Als het gaat om het milieu in ons werkgebied, zijn wij al zeventien jaar het centrale aanspreekpunt.
In deze zestien jaar zijn wij uitgegroeid tot een robuuste organisatie waar anno 2017 circa 120 medewerkers op een professionele, transparante wijze en samen met inwoners, ondernemers en overheden, werken aan een leefbare, veilige en duurzame omgeving. In 2017 kende onze uitvoering een aantal speerpunten, zoals het Energieakoord, nieuwe wet VTH en de aanstaande implementatie van de Omgevingswet. Deze speerpunten staan beschreven in dit hoofdstuk.
1.1 Energieakkoord
Op 6 september 2013 sloten ruim veertig partijen, waaronder de overheid, samen een Energieakkoord voor duurzame groei. De komende jaren gaan zij fors investeren in
energiebesparing en hernieuwbare energieopwekking. Het Energieakkoord kent hoge ambities. In 2020 moet 14 procent van de energie duurzaam worden opgewekt. Daarnaast moet het
energieverbruik in Nederland gemiddeld 1,5 procent per jaar omlaag. Duurzaamheid staat daarmee prominent op de agenda in Nederland. Het Energieakkoord vraagt ook een forse inspanning van gemeenten in ons werkgebied. Daarom vormde het Energieakkoord in 2016 wederom een belangrijk uitgangspunt voor onze uitvoering, zowel op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving, als in de advisering en projecten. Om in onze regio invulling te kunnen geven aan de doelstellingen van het Energieakkoord, organiseerden wij in 2015 een eigen
Energietop. Samen met gemeenten, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties vertaalden wij de landelijke doelstellingen naar realistische, regionale doelstellingen. Dat resulteerde in zes actieplannen gericht op de zes thema’s; bestaande woningbouw, bedrijven, maatschappelijk vastgoed, schoolgebouwen, openbare verlichting en het regionale warmtenet. In 2016 hebben we verder invulling gegeven aan deze actieplannen. Meer hierover in het hoofdstuk Duurzaamheid.
Naast de doelstellingen uit het Energieakkoord, hebben wij onze focus vorig jaar ook uitgebreid met de inzet voor Circulaire Economie. De aandacht voor de principes van Circulaire Economie groeit steeds meer. Landelijk worden ook op dit thema steeds meer doelstellingen geformuleerd.
Om daar ook binnen ons werkgebied invulling aan te geven, organiseerden wij op 8 december een succesvol congres met toonaangevende sprekers. Over dit congres en de diverse projecten meer in het hoofdstuk Duurzaamheid.
1.2 Omgevingswet
De Omgevingswet zal in 2019 of 2020 in werking treden. De herziening van het stelsel van het fysieke domein staat voor integraal beleid, besluitvorming en regelgeving, grotere bestuurlijke afwegingsruimte, snellere procedures en inzichtelijkheid en voorspelbaarheid voor de burgers.
De inwerkingtreding van de Omgevingswet zal een enorme impact hebben op onze werkzaamheden, onder meer omdat
de Wet bodembescherming wordt gedecentraliseerd;
de Wet geluidhinder wordt gedecentraliseerd;
de nieuwe natuurbeschermingswet in de Omgevingswet wordt geïntegreerd;
er een nieuw activiteitenbesluit milieu is, waarin nogal wat is veranderd ten aanzien van inrichtingen en activiteiten;
er een nieuw besluit is omtrent bouwregelgeving, een taak die we voor verschillende gemeenten uitvoeren;
duurzame ontwikkeling het uitgangspunt is van de Omgevingswet. De ambities van gemeenten zijn hoog;
veel milieunormen straks moeten worden opgenomen in Omgevingsplannen in plaats van in vergunningen;
en er mogelijk op milieugebied meer afwegingsruimte gaat ontstaan waar het gaat om ontwikkelingen (woningbouw / economie), waarbij onze mensen moeten leren in milieuscenario’s te adviseren in plaats van wel of niet mogelijk.
Omgevingsdienst IJmond is ontstaan uit de samenvoeging van de milieuafdelingen van verschillende gemeenten. Als uitvoeringsdienst hebben wij kennis en kunde op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving, milieuadvisering en duurzaamheid. Instrumenten als omgevingsvisie en omgevingsplan vergen een integrale afweging voor in het proces van
beleidsformulering. De verwachting is dat de werkprocessen intern en ook in de keten met de gemeenten en andere partners als waterschap en veiligheidsregio verandert. Het moment van advisering verschuift van vergunningverlening naar advisering in visie en planvorming. Invulling geven aan de toekomstige bestuurlijke afwegingsruimte vraagt kennis en knowhow van de huidige fysieke leefomgeving en de beperkingen die het milieu daarin met zich meebrengt, denk hierbij aan geluid, luchtkwaliteit.
Omgevingstafel
De Omgevingswet vraagt van ons om samen met onze opdrachtgevers de gevolgen van de Omgevingswet in kaart te brengen. Daarom hebben wij in 207 de Omgevingstafel opgericht. Dit is een bovenregionale platform waar we samen met projectleiders van de 17 gemeenten, provincie, hoogheemraadschappen en veiligheidsregio’s binnen ons werkgebied aan tafel zitten. Naast het gezamenlijk verkennen van de wet- en regelgeving is dit het podium waar digitalisering en realiseren van snellere procedures in de keten behandeld worden. Ook willen we met de Omgevingstafel leren van elkaars aanpak en verkennen waar via pilots en experimenten nu al actief met elkaar kan worden samengewerkt. In 2016 vond de Omgevingstafel driemaal plaats.
Tijdens de bijeenkomsten zijn naast de behandeling van casussen ook ervaringen gedeeld over ontwikkelingen binnen gemeenten, de impactanalyse, toelichting AMvB’s en invoeringsstrategieën.
De Omgevingstafel wordt gezien als voorbeeld van een succesvolle regionale samenwerking. Om die reden zijn we onderdeel van het landelijke Programma Aan de Slag met de Omgevingswet. Dit programma verzorgt de ondersteuning van implementatie van de Omgevingswet bij provincies, gemeenten en waterschappen. Signalen uit de regio kunnen door de programmamanager implementatie Omgevingswet direct worden meegenomen in de landelijke aanpak van de implementatie.
1.3 Wijziging gemeenschappelijke regeling
Op 1 april 2016 wijzigde de Wet gemeenschappelijke regelingen. Om te voldoen aan de nieuwe voorwaarden in de wet, wijzigden wij ook onze Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst IJmond. De belangrijkste verandering is dat de raden van de gemeenten Beverwijk, Heemskerk, Uitgeest en Velsen niet meer deelnemen aan de regeling. Daarmee is de gemeenschappelijke regeling omgevormd tot een zogenoemde collegeregeling: een regeling waar alleen colleges van burgemeester en wethouders en gedeputeerde staten aan deelnemen.
1.4 Belangrijkste veranderingen nieuwe Wet VTH
Op 14 april 2016 is de Wet verbetering vergunningverlening, toezicht en handhaving in werking getreden. Deze nieuwe wet heeft ook gevolgen voor ons.
De Wet VTH stelt dat gemeenten verplicht zijn zich aan te sluiten bij de omgevingsdienst die werkzaam is in de (veiligheids)regio waartoe zij behoren en daar het zogenoemde basistakenpakket (complexe milieutoezichttaken) te beleggen. Met deze wijziging is de positie van de omgevingsdiensten wettelijk geborgd.
De Wet VTH stelt ook dat gemeenteraden verplicht zijn regels vast te stellen met betrekking tot de kwaliteit van de uitvoering van taken op het gebied van
vergunningverlening, toezicht en handhaving in het fysieke domein (milieu, bouw, ruimtelijke ordening).
Verplichte toetreding DVO-gemeenten
Wij voerden voor negen gemeenten in de regio’s Waterland en Zuid-Kennemerland taken uit op basis van een dienstverleningsovereenkomst (DVO). Als gevolg van de nieuwe Wet VTH, zijn deze gemeenten verplicht toe te treden tot een gemeenschappelijke regeling van een omgevingsdienst.
Om dit traject te begeleiden, hebben wij het bureau Arena Consulting BV opdracht gegeven een verkenning uit te voeren van mogelijke toetredingsvarianten voor deze gemeenten. Op basis van de uitkomsten van deze verkenning heeft ons algemeen bestuur in november 2016 een
toetredingsvoorstel aangeboden aan de gemeenten Bloemendaal, Edam-Volendam, Heemstede,
Landsmeer, Oostzaan, Waterland, Wormerland en Zandvoort. Het voorstel bestaat uit toetreding tot de Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst IJmond voor alleen het wettelijk verplichte basistakenpakket. De gemeente Haarlemmerliede & Spaarnwoude fuseert op korte termijn met de gemeente Haarlemmermeer en hebben wij om die reden buiten het toetredingstraject gelaten. In 2017 ligt het toetredingsvoorstel bij de colleges en raden/staten van de huidige en beoogde deelnemers. Naar verwachting kan de toetreding op 1 april 2017 definitief worden.
Borgen van kwaliteitscriteria
In 2016 hebben wij, op verzoek van het Bestuurlijk Platform, een voorstel uitgewerkt voor een verordening kwaliteit VTH-taken. Wij hebben onze gemeenten voorgesteld om in ieder geval voor wat betreft de taken die wij voor hen uitvoeren de modelverordening van VNG en IPO aan te houden. Deze modelverordening gaat uit van de landelijk bekende kwaliteitscriteria 2.1, zoals ontwikkeld onder het Programma Uitvoering met Ambitie. Een deel van de gemeenten in ons werkgebied heeft de verordening in 2016 al vastgesteld. De overige gemeenten volgen in 2017.
Daarna voldoen wij, wat betreft de bij ons belegde taken, aan de kwaliteitscriteria. In 2017 ontwikkelen wij een format om de verantwoording over deze criteria richting de raad vorm te geven.
1.5 Uitvoeringskader Omgevingsdienst IJmond 2015-2018
In 2014-2015 hebben de colleges, van de gemeenten en provincie Noord-Holland waar
Omgevingsdienst IJmond de VTH-taken op het gebied van het basistakenpakket en milieu voor uitvoert, het Uitvoeringskader 2015-2018 vastgesteld. Daarmee is een meerjarige prioritering aangebracht in onze taken.
Vergunningverlening, toezicht en handhaving zijn geen doelen op zich, maar middelen tot een doel.
Uiteindelijk gaat het er bij de uitvoering van wettelijke taken op dit gebied om wat het resultaat daarvan is in de buitenwereld (outcome). Dit betekent minder sturing op aantallen en producten, en meer op kwaliteit en effect. Om dit meetbaar te maken dienen de concrete prestaties die geleverd worden om de gewenste resultaten te realiseren geduid te worden (outputcriteria).
Hierna volgt de stand van zaken ten aanzien van de geformuleerde doelen uit het Uitvoeringskader Omgevingsdienst IJmond 2015-2018. De stand van zaken is een kwalitatieve stand van zaken, hetgeen volgt uit de wijze waarop de doelen zijn geformuleerd. Jaarlijks wordt bijgestuurd op het behalen van deze doelen.
De voortgang van deze doelen staan beschreven in de bijlage.
1.6 Samenwerking tussen omgevingsdiensten in Noord-Holland
In 2016 zijn twee samenwerkingsagenda’s tot stand gekomen. Een tussen de besturen van Omgevingsdienst IJmond en Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (ODNZKG) en een tussen de vier omgevingsdiensten in Noord-Holland; ODIJ, ODNZKG, Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek en RUD Noord-Holland Noord.
Samenwerking ODIJ en ODNZKG
In januari 2015 zijn we gestart met de pilot ‘samenwerking Omgevingsdienst
Noordzeekanaalgebied en Omgevingsdienst IJmond’. De pilot liep tot einde van het jaar en was erop gericht om te verkennen waarin beide organisaties kunnen samenwerken. De pilot bestond uit twee projecten. Een project gericht op toezicht en handhaving bij bedrijven, gevestigd in de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen, Diemen en Ouder-Amstel en Uithoorn en een project gericht op vergunningverlening bij bedrijven gelegen langs het Noordzeekanaal en specifiek in gemeenten die binnen ons werkgebied vallen. Uit de pilot kwam duidelijk naar voren dat samenwerken op inhoud beide organisaties voordelen kan bieden.
Om verder vorm en structuur te gegeven aan de (intensivering van de) samenwerking tussen beide omgevingsdiensten is De Uitvoeringsagenda Noordzeekanaalgebied 2016-2017 opgesteld en door de besturen van Omgevingsdienst IJmond en Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied vastgesteld.
Met deze Uitvoeringsagenda sluiten wij ook aan op afspraken uit het Bestuurlijk akkoord regionale uitvoeringsdiensten Noordzeekanaalgebied+.
Met het vaststellen van het Uitvoeringsprogramma werken beide omgevingsdiensten nu samen aan de ontwikkeling van een GIS-viewer waarop data over externe veiligheid, klachten, inspecties en energie digitaal, op een geografische kaart inzichtelijk en beschikbaar worden gemaakt. Ook zal er intensief worden samengewerkt en onderling afgestemd bij ontwikkelingen rondom Tata Steel.
Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft hier de rol van bevoegd gezag namens provincie
Noord-Holland, wij vervullen een rol als wettelijk adviseur namens de gemeenten in ons werkgebied. Ook gaan we met het vaststellen van het Uitvoeringsprogramma informatie
uitwisselen en oefenen met betrekking tot BRZO-inrichtingen (Besluit Risico’s Zware Ongevallen) en aangrenzende bedrijvigheid en (ruimtelijke) ontwikkelingen. Ook de basisopleiding tot
medewerker Omgevingsrecht valt onder het uitvoeringsprogramma. Collega’s van beide omgevingsdiensten voltooiden deze opleiding succesvol.
Samenwerking vier omgevingsdiensten Noord-Holland
De besturen van de vier omgevingsdiensten in Noord-Holland stelden in 2016 de Verkenning samenwerking omgevingsdiensten en RUD provincie Noord-Holland vast. Het betreft hier de Omgevingsdiensten IJmond, Noordzeekanaalgebied en Flevoland & Gooi en Vechtstreek en de Regionale Uitvoeringsdienst Noord-Holland Noord.
De samenwerking tussen de vier omgevingsdiensten is met name gericht op kennisuitwisseling, het delen van best practices en het creëren van een level playing field. De samenwerking is verdeeld over vijf thema’s:
Grondstromen: het ontwikkelen van instrumenten om illegaliteit beter in kaart te brengen;
Energieakkoord: het uitwisselen van best practices en kennisdeling, bijvoorbeeld factsheets voor ondernemers, de datalogger en de Energy Efficiency Directive;
Het afstemmen over plustaken van Provincie Noord-Holland;
Gezamenlijke voorbereiding op calamiteiten inzake het Besluit Risico’s Zware Ongevallen;
Bestuurlijke strafbeschikking milieu (BSBm): het stimuleren van het gebruik van dit instrument bij de uitvoering van de toezicht- en handhavingstaak.
1.7 Integrale Wabo-taakuitvoering
Sinds 1 januari 2016 voeren wij naast alle milieutaken ook de complete bouw- en
woningtoezichttaak uit voor de gemeente Zandvoort. De gemeente heeft ons gevraagd om de WABO-taken uit te voeren en in de toekomst ook de Omgevingswet. Hiervoor zijn alle taken omtrent de afhandeling van de aanvraag omgevingsvergunning overgeheveld naar ons. Wij behandelen voor Zandvoort daarmee nu ook de gebruiksmeldingen, tijdelijke
gebruiksvergunningen en verzoeken om splitsingsvergunning. Deze taken komen bovenop de milieutaken die wij al uitvoerden voor Zandvoort. Met de overdracht van de taken kwamen ook vijf medewerkers over.
Gemeente Zandvoort geeft aan dat de onderlinge samenwerking met een aantal voordelen heeft.
Wij streven ernaar om dichtbij onze opdrachtgevers te blijven, bereikbaar te zijn en snel te kunnen schakelen wanneer daarnaar wordt gevraagd. Het is goed om te constateren dat dit, nadat wij de extra taken nu een jaar uitvoeren, ook zo wordt ervaren door de gemeente. De onderlinge communicatie wordt als zakelijk en prettig ervaren en er lopen op diverse niveaus goede
contacten. Daarnaast ervaart de gemeente ons als sterk in bedrijfsmatig denken en to the point.
Voor burgers en ondernemers veranderde er niet veel. De procedures en contactgegevens bleven bijvoorbeeld gelijk. Dat is voor de gemeente een meerwaarde geweest.
1.8 Tienjarig jubileum samenwerking regio Waterland
Op 28 september vierde wij het tienjarig bestaan van het samenwerkingsverband tussen de gemeenten Landsmeer, Oostzaan, Waterland, Wormerland - die er vanaf het begin bij waren -, Edam-Volendam, Purmerend en Beemster. In de Stoomhal in Wormer keken we terug op de tienjarige band in en met regio Waterland en lieten we gasten via een marktopstelling kennismaken met diverse taken die we uitvoeren. Zo werd er digitale kaartmateriaal
gepresenteerd, stonden Duurzaam Bouwloket en de Opgewekte Woning Club klaar voor vragen en waren ook regionale projecten zoals GreenBiz IJmond en IJmond Bereikbaar aanwezig. De gasten konden ook kennismaken met handige tools die gebruikt worden om energiebesparing op te sporen bij bedrijven, zoals een leakshooter en een datalogger.
Complimenten werden uitgedeeld door de verschillende sprekers, om verschillende redenen.
Directeur Bert Pannekeet benadrukte dat het leuk is om te merken dat, als je mensen van diverse compartimenten bij elkaar zet, er echt wat gebeurt. Onderling kan veel van elkaars vakmanschap geleerd worden. Ook oud-wethouder Peter Visser kwam aan het woord: "Na tien jaar is wel gebleken dat deze samenwerking tussen gemeenten in de regio Waterland het ei van Columbus was. Het heeft ons als kleine gemeente veel opgeleverd om samen te werken. Fijn dat we daarmee ook veelzijdige en creatieve mensen hebben binnen gehaald. Houd dit vast, ook komende jaren."
Oud-wethouder Fred Bouwman gaf aan blij te zijn dat de samenwerking afgelopen jaren is uitgebreid van vier naar zeven gemeenten. "Dat is altijd al mijn wens geweest."
Jeroen Schalkwijk, wethouder gemeente Wormerland, gaf enthousiast aan dat deze viering van 10 jaar ontwikkeling een groot compliment is naar de Omgevingsdienst. "Zij beschermt onze belangen en ontwikkelde zich tot professionele en volwassenen organisatie." Vanuit het bedrijfsleven was Ruud Meijns, directeur M&O Techniek, gevraagd om in te gaan op de gewenste wijze van samenwerking tussen een omgevingsdienst en het bedrijfsleven. Hij complimenteerde de dienst met de rol als aanjager die zij afgelopen jaar vervulde. Hij benadrukte ook de verandering in de markt, waar steeds meer initiatieven vanuit marktpartijen komen. Waar eerst het accent lag op het verstrekken van subsidies, is dat nu verschoven naar het faciliteren van en verbinder bij duurzame projecten. Die innovatie in de aanjaagrol zet de Omgevingsdienst ook in de toekomst op de kaart.
1.9 Digitaal werken
Digitaal werken is al een aantal jaar een belangrijk speerpunt. Op dit moment handelen wij nagenoeg alle aanvragen en documenten digitaal en zaaksgewijs af. Deze manier van werken sluit goed aan bij onder meer het Omgevingsloket Online (OLO). Aanvragen vanuit het OLO komen digitaal bij ons binnen en worden direct aan ons systeem van zaakgericht werken gekoppeld en vervolgens geregistreerd. Sinds begin 2016 maken we ook gebruik van e-formulieren. Ook deze formulieren zijn gekoppeld zijn aan ons systeem van zaakgericht werken. Burgers en bedrijven kunnen daardoor online een formulier invullen en terugsturen. De integratie met DigiD en eHerkenning zorgt ervoor dat benodigde informatie automatisch wordt ingevuld. Onze klanten hoeven slechts deze informatie te controleren. Doordat wij alle aanvragen digitaal binnenkomen, komen deze direct in het digitale postvak van onze medewerkers terecht. Dit versnelt
doorlooptijden en voorkomt de kans op foutieve of langdurige registratieprocedures.
Inzichtelijk
Ons archief hebben wij afgelopen jaren volledig gedigitaliseerd. De digitalisering van ons archief biedt ons zekerheid dat de opgeslagen informatie juist en tijdig is verwerkt en digitaal eenduidig beschikbaar is. Hierdoor kunnen onze medewerkers vervolgens plaats- en tijdsonafhankelijk bij de gewenste informatie. Doordat ingekomen stukken, via ons post- en registratiesysteem Join, gekoppeld worden aan een zaak, verbetert ook de transparantie. We hebben nu op elk gewenst moment per gemeenten inzichtelijk welke zaken er spelen en hoeveel zaken zijn afgehandeld en nog onderhanden zijn. Zo kunnen wij gemakkelijk een inhoudelijke verantwoording geven over de gemaakte, financiële afspraken. Ook voor de bedrijven die wij controleren heeft deze werkwijze voordelen. We kunnen sneller inspelen op vragen van ondernemers over informatie uit het dossier van het bedrijf.
In het jaarverslag Archiefinspectie Noord-Hollands Archief over de periode januari 2015 tot met augustus 2016 stelt de Archiefinspectie: Omgevingsdienst IJmond heeft sinds 2013 vervanging voor alle papieren documenten die opgemaakt of ontvangen worden. Dat wil zeggen dat de organisatie geheel digitaal werkt en archiveert. De organisatie is niet in het beheer van een archiefbewaarplaats. De papieren archieven zijn extern geplaatst. De gehele organisatie is zich bewust van het digitaal archiveren en de werkprocessen zijn ingericht op digitaal werken en het actief delen van informatie binnen de organisatie en met de ketenpartners. Doordat de organisatie relatief klein is en de ICT infrastructuur overzichtelijk heeft de organisatie goed grip op haar informatie en daarmee de archiefbescheiden. Omgevingsdienst IJmond kan zich goed verantwoorden over haar handelen aan de hand van haar archief.
GIS-viewer
Gegevens- en dataverzamelingen worden steeds belangrijker bij planvorming en uitvoering van toezicht en handhaving. Richting de Omgevingswet beginnen de contouren van de informatiehuizen onder het Digitaal Stelsel Omgevingswet zichtbaar te worden. Wij zijn inmiddels ver gevorderd met de ontwikkeling van een GIS-viewer waarop verschillende dataverzamelingen geografisch
inzichtelijk zijn. Niet alleen inspectiegegevens en bijvoorbeeld vergunningen en meldingen zijn hier zichtbaar, ook milieucontouren bij bedrijven en gegevens uit landelijke databases worden
weergegeven.
Hiervoor hebben wij afgelopen jaar al onze softwareapplicaties (waaronder openWAVE, Join) naar webapplicaties in de cloud gemigreerd. Onze digikoppeling is een bevraagbare oplossing in de cloud. Dat betekent dat onze webapplicaties overheidsdiensten (zoals het Kadaster, BAG,
Omgevingsloket Online) kunnen bevragen. Na het ophalen van de informatie muteren wij dit in ons VTH-systeem (openWAVE) waardoor het geschikt wordt voor onze taakuitvoering.
1.10 Basisopleiding medewerkers omgevingsrecht
Begin 2016 zijn wij voor de achtste keer gestart met de Basisopleiding Medewerker
Omgevingsrecht. De opleiding duurt 20 weken en bestaat uit een combinatie van theorie en