning bij automatisering sensoring.
Non-target screening
Een ontwikkeling (binnen effectgerichte monitoring) is de inzet van non-target screening.
Dit is het toepassen van meettechnieken om zo breed mogelijk factoren te kunnen meten (en zo ook moeilijk te analyseren stoffen te meten). Hierbij kan onderscheid worden ge-maakt tussen chemische (hoge resolutie massaspectometrie) en biologische (e-DNA) screening.
Non-target screening komt o.a. tegemoet aan de steeds grotere druk op waterkwaliteit (klimaat, microplastics, baggeren) en maakt het mogelijk om indicatief verontreinigingen te kwantificeren. Na non-target screening is veelal ook doelstofanalyse aan de orde.
Non-target screening is nog complex; mede vanwege de grote data-omvang, waarbij het nodig is om deze te bewerken en te interpreteren (onderzoeksmatig i.p.v. routinematig).
In de toekomst (perspectief tot 10 jaar) is er gebruiksvriendelijke(-r) software met een database voor identificatie van stoffen. Een analist blijft nodig om referentiestoffen te analyseren.
Aandachtspunt is de prioriteringskeuze. Er is een overvloed aan signalen uit data van monsters. Vandaar dat toepassing van Big data en machine learning (algoritmen) voor selectie nodig is.
De ontwikkeling is sterk afhankelijk van verdere ontwikkeling door fabrikanten van ap-paratuur en software én van beschikbare tijd en capaciteit op waterlaboratoria: kennis &
data is al beschikbaar. Waterschappen moeten richting wetenschap hun kennisvragen duidelijk(er) maken.
Kader: onderscheid tussen non-target screening en target screening
Non-target screening: stoffen identificeren, die tot dusver onbekend zijn. Target scree-ning: stoffen, waarvan de determinatie bijzonder gevoelige analysemethodes vergt.
Bij non-target screening is sprake van een ontwikkeling richting online sensoren voor monitoring van waterkwaliteit (real-time meten aan de hand van parameters in het wa-ter). Metingen hoeven dan niet naar het lab voor analyse en monitoring. Voorbeeld: Bio-sensoring (geminiaturiseerde bio-assays a.d.h.v. enzymen).
Bio-assays
Met bio-assays kunnen effecten van een mengsel van (ook onbekende) stoffen worden bepaald (toxiciteit water). Het biedt inzicht in de specifieke werking van (onbekende) stoffen en de risico’s van stoffenmengsels. Met bio-assays kan inzicht worden verkregen in (afwezigheid van) combinatietoxiciteit.
Omdat met deze methode alles wordt gemeten, is het belangrijk om vooraf de juist
bio-101145 – Trendonderzoek t.b.v. toekomstvisie waterkwaliteit 31/45 assay te kiezen. Hiervoor worden momenteel keuzehulpen en protocollen ontwikkeld3. De keuze van de juiste bio-assay (en monstervoorbewerking) wordt mede bepaald door de situatie en de relevante onderzoeksvraag.
In de praktijk zijn er hindernissen voor het toepassen van de technologische ontwikkelde bio-assays. Nu zijn bio-assays - bijvoorbeeld - nog niet erkend in wet- en regelgeving (alleen in Californië is dit momenteel het geval bij waterhergebruik). Desondanks worden bio-assays al wel toegepast: bijvoorbeeld voor bepaling drinkwaterkwaliteit en afvalwa-teranalyse voor waterhergebruik. Voorbeeld: SIMONI-index, pilot drinkwaterinstallata-ties.
Ook met bio-assays blijft kwantitatieve analyse (huidige methode) van belang, maar mo-gelijk minder frequent. De ontwikkeling is een aanvulling op de huidige meetmethodes.
Impact: Over 10 jaar is er een set beschikbaar om bio-assays toe te passen op het bepalen van waterkwaliteit. In de volgende ronde van de KRW is te verwachten dat (de eerste) bio-assays toegestaan worden (‘guidence interpretatie data beschikbaar’). Het blijft de vraag of het toepassen van bio-assays tot financiële voordelen leidt (bio-assays blijven relatief duur), maar het voordeel is dat je meer informatie verkrijgt: je ziet effecten van stoffenmengsels .Denk hierbij o.a. aan toepassen van bio-assays voor persistente mobiele stoffen.
eDNA
Met de nieuwe eDNA technieken kunnen waterschappen risico’s beoordelen voor, bij-voorbeeld zwemwaterkwaliteit. Het vergroot het inzicht ten opzichte van de traditionele kweekmethode en drukt de kosten van monitoring. De techniek wordt al toegepast, maar de trend zal zijn dat er steeds meer gebruik van wordt gemaakt.
Zo kan eDNA goed zeldzame soorten in water aantonen. Deze kunnen worden meege-nomen om de status van een watergebied aan te tonen. (Nota bene: met eDNA hoeft een levend organisme niet gedood te worden; nadeel in geval van zeldzame soorten).
De knelpunten van eDNA worden snel kleiner en de onzekerheden zijn al kleiner dan de bestaande methoden (volgens een aantal gesprekspartners). Dit wordt vaak anders ge-percipieerd, omdat men de bestaande technieken als ´hard´ ervaart. Voordeel: bestaande methodieken (in microbiologie/hydrobiologie) zijn langdurig, kostbaar en bieden beperk-te informatie.
Impact: Toepassing van eDNA wordt gemakkelijker (gebruiksgemak) en efficiën-ter/goedkoper. De methode leidt tot een verschuiving naar meer eDNA, i.c.m. vervolg-onderzoek (chemische bepalingen). Traditionele kweekmethodes zullen blijven bestaan, maar het zwaartepunt komt steeds meer bij de eDNA technieken. DNA is aanvullend, omdat bijvoorbeeld eDNA een soort kan aantonen, maar niet aangeeft hoeveel van een
3 De uitkomsten van de bioassay worden sterk bepaald door de monstervoorbewerking. Denk hierbij ook aan:
solid face extraction, en het vinden van de juiste concentratie.
101145 – Trendonderzoek t.b.v. toekomstvisie waterkwaliteit 32/45 soort aanwezig is. Combinatie van methoden geeft belangrijke informatie.
Het is van belang voor laboratoria om tijdig in te stappen. Voorbeeld: het BLGG AgroX-pertus, lab op microscopie, gebruikt voor het determineren van nematoden (aaltjes) al de eDNA methode. Hiermee is veel werk met microscopen in korte tijd verdrongen.