Dit promotieonderzoek bestond uit vier experimenten en resulteerde in vier journal publicaties (Tabel 1).
De volgende vier onderzoeksvragen zijn geformuleerd tijdens het promotieonderzoek:
1. Welke kijkscenario’s kunnen herkend worden in de log files van streaming media servers?
Leermanagementsystemen loggen data van studenten, terwijl ze ingelogd zijn in het systeem. Echter, van de kijksessie van een student worden geen data gelogd. Streaming media servers loggen veel meer data van een kijksessie van een student dan een leermanagementsysteem. Niet alleen wordt de lengte van de sessie vastgelegd, maar ook de interactie van een student met een video, zoals pauzeren en terugspoelen. In het eerste experiment, zoals beschreven is in hoofdstuk 2, zijn de gelogde kijkpatronen van 50 studenten en twaalf instructievideo’s geanalyseerd in een exploratief onderzoek.
Vier scenario’s zijn herkend:
• het one-pass scenario, waarbij een student de video in één keer afkijkt,
• het repetitive scenario, waarbij een student een deel van de video terugspoelt
dat hij niet begrepen heeft,
• het two-pass scenario, waarbij een de student de video nog een keer bekijkt,
nadat hij de video in één keer heeft bekeken tijdens de eerste keer,
• het zapping scenario, waarbij een student door een video springt met relatief
korte kijktijden.
Het kijkgedrag van het zapping scenario is vergelijkbaar met het leergedrag van een student met de ongerichte leerstijl van Vermunt (1992). Volgens Blijleven (2005) kan een breuk tussen de leertaak en het leerproces de achterliggende factor zijn van dit zapgedrag. Willen we leeromgevingen meer gepersonaliseerd maken dan zouden we deze leerstijl van een student kunnen gebruiken. In het tweede en volgende experiment zijn de leerprocessen en de mogelijke link met leerstijlen verder onderzocht.
2. Kunnen we log files van streaming media servers gebruiken om de
leerprocessen van studenten vast te stellen en is er een link met het leerstijlmodel van Vermunt?
In het tweede experiment, zoals beschreven in hoofdstuk 3, werd het kijkgedrag van studenten opgenomen in een gecontroleerde omgeving (usability lab). De log files van de streaming media servers werden geanalyseerd en er werden semi-gestructureerde interviews afgenomen aan de studenten na afloop van de leertaak.
140
Het bleek dat het leerproces van de student kon worden gemonitord door gebruik te maken van log files. Echter, er bleek geen duidelijk verband te zijn tussen de kijkscenario’s van studenten en hun leerstijl. Vermunts onderverdeling van leerstijlen bevat niet alleen een cognitief aspect, maar ook een zelfregulatie- en motivatieaspect. Hierdoor verschoof onze focus van leerstijlen naar meer pervasieve persoonlijkheidskenmerken, zoals cognitieve stijlen en het
kortetermijngeheugen van studenten. Dit bracht ons op het derde experiment.
3a. Hangen kijkstijlen ook samen met persoonlijkheidskenmerken, zoals gemanifesteerde leerstijlen en het kortetermijngeheugen?
Het derde experiment, zoals beschreven in hoofdstuk 4, bestaat uit twee delen. Het eerste deel (3a) focust op het cognitieve aspect en onderzoekt of het kijkgedrag van studenten ook samenhangt met hun pervasieve
persoonlijkheidskenmerken. Het tweede deel (3b) focust op het zich bewust zijn van hun kijkstijl.
Het kijkgedrag van studenten werd onderzocht in een gecontroleerde omgeving (usability lab). Er werden semi-gestructureerde interviews afgenomen bij studenten, nadat zij de leertaak hadden voltooid.
Dit experiment laat zien dat kijkgedrag van studenten niet sterk gecorreleerd is met de pervasieve persoonlijkheidskenmerken, zoals kortetermijngeheugen en hun leerstijl. Echter, studenten zijn wel flexibel in het veranderen van hun kijkgedrag.
3b. Kan het zich bewust zijn van het kijkgedrag bijdragen aan hogere leeruitkomsten?
Een instructie over het zich bewust zijn van het kijkgedrag van een student werd gegeven aan negentien studenten in een experiment en dit verhoogde hun leeruitkomsten. Beide delen van dit experiment (3a en 3b) zijn gepubliceerd in een artikel (hoofdstuk 4).
Dit tweede deel (3b) van het derde experiment werd opgeschaald naar meer studenten in het vierde experiment. Verder werd ook de mogelijke rol van de voorkennis van een student onderzocht in termen van leereffecten. Dit bracht ons op het vierde experiment
4. Wat is het verschil in leereffecten (en retentieafname) tussen studenten mét en zonder een instructie over het zich bewust zijn van alternatief kijkgedrag en wat is het effect van het niveau in voorkennis op leereffecten?
Het vierde experiment (beschreven in hoofdstuk 5) stelt ook een nieuw model voor die zowel stijl- als strategische elementen beschrijft. Het model is gebaseerd op metacognitie en recente opvattingen over het inzetten van leerstijlen in het onderwijs. Het model is gebruikt bij een groep van 115 studenten (inclusief de negentien studenten uit het vorige experiment) om te kijken in hoeverre er verschillen zijn tussen studenten met een breed en smal kijkrepertoire in kijkgedrag.
141 Studenten met slechts één soort kijkgedrag bereikten lagere leereffecten dan studenten met meer soorten kijkgedrag.
Ook studenten met een strategische kijkaanpak bereikten hogere leereffecten. Ze keken de video voor de eerste keer in one-pass en bekeken specifieke delen, waarover zij dachten vragen te zullen krijgen, opnieuw tijdens de test.
Echter, studenten met een lage voorkennis van de onderwerpen lieten minder vooruitgang van hun metacognitieve vaardigheden zien dan studenten met een hoge voorkennis.
Verder ontwikkelden studenten markeringstechnieken met de muis in de media speler om zo video’s meer strategisch te bekijken.
Tijdens de vier experimenten hebben we de volgende onderzoeksmethoden gebruikt:
• Vragenlijsten voor het eerste experiment
• Exploratieve analyse van de log files voor het eerste en tweede experiment • Observaties in het klaslokaal voor het tweede experiment
• Semi-gestructureerde interviews met studenten voor de laatste drie experimenten
• Kwalitatieve analyse van de video-opnames met studenten uit het usability lab, ook voor de laatste drie experimenten
Het tweede deel van de Engelse titel van dit proefschrift (viewing behavior of
students) heeft twee betekenissen. De eerste betekenis gaat over het kijkgedrag
van studenten zelf. De tweede betekenis gaat over onze analyse van de video-opnames in het usability lab: we keken dus ook zelf naar het kijkgedrag van studenten.
De methoden zijn in meer detail beschreven in de volgende hoofdstukken en in de appendix.
De vier artikelen, die elk overeenkomen met een experiment, worden
gepresenteerd in hoofdstukken 2, 3, 4 en 5. De discussie (hoofdstuk 6) vat alle relevante resultaten samen van de vier experimenten. Verder zullen we de
theoretische en praktische implicaties van de onderzoeksresultaten laten zien. Tot slot zullen we onze onderzoeksopzet evalueren en toekomstig onderzoek
142
Tabel 1: Structuur van het proefschrift
Hoofdstuk: Belangrijkste conclusies
Hoofdstuk 1 Introduction
Probleemstelling, onderzoeksvragen en de structuur van het proefschrift
Hoofdstuk 2 How to interpret viewing scenarios in log files from streaming media servers
Onderzoeksvraag:
Welke kijkscenario’s kunnen herkend worden in de log files van streaming media servers?
Vier kijkscenario’s zijn herkend: one-pass, repetitive, two-pass en een zapping scenario.
Hoofdstuk 3 How to use log files from streaming media servers to determine learning processes Onderzoeksvraag:
Kunnen we log files van streaming media servers gebruiken om de leerprocessen van studenten vast te stellen en is er een link met het leerstijlmodel van Vermunt?
Het leerproces van studenten kan
gemonitord worden door het gebruik van log files. Echter, er is geen duidelijke link tussen de kijkscenario’s van studenten en hun leerstijl.
Hoofdstuk 4 Using learning styles and viewing styles in streaming video
Onderzoeksvraag:
Hangen kijkstijlen ook samen met
persoonlijkheidskenmerken zoals gemanifesteerde leerstijlen en het kortetermijngeheugen? Kan het zich bewust zijn van het kijkgedrag bijdragen aan hogere leeruitkomsten?
Het kijkgedrag van studenten bij streaming video is niet sterk gecorreleerd met het kortetermijngeheugen van studenten en hun leerstijl.
Studenten zijn flexibel in het veranderen van hun kijkgedrag. Een instructie over het zich bewust zijn van het kijkgedrag verhoogt hun leeruitkomsten.
Hoofdstuk 5 Viewing video for learning Onderzoeksvraag:
Wat is het verschil in leereffecten (en retentieafname) tussen studenten met en zonder een instructie over het zich bewust zijn van alternatief kijkgedrag en wat is het effect van het niveau in voorkennis op leereffecten?
Studenten met een strategisch of meervoudig kijkgedrag bereiken hogere leereffecten dan studenten met één soort kijkgedrag.
Studenten met weinig voorkennis van de onderwerpen laten minder vooruitgang zien van hun metacognitieve vaardigheden dan studenten met enige voorkennis. Studenten ontwikkelden
markeringstechnieken met de muis in de media speler op video’s meer strategisch te bekijken.
Hoofdstuk 6 Discussion
Uitkomsten, implicaties, reflectie en toekomstig onderzoek
143