toestroming 1 Kwel rwzi Verdamping actueel 2 Uitlaat
4.3.1 Onderdeel I: Gebiedsanalyse
In onderdeel I zijn een aantal kenmerken van het deelgebied Eijerland vastgesteld door middel van verschillende informatiebestanden en vergeleken met kenmerken op basis van de STONE 2.4 schematisatie:
• oppervlakteverdeling (landgebruik op basis van LGN6 en HHNK);
• bodemtype op basis van de 1:50.000 bodemkaart, vertaald naar PAWN-bodemeenheden; • hydrologische toestand (grondwatertrappen);
• areaal open water (gegevens HHNK).
Oppervlakteverdeling
Op basis van LGN6 bestaat ruim 90% van deelgebied Eijerland uit landelijk gebied (landbouw en natuur), 1,2% is open water en 8,2% is stedelijk gebied (tabel 12). Het grootste gedeelte van het landelijk gebied bestaat uit akkerbouw (51,9%), gevolgd door grasland (21,9%), natuur (18,7%) en mais (7,5%). De areaalverdeling op basis van LGN6 komt goed overeen met de gegevens uit de waterbalans. Het areaal open water is op basis van LGN6 wel iets kleiner (40 ha), het areaal stedelijk gebied hoger (39 ha).
Tabel 12
Landgebruik in deelgebied Eijerland op basis van LGN6, informatie uit de waterbalans en STONE 2.4.
Landgebruik Kenmerk Areaal Areaal Areaal LGN 6 Waterbalans STONE 2.4 ha % ha % ha % Landelijk gebied Grasland 1 732 21,9 844 24,0 Maïs 2 249 7,5 175 5,0 Akkerbouw 3 1736 51,9 1794 51,0 Natuur 4 627 18,7 706 20,0 Subtotaal 3345 100 3519 100 Landelijk gebied 3345 90,5 3344 90,5 Water 46 1,2 86 2,3 Stedelijk gebied 303 8,2 264 7,2 Totaal 3694 100 3694 100
Indien het landgebruik van het landelijk gebied op basis van LGN6, referentiejaar 2008, vergeleken wordt met het landgebruik in STONE 2.4, valt op dat totale areaal landelijk gebied in STONE ca. 175 ha) groter is dan op basis van LGN6 en de informatie uit de waterbalans.
Bodemtype
Het bodemtype (grondsoort) in deelgebied Eijerland is afgeleid op basis van de 1:50.000 bodemkaart. De bodemkaart is hierbij vertaald naar 21 PAWN-bodemeenheden. De arealen en percentages van de PAWN-bodemeenheden zijn in tabel 13 weergegeven.
Tabel 13
PAWN-bodemtype voor deelgebied Eijerland op basis van de 1:50.000 bodemkaart en STONE 2.4.
Grondsoort Bodemfysische eenheid
Beschrijving Bodemkaart STONE 2.4 ha % ha %
Veen 6 Veengronden met moerige
gronden op ongerijpte klei 144 4,0 - -
- Veen totaal 144 4,0 - -
Zand 7 Stuifzandgronden 2586 71,2 2638 75,0
9 Podzolgrond in zwak lemig, fijn
zand 96,8 2,7 - -
Zand totaal 2683 73,9 2638 75,0
Zavel 15 Homogene zavelgronden - - 106 3,0
- - 106 3,0
Klei 17 Kleigrond, met zware tussenlaag
of ondergrond 0,1 0,0 6,3 0,2
18 Kleigronden op veen - - 6,3 0,2
19 Klei op zandgronden 806 22,2 763 21,7
- Klei totaal 806 22,2 775 22,0
Totaal 3632 100 3519 100
Op basis van de bodemkaart is bijna 75% van deelgebied Eijerland een zandgrond, waarvan het grootste gedeelte stuifzandgronden. Het overige deel is voornamelijk klei op zand (22,2%), ca. 4,0% bestaat uit veen.
Het areaal klei en zand op basis van de STONE 2.4 schematisatie komt aardig overeen met het areaal op basis van de bodemkaart. Op basis van de STONE-schematisatie komen echter geen veengronden voor, wel komen er zavelgronden voor die op basis van de bodemkaart niet voorkomen.
Hydrologische toestand (Gt-klassen)
De grondwatertrappenindeling in zeven Gt-klasse voor deelgebied Eijerland is op twee manieren bepaald:
• op basis van de 1:50.000 bodemkaart;
De Gt-klassen zijn op basis van de gemiddelde hoogste grondwaterstand (GHG) geclusterd in drie groepen:
• nat: Gt-klasse I, II, III, V en V* • matig droog: Gt-klasse IV en VI
• droog: Gt-klasse VII en VIII
Zowel op basis van de bodemkaart als op basis van de SWAP-berekeningen t.b.v. STONE is ca. 80% van het deelgebied matig droog. Het aantal natte gronden op basis van de bodemkaart is ca. 5% hoger, het aandeel droge gronden is 5% lager.
Tabel 14
Gt-klasse in deelgebied Eijerland op basis van de STONE-schematisatie en berekeningen met SWAP.
Cluster Bodemkaart SWAP-berekeningen ha % ha %
Nat 488 13,4 308 8,7
Matig droog 2935 80,8 2844 80,8
Droog 210 5,8 369 10,5
Totaal 3632 100 3519 100
Areaal open water
Voor het schatten van de bijdrage van directe kwel naar het oppervlaktewater is het areaal open water van belang. In 2009 heeft HHNK een vlakkenbestand gemaakt van haar wateren. Dit vlakkenbestand is opgebouwd uit het GBKN lijnenbestand waarbij de lijnelementen, die zijn gecodeerd als waterlijn, zijn omgezet naar vlakken. Dit basisbestand is later diverse malen aangevuld en of gecorrigeerd als daar in toepassingen aanleiding tot was. Momenteel is dit het meest betrouwbare vlakkenbestand van het watersysteem van HHNK. Voor het schatten van het areaal open water heeft HHNK het
vlakkenbestand voor deze studie opnieuw gecorrigeerd, waarna dit gecorrigeerde basisbestand gebruikt is voor het schatten van het areaal open water (tabel 15). Het areaal open water in de huidige STONE-schematisatie is ca. 1,9%, terwijl dit op basis van de informatie van het
Hoogheemraadschap 2,3% is. Voor de verdere berekeningen is gebruik gemaakt van het areaal open water dat door HHNK is geschat.
Tabel 15
Percentage open water op basis van de verschillende informatiebronnen.
Informatiebron Percentage open water
STONE 2.4 1,9 Waterbalansmodule 2,3
Kwelflux en kwelconcentraties
De gebiedsgemiddelde kwelflux voor deelgebied Eijerland is ca. 8,2 mm (zie waterbalans) en is vergeleken met de kwel/wegzijgingsflux die is opgelegd in de STONE-schematisering. Ook zijn de stikstof- en fosforconcentraties van het kwelwater in de STONE-schematisatie vergeleken met meetgegevens uit de studie van TNO (Griffioen et al., 2006). De resultaten zijn in tabel 16 weergegeven.
Tabel 16
Gemiddelde kwelflux (mm/jaar) en kwelconcentraties (mg/l) voor stikstof en fosfor voor deelgebied Eijerland op basis van de verschillende informatiebestanden (Waterbalans HHNK, STONE-
schematisering, studie van TNO (Griffioen et al., 2006)).
Kwelflux (mm/jaar) STONE Waterbalans HHNK
Gebiedsgemiddeld -29 8,2
kwelconcentratie (mg/l) STONE TNO
Stikstof 2,9 2,7
Fosfor 0,72 1,5
De gemiddelde kwelflux op basis van de STONE 2.4 schematisatie is -29 mm/jaar (netto
wegzijgingsgebied), terwijl uit de gegevens van uit de waterbalans blijkt dat deelgebied Eijerland een netto kwel heeft van ca. 8,2 mm/jaar. De gemiddelde stikstofconcentratie van het kwelwater in STONE komen goed overeen, de fosforconcentraties in STONE 2.4 zijn beduidend lager dan de fosforconcentraties op basis van de TNO/Alterra-studie.