4 ZOOGDIEREN PARTIM II: OVERIGE ZOOGDIEREN
6.2.2 Onderzoek met schepnet
Om larven van salamanders te bemonsteren is het gebruik van een schepnet de beste manier. Met dit net wordt de poel afgewandeld, waarbij om de paar meter in het water wordt geschept.
Vervolgens worden de gevangen dieren geïdentificeerd en opnieuw vrijgelaten in de poel. Ook het schepnetonderzoek werd enkel op het ecoduct uitgevoerd, ook dit werd gedaan door Simon Feys.
6.2.3 Onderzoek met slangenplaten
Net zoals voor kleine zoogdieren en reptielen zijn slangenplaten ook zeer geschikt voor onderzoek naar amfibieën. Slangenplaten zijn over het algemeen vooral succesvol in de periode maart/april – oktober. Het is een goedkope, gemakkelijke en sterk aan te bevelen methodiek.
Zoals reeds in het stuk over de zoogdieren vermeld werd, werden op 30 maart 2020 in totaal 56 slangenplaten uitgelegd, verspreid over de drie objecten en hun aanlooptaluds (zie Figuur 22, Figuur 23 en Figuur 24 voor de exacte locaties van deze platen).
De slangenplaten werden bij elk terreinbezoek gecontroleerd door Simon Feys, daarnaast controleerden ook Peter Engelen en Laurent Louwies deze geregeld bij hun bezoeken aan de drie locaties.
Figuur 69: Slangenplaat op het ecoduct (foto: Simon Feys).
6.2.4 Gericht zoeken
Voor een aantal soorten werd er gericht gezocht naar hun aanwezigheid, zowel in de vorm van afgelegde eieren, juvenielen of adulte (roepende) dieren.
6.2.5 Losse waarnemingen
Naast de beschreven methodieken werden ook ‘losse waarnemingen’ van amfibieën, die verricht werden tijdens het veldwerk naar andere diergroepen, ingevoerd.
6.3 RESULTATEN
Via de verschillende hierboven beschreven methodes, werden in totaal negen soorten amfibieën aangetroffen op de drie onderzochte objecten (Tabel 18). Drie van de waargenomen soorten zijn opgenomen in de Rode Lijst (Jooris et al., 2012): Boomkikker in de categorie ‘Ernstig bedreigd’, Rugstreeppad in de categorie ‘Kwetsbaar’ en Poelkikker in de categorie ‘Bijna in gevaar’.
Tabel 18: Overzicht van de waargenomen soorten amfibieën op de drie objecten over de E314 in 2020, met vermelding van de Rode Lijst-status van elke soort.
Soort Wetenschappelijke naam Rode Lijst-status
Gewone pad Bufo bufo Momenteel niet in gevaar
Rugstreeppad Epidalea calamita Kwetsbaar
Boomkikker Hyla arborea Ernstig bedreigd
Alpenwatersalamander Ichthyosaura alpestris Momenteel niet in gevaar Vinpootsalamander Lissotriton helveticus Momenteel niet in gevaar Kleine watersalamander Lissotriton vulgaris Momenteel niet in gevaar Poelkikker Pelophylax lessonae Bijna in gevaar
Bastaardkikker Pelophylax kl. esculentus Momenteel niet in gevaar Bruine kikker Rana temporaria Momenteel niet in gevaar
In Tabel 19 worden de soorten opgesplitst per object. Aan het ecoveloduct Wiemesmeer werden in totaal zes soorten waargenomen (aangevuld met ongedetermineerde groene kikkers), aan de bermbrug twee, en aan het ecoduct negen (aangevuld met ongedetermineerde groene kikkers).
Tabel 19: Overzicht van de waargenomen soorten amfibieën per onderzocht ontsnipperinsobject in 2020. N = ten noorden van het object, Boven = bovenop het object, Z = ten zuiden van het object. In vet de soorten die gevoelig zijn
voor versnippering.
6.3.1 Onderzoek met fuiken
Op het ecoduct werden op 7 april en 6 mei 2020 vier fuiken geplaatst in de grote poel. Vooral de eerste ronde leverde vrij hoge aantallen salamanders op (Tabel 20).
Tabel 20: Overzicht van de resultaten van de fuikvangsten op ecoduct Kikbeek. Ronde 1 = 07/08 april, ronde 2 = 06/07 mei 2020.
Alpenwatersal. Vinpootsal. Kleine watersal. groene kikker spec.
Vooral tijdens de eerste ronde werden hoge aantallen salamanders gevangen. Vinpootsalamander bleek hierbij de meest talrijke soort, met in totaal 133 exemplaren in de vier fuiken. Tijdens deze ronde werden ook 41 Alpenwatersalamanders gevangen, en 5 Kleine watersalamanders. In ronde twee werden slechts drie Vinpootsalamanders, één Kleine watersalamander en één groene kikker gevangen. Deze vroeg piek in aantallen salamanders is een illustratie van het feit dat 2020 een ‘zeer vroeg jaar’ was, door het erg warme voorjaar.
6.3.2 Onderzoek met schepnet
Op 29 mei 2020 werd door Simon Feys een schepnetronde gedaan in de poel op het ecoduct. Dit leverde vooral veel larven op van groene kikkers, en ook enkele larven van Alpenwatersalamander
Tabel 21: Resultaat van de schepnetvangst op ecoduct Kikbeek op 29 mei 2020.
Soort Aantal larven
Alpenwatersalamander 6
groene kikker spec. 310
6.3.3 Onderzoek met slangenplaten
De slangenplaten werden regelmatig gecontroleerd door de verschillende medewerkers die terreinwerk uitvoerden. Dit leverde slechts drie waarnemingen van Gewone pad en twee van Bruine kikker op (Tabel 22).
Tabel 22: Overzicht van de amfibieën die onder de slangenplaten werden waargenomen.
Soort Datum Aantal
Gewone Pad 28/05/2019 1
Gewone Pad 27/03/2020 1
Bruine Kikker 27/03/2020 1
Bruine Kikker 27/03/2020 3
Gewone Pad 27/03/2020 2
6.3.4 Gericht zoeken
Voor een aantal soorten levert gericht zoeken meer op dan de overige hier beschreven methodes.
Onder andere voor Heikikker en Rugstreeppad werd op deze manier getracht gegevens te verzamelen. Na een eerste mogelijke waarneming kon via gericht zoeken ook Boomkikker vastgesteld worden op het ecoduct.
6.3.5 Losse waarnemingen
Naast de gestandaardiseerde methodes, werden ook verschillende losse waarnemingen van amfibieën verricht door de verschillende veldmedewerkers.
6.3.6 Locaties
6.3.6.1 Ecoveloduct Wiemesmeer
Aan het ecoveloduct werden in totaal zes soorten waargenomen (aangevuld met groene kikker spec.), de meeste in enkele kleinere poelen op de aanlooptaluds naar de brug, aan de noordzijde van de snelweg.
6.3.6.2 Bermbrug Heiwijk
De bermbrug was goed voor twee soorten amfibieën, Gewone pad en Rugstreeppad. Gewone pad werd enkel aan de zuidzijde waargenomen, Rugstreeppad aan beide zijden van de brug.
6.3.6.3 Ecoduct Kikbeek
In 2020 werden op het ecoduct negen soorten amfibieën waargenomen. In vergelijking met de T7 werd Heikikker in 2020 niet waargenomen. Alpenwatersalamander was opnieuw aanwezig, deze soort werd hier ook tijdens het T1- en T3-onderzoek gevonden. Het meest verrassend echter was de aanwezigheid van Boomkikker op het ecoduct!
Tabel 23: Overzicht van de waargenomen amfibieënsoorten op/aan ecoduct Kikbeek tijdens de verschillende
Gewone pad is de algemeenste Vlaamse paddensoort, maar recente cijfers van de Paddenoverzetacties wijzen er op dat deze soort zwaar afneemt in aantal (pers. med. Dominique Verbelen). Deze soort werd bij de drie objecten waargenomen. Aan het ecoveloduct waren er vier waarnemingen, zowel langs de noordkant als er bovenop. Bij de bermbrug werden twee Gewone padden gezien ten zuiden van de snelweg. Het ecoduct was goed voor vijf waarnemingen, verspreid over zowel de noord- als zuidzijde.
6.4.2 Rugstreeppad
De zeldzame Rugstreepppad was ook in 2020 nog steeds volop aanwezig op het ecoduct, en plantte zich daar nog steeds voort. Het gevoerde beheer zorgt er voor dat het ecoduct voldoende open blijft, waardoor de pionierssituaties waar deze soort van houdt, blijven bestaan. Ook bij de bermbrug waren er verschillende waarnemingen van Rugstreeppad, deze brug kan dus ook voor deze soort zorgen voor een verbinding tussen beide zijden van de snelweg.